صادق امامی: شرکتهای بزرگ و موسسات مالی اروپایی از ایران می‌روند. آنان برای خروج از ایران 180 روز فرصت دارند. برای آنها مهم نیست میان ایران و اتحادیه اروپایی بر سر آن چیزی که در ایران دولت همچنان از آن با نام برجام با 1+4 نام می‌برد، چه توافقی شکل خواهد گرفت و کمیسیون اروپا با قوانین مسدودساز و... چه راهی پیش پای‌شان خواهد گذاشت. به‌گزارش «وطن‌امروز»، شرکتهای اروپایی می‌دانند پس از خروج آمریکا از برجام، هرگونه فعالیت در ایران، شدیدترین جرایم مالی را به دنبال دارد و اتحادیه اروپایی و ایران در چارچوب برجام و حتی تفاهمات آتی، عملا هیچ مکانیسمی برای حمایت از آنان در برابر تحریمهای آمریکا در دست ندارند. اتحادیه اروپایی هم به صراحت به این شرکت‌ها اعلام کرده «توان جبران خسارات احتمالی جریمه‌‌های آمریکا را ندارد و در این زمینه نباید متوهم بود». اروپا در خوشبینانه‌‌‌‌‌ترین حالت می‌تواند از شرکتهای کوچک و متوسط که هیچ فعالیتی در آمریکا نداشته و ندارند، حمایت کند. درک همین موضوع نیز باعث شده غول‌های اقتصادی اروپا برای خروج از بازار ایران، از یکدیگر سبقت بگیرند. برخی بانک‌ها و شرکت‌ها چند هفته قبل از اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام، از ترس جریمه‌‌های سنگین آمریکا، بازار ایران را رها کردند و برخی دیگر پس از 18 اردیبهشت و اعلام خروج آمریکا از برجام، از بازار ایران خارج شدند. اما برخی شرکت‌ها که عمدتا در حوزه خرید نفت‌خام از ایران فعالیت می‌کنند، احتمالا تا 6 ماه دیگر در ایران خواهند ماند. آنها البته برای تداوم تجارت با ایران یک مشکل اساسی دارند و آن همکاری بانک‌ها در مراودات مالی با تهران است. اگر بانک‌ها تحت تاثیر فشار آمریکا، نخواهند مراودات مالی این شرکت‌ها را انجام دهند، آنان نیز دیگر امکان فعالیت در ایران را نخواهند داشت.
در این گزارش به بررسی وضعیت شرکتهای بزرگ اروپایی در بازار ایران و واکنش آنها به خروج آمریکا از برجام پرداخته شده است.
خروج از ایران، یک ماه زودتر از هشدار ترامپ
نخستین بانک اروپایی که پس از سال 2015 وارد بازار ایران شد، بانک اتریشی «اوبربانک» بود. این بانک که قرار بود خط اعتباری در پروژه‌‌های «طرح‌‌های زیرساختی مانند خط آهن، نیروگاه‌‌های آبی، پروژه‌‌های تولید انرژی پاک، پروژه‌‌های بهداشت و سلامت و درنهایت طرح‌‌های مهندسی» بگشاید، پیش از اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام از بازار ایران خارج شد. این بانک اتریشی اعلام کرد به‌خاطر تشدید تحریمهای ایالات متحده از ادامه همکاری با ایران چشم پوشیده است.
خروج پس از 18 اردیبهشت
پس از خروج رسمی آمریکا از برجام، وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای 6 ماه به شرکتهای اروپایی برای خروج از ایران فرصت داد. در صورت ادامه همکاری این شرکت‌ها با ایران، آنها مشمول جرایم سنگینی که آمریکا وضع می‌کند، می‌شوند. پس از این هشدار وزارت خزانه‌داری آمریکا، برخی از شرکتهای بزرگ اروپایی اعلام کردند دیگر در ایران فعالیتی نخواهند داشت.
زیمنس
شرکت زیمنس ماه مارس سال ۲۰۱۶ میلادی همکاری مجدد خود را با گروه مپنا در زمینه تولید توربین‌های گازی و ژنراتورهای نیروگاهی آغاز کرد. ژانویه سال ۲۰۱۷ دو طرف قراردادی برای تولید ۱۲ کمپرسور گازی امضا کردند. جو کایزر، رئیس شرکت زیمنس، در گفت‌وگو با تلویزیون سی‌ان‌ان اعلام کرد در پی خروج آمریکا از برجام این شرکت دیگر با ایران قرارداد جدیدی امضا نخواهد کرد. زیمنس حتی حاضر به انجام تعهدات خود پیش از فرصت 6 ماهه نیست و از تحویل 3 توربین گازی به ایران خودداری کرده است.
نفتی‌ها هم رفتند
شرکتهای بزرگ نفتی نیز ترجیح می‌دهند پیش از پایان فرصت تنفس 6 ماهه، همکاری خود با ایران را متوقف کنند. شرکت دانمارکی «تورم» (Torm) که در حوزه تأمین تانکرهای نفتی فعالیت می‌کند، از 25 اردیبهشت دریافت سفارش‌های جدید را از تهران متوقف کرد. شرکت نفتی انی ایتالیا پس از برجام با هدف دریافت مطالبات 280 میلیون دلاری بابت سرمایه‌گذاری‌‌های قبلی خود در ایران، خرداد 96 قراردادی را با ایران برای مطالعات امکان‌سنجی توسعه یک میدان نفتی و یک میدان گازی به امضا رساند. سال گذشته کلودیو دسکالزی، مدیرعامل شرکت «انی» گفته بود، وقتی پول سرمایه‌گذاری‌‌های قبلی بازپرداخت و نوع قراردادهای پیشنهادی ایران مشخص شود، «انی» مجدد کار در ایران را آغاز خواهد کرد. اکنون و با دریافت مطالبات این شرکت نفتی، «انی» اعلام کرده توافق خود را با ایران لغو می‌کند. این شرکت ماهانه 2 میلیون بشکه نفت از ایران خریداری می‌کرد اما اکنون به دنبال جایگزینی مطمئن برای نفت ایران است.
اما یکی از پر سر و صداترین قراردادهای ایران در پسابرجام، قرارداد با شرکت توتال بود. مذاکرات با شرکت توتال به منظور تهیه HOA (توافقنامه نهایی) جهت توسعه و بهره‌برداری فاز ۱۱ پارس‌جنوبی آبان سال 95 بین شرکت ملی نفت ایران و مشارکت توتال، CNPCI و پتروپارس به امضا رسید. در این مشارکت، توتال رهبری مشارکت را عهده‌دار شد و قبول کرد با سهم 1/50 درصدی، اپراتور فاز ۱۱ پروژه پارس‌جنوبی شود و شرکت نفت دولتی چین سی‌ان‌پی‌سی و پتروپارس ایران نیز به عنوان شرکای توتال در این پروژه انتخاب شدند. حالا اما این شرکت نفت و گاز فرانسوی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده با توجه به خروج ایالات متحده از برجام و بازگشت تحریمهای ایالات متحده علیه ایران، در صورتی که در چارچوب تحریمهای جدید آمریکا مورد معافیت قرار نگیرد، از پروژه اکتشاف گاز پارس‌جنوبی خارج می‌شود. همچنین شرکت لهستانی PGNIG که در زمینه نفت و گاز فعال است اعلام کرد همکاری خود با ایران را به دلیل خطر تحریمهای آمریکا به حالت تعلیق در می‌آورد. معاون این شرکت گازی که برای کمک‌های تخصصی فنی در حوزه استخراج گاز در ایران فعال است هم اعلام کرد: فعالیت در پروژه گازی ایران را به دلیل ترس از نقض تحریمهای آمریکا و جریمه به حالت تعلیق درآورده است.
شرکتهای کشتیرانی هم می‌روند
2 شرکت کشتیرانی کانتینری نیز در راستای همراهی با تحریمهای آمریکا علیه تهران از ایران خارج می‌شوند. شرکت دانمارکی مرسک مولر (MAERSK) بزرگ‌ترین شرکت کشتیرانی کانتینری جهان برای تبعیت از تحریمهای مجدد آمریکا علیه ایران، فعالیت تجاری‌‌‌‌اش را در ایران تعطیل کرد. «سورن سکو» یک مقام ارشد این شرکت گفت: با توجه به اعمال دوباره تحریمهای آمریکا علیه ایران، اگر شما تجارت با آمریکا آن هم در حجم گسترده داشته باشید، نمی‌توانید در ایران فعالیت تجاری انجام دهید. شرکت ام‌اس‌سی، دومین شرکت بزرگ حمل‌ونقل کانتینری جهان نیز پس از مرسک اعلام کرد، ثبت سفارشات جدید برای ایران را متوقف خواهد کرد.
بوئینگ و ایرباس
کمتر از یک روز پس از خروج آمریکا از برجام، استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا از لغو قرارداد
شرکت های بوئینگ و ایرباس برای فروش هواپیمای مسافری به ایران خبر داد. سال 95 ایران 200 هواپیمای مسافری به مبلغ 3/38 میلیارد دلار برای شرکت ایران‌ایر سفارش داد که شامل 100 فروند هواپیمای ایرباس، 80 فروند هواپیمای بوئینگ و 20 فروند هواپیمای ای‌تی‌آر بود اما بوئینگ و ایرباس براساس قوانین جدید آمریکا امکان تحویل این هواپیماها را ندارند.
دانیلی ایتالیا
شرکت دانیلی ایتالیا که تولیدکننده فولاد است، سال 2016 میلادی یک توافق تجاری کلی به ارزش حدود 7/5 میلیارد دلار با ایران به امضا رساند. این شرکت نیز اعلام کرده تلاش برای یافتن تامین‌کننده مالی برای سفارشات 5/1 میلیارد یورویی (8/1 میلیارد دلاری) که در ایران برنده شده را متوقف کرده است. آلساندرو تریویلین، مدیرعامل شرکت دانیلی در این‌باره گفت: «با خروج آمریکا از توافق هسته‌‌‌ای، بانک‌ها به دلیل نگرانی از تحریمهای ثانویه دیگر آماده تامین مالی پروژه‌‌های ایرانی نیستند».
پایان فعالیت بانک دی‌زد آلمانی
«دی‌زد بانک» آلمان که دومین بانک بزرگ آلمانی در زمینه اعطای وام به شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید، روز جمعه اعلام کرد تراکنش‌‌های مالی خود با ایران را در ماه جولای به حالت تعلیق در می‌آورد. سخنگوی «دی‌زد بانک» اعلام کرد: ما تمام تراکنش‌‌های پرداختی خارجی مرتبط با ایران را از ابتدای جولای به صورت کامل به حالت تعلیق در خواهیم آورد.
آلیانتس
Allianz شرکت چندملیتی خدمات مالی است که دفتر مرکزی آن در شهر مونیخ آلمان قرار دارد و تمرکز اصلی این شرکت بر ارائه خدمات بیمه است. این شرکت هم‌اکنون به‌عنوان سومین شرکت خدمات مالی و بانکداری جهان شناخته می‌شود. حالا با اعلام خروج آمریکا از برجام، آلیانتس تصمیم گرفته از ایران خارج شود.
ساگا
ساگا شرکتی نروژی است که در حوزه انرژی خورشیدی فعال است و اکتبر 2017 قراردادی به‌ارزش 5/2 میلیارد یورو برای ارائه خدمات انرژی خورشیدی به مدت 5 سال با شرکت توسعه‌دهندگان انرژی امین امضا کرد اما بعد از اعلام تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، گائوت استینکوپ، مدیر توسعه شرکت ساگا از خروج این شرکت از ایران خبر داد.