رئیسجمهور دمدمیمزاج آمریکا با یک خلف وعده دیگر، اعتبار بینالمللی دولت واشنگتن را به نازلترین سطح طی سالهای پس از جنگ دوم جهانی تقلیل داد. دونالد ترامپ با اعلام لغو دیدار برنامهریزیشده روز 22 خرداد در سنگاپور با کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی طی نامهای که خطاب به او ارسال کرده است، تصویری کاملا غیر قابل اعتماد از آمریکا برای هر دولت و سازمان در گوشه و کنار جهان ارائه داده است.
اگرچه ترامپ با این کار میخواهد نشان دهد کاخ سفید هنوز در بحران شبهجزیره کره که در حال خارج شدن از کنترل آمریکاست، ابتکار عمل را به دست دارد اما کارشناسان معتقدند او با این حرکت قصد سرپوش گذاشتن بر این حقیقت را دارد که از ابتدا توسط کرهایها بازی خورده است. نشانه این بازی خوردن، اظهارات مردد هفته گذشته خود او درباره احتمال دیدار با اون بود.
جالب اینکه در همان مقطع، مایک پنس به رهبر کرهشمالی هشدار داده بود: «ترامپ را به بازی نگیر!» گویی که رئیسجمهور آمریکا یک موجود طفیلی است.
ترامپ که در ابتدا با لحنی بسیار دوستانه و صمیمی از تلاشهای رهبر کرهشمالی و رئیسجمهور چین برای برگزاری دیدار رو در رو یاد میکرد طی روزهای اخیر به جایی رسید که حتی نیت شی جین پینگ، همتای چینیاش را هم در اینباره زیر سوال برد. در نهایت در نامهای که پنجشنبه توسط «مایک پمپئو» وزیر خارجه جدید آمریکا در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا قرائت شد، ترامپ ناگهان از لحن دوستانه هفتههای اخیرش خطاب به اون، بار دیگر به لحن خصمانه پیش از ماه مارس گذشته- یعنی زمانی که رهبران واشنگتن و پیونگیانگ حرف از آشتی و مذاکره و دیدار رو در رو زدند- بازگشت. ترامپ در نامه خود با لحنی شدیداً تهدیدآمیز خطاب به اون آورده است: «شما از قابلیتهای هستهای خود صحبت کردهاید اما آمریکا کشوری است که قدرتمندترین تسلیحات را دارد و باید دعا کرد هیچگاه از آن استفاده نکند». به گزارش رویترز، او همچنین در نامه خود بدون اشاره به هیچ مورد خاصی مواضع کرهشمالی را خشمگینانه و خصمانه توصیف کرده و به همین دلیل برگزاری نشست 12 ژوئن (22 خرداد) را بهصلاح دو طرف ندانسته و نوشته است: «فکر نمیکنم اکنون زمان مناسبی برای برگزاری این دیدار باشد و بهتر است به زمان دیگری موکول شود!»
ترامپ پس از انتشار این نامه در کاخ سفید پشت تریبون رفت و با لحنی آمیخته از تهدید و فشار ابراز امیدواری کرد که رهبر کرهشمالی انتخاب صحیح را انجام دهد و در ادامه گفت که کمپین فشار بر پیونگیانگ ادامه خواهد یافت. با آنکه اطرافیان ترامپ سعی میکنند این خلفوعده آشکار ترامپ آن هم به فاصله کوتاهی پس از خروج او از برجام را به حیلهگری او و بازیاش با کرهشمالی برای متقاعد کردن این کشور به خلع سلاح هستهای ارتباط دهند اما میتوان گفت این ترامپ بوده که بازی پشتپرده کرهایها با همراهی چین را خورده است. در عین حال بازی خوردن ترامپ میتواند به جا ماندن آمریکا از نقش خود به عنوان یکی از مهمترین بازیگران شبهجزیره کره منجر شود که بهای آن میتواند اجبار به خروج نظامی از شبهجزیره باشد. شواهد متعددی وجود دارد که ترامپ با فشار دولت سایه آمریکا از مذاکرات مستقیم با کیم جونگ اون طفره رفته چرا که این کار میتوانسته به منزله به رسمیت شناختن کرهشمالی هستهای باشد. روزنامه نیویورکتایمز که پیشتر ارائه طرح چندمرحلهای برای برچیده شدن تسلیحات هستهای کرهشمالی توسط ترامپ را به منزله عقبنشینی او از ادعای اولیهاش مبنی بر خلع سلاح فوری این کشور دانسته بود، حال لغو نشست از جانب ترامپ را نشاندهنده ترس او از آبروریزی بزرگ عنوان میکند. در مقابل این بدعهدی، خونسردی و بیتفاوتی مقامات پیونگیانگ کمنظیر است. آنها بسادگی اعلام کردند که برای دیدار با ترامپ التماس نمیکنند و توپ را به زمین آمریکا انداختند.
پاسخ معاون وزیر خارجه کرهشمالی به لغو دیدار ترامپ با اون که توسط آژانس خبری رسمی کرهشمالی منتشر شده است، حاکی از لحن مثبت اما سرد و بیتفاوت پیونگیانگ نسبت به خلفوعده و تهدیدات ترامپ است. کرهشمالی نهتنها سعی میکند تلاش بیوقفه رهبرش برای دستیابی به صلح را تبلیغ کرده و خود را پایبند به تعهدات بینالمللیاش نشان دهد بلکه به نوعی رئیسجمهور آمریکا را هم دست انداخته و او را فردی بیاعتبار و مخالف خواست جهانی معرفی میکند. در این اظهارات آمده است: «ما به اقدامات ترامپ که از سوی یک رئیسجمهور آمریکا غیرمنتظره محسوب میشود احترام میگذاریم چراکه او به دنبال برگزاری نشستی تاریخی بین رهبران 2 کشور بوده است. ما یکبار دیگر به ایالات متحده میگوییم که آماده حل مشکلات در هر زمانی و به هر صورتی هستیم».
همچنین کرهشمالی در بیانیهای با لحنی تند و کاملا متفاوت از این یکی، پاسخ اظهارات مایک پنس، معاون ترامپ را داد که مدعی شده بود اگر رهبر کرهشمالی با توافق موافقت کند سرنوشت لیبی در انتظار آن نخواهد بود.
پیونگیانگ در مقابل پنس را احمق خطاب کرده که حرف گزافی هم نیست چون زمامداری قذافی در لیبی پس از آن به چالش کشیده شد که او تسلیم آمریکاییها شد و با برچیدن و انتقال تمام تأسیسات هستهای خود موافقت کرد، حال آنکه کرهشمالی مسلح به بمب هیدروژنی و موشک بالستیک قارهپیما هیچ شباهتی با لیبی قذافی در سالهای آخر ندارد. نامه ترامپ به اون پس از آن منتشر شد که کرهشمالی عملیات نمادین تخریب سایت زیرزمینی مشهور آزمایشهای هستهای خود موسوم به «پونگیهری» را روز پنجشنبه در مراسمی با حضور دهها خبرنگار خارجی برگزار کرد اما عدم دعوت از ناظران بینالمللی ابهامات زیادی در اینباره بهوجود آورد بویژه که گزارشهای سری سازمان اطلاعاتی کرهجنوبی که از 2 ماه پیش به بیرون درز کرده بود نشان میداد دیوارههای این تاسیسات عظیم زیرزمینی در جریان آخرین آزمایش هستهای هیدروژنی ریزش کرده و پیونگیانگ راهی جز نابودی آن نداشته است.
در عین حال گزارشهای جدیدتر حاکی از آن است که کرهشمالی تنها نابودی تونلهای بیرونی دسترسی به «پونگیهری» در زیر یک منطقه کوهستانی در شمال این کشور را به خبرنگاران نشان داده و معلوم نیست آیا این کشور سایت زیرزمینی دیگری در همان حوالی در دست ساخت دارد یا خیر؟
به عبارت دیگر دیپلماسی عجولانه و ناپخته ترامپ برای دیدار و مذاکره هر چند نمادین با رهبر کرهشمالی به هر قیمت ممکن برای جبران شکستها و افتضاحات دولتش در عرصه بینالمللی، نهتنها این فرصت را برای کرهشمالی بهوجود آورد که بدون خلع سلاح هستهای واقعی و تنها با وعدههای شعاری و اقداماتی سبک نظیر آزاد کردن 3 زندانی آمریکایی به نشانه حسننیت، وارد مذاکرات صلح با کرهجنوبی شود بلکه مقامات سئول را هم واداشت تا واشنگتن را با هدف جامه عمل پوشاندن به رویای دیرینشان یعنی به رسمیت شناخته شدن یک کره متحد هستهای در آینده بفریبند. با آنکه «مون جائه این» رئیسجمهور کرهجنوبی و مبتکر اصلی آغاز مجدد مذاکرات صلح 2 کره و دیدار مستقیم اون با خود و همچنین ترامپ گفته است که بابت تصمیم ترامپ برای لغو نشست با رهبر کرهشمالی سردرگم و گیج است اما نباید از بازی پشتپرده سئول و پکن در این زمینه و دستاورد مهم آنها غافل شد. اتحادطلبان قدرتمند در حاکمیت سایه کرهجنوبی در فرآیند فریب دولت ترامپ توانستند با متقاعد کردن او برای دیدار مستقیم رهبران سئول و پیونگیانگ در مرز 2 کره- که خط قرمز واشنگتن محسوب میشد- باعث احیای همگرایی ملی در هر 2 بخش شمالی و جنوبی شوند. موجی اجتماعی که آمریکا نمیتواند آن را بویژه در کرهجنوبی کنترل کند و قطعا باعث مخالفتهای گسترده با حضور نظامی آمریکا در شبه جزیره خواهد شد. در نظرسنجی اوایل ماه میلادی جاری (مه) توسط شعبه موسسه گالوپ در کرهجنوبی مشخص شد 88 درصد از ساکنان کرهجنوبی فکر میکنند نشست بین مون جائه این و کیم جونگ اون موفق بوده و تنها 5 درصد اعلام کردند که این نشست ناموفق بوده است.
همچنین نظرسنجی از 106 دانشجوی دانشگاه کوکمین در سئول مشخص کرد 3/57 درصد آنها تصویری مثبت از رهبر کرهشمالی پس از این نشست دارند. طبیعی بود که بهدنبال این روند همگرایی ملی، بسیاری ازمردم کرهجنوبی خشم خود را از لغو دیدار ترامپ با اون که میتواند به منزله تهدیدی برای روند صلح 2 کره باشد، اعلام کردند.
دیروز، دهها تن از دانشجویان و فعالان حقوق زنان در راهپیماییهای مختلفی در سئول اقدام ترامپ را محکوم و برخی از معترضان تصاویر ترامپ را پاره کردند. آنها همچنین فریاد میزدند جایزه صلح نوبل را به ترامپ ندهید. برخی از معترضان میگفتند: «ترامپ هیچ تمایلی به برقراری صلح و ثبات در کشور ما و در منطقه ندارد. چرا او نباید اجازه دهد 2 کره در صلح زندگی کنند؟»
اگرچه آنها نسبت به فریب خوردن توسط رئیسجمهور آمریکا شکوه میکنند اما باید گفت این ترامپ بود که با پذیرفتن آغاز روند صلح 2 کره زمینه جدی شدن مطالبات کرهایها برای صلح و اتحاد را تا این سطح که از زمان پایان جنگ شبهجزیره کره در دهه 1950 میلادی بیسابقه بوده است، فراهم آورد.
البته خلفوعده ترامپ برای دیدار با اون در حالی است که از ابتدا نیز به نظر میرسید او با دولت سایه واشنگتن به نمایندگی «جان بولتون» مشاور امنیتی کاخ سفید بر سر دستیابی به توافق هستهای با کرهشمالی اختلاف نظر دارد. به گفته «لورا روزنبرگر» مقام سابق شورای امنیت ملی آمریکا در دوره اوباما که خود از مذاکرهکنندگان دولت بوش با کرهشمالی بوده است، کرهشمالی از همان اول روی اختلاف نظر بین ترامپ و بولتون حساب باز کرد بود. ترامپ خواستار پایان جنگ کره و دستیابی فوری به توافق هستهای با پیونگیانگ بود تا آن را به عنوان دستاورد تاریخی دیپلماسیاش جار بزند آن هم بدون اخذ ذرهای از تضمینهایی که آمریکاییها در برجام از ایران گرفته بودند ولی بولتون دیدگاه سختگیرانهای در قبال مسأله خلع سلاح هستهای کرهشمالی داشت. دولت سایه آمریکا میخواست بداند که آیا اون واقعاً در پی خلع سلاح هستهای داوطلبانه بهازای گشایشهای اقتصادی است یا اینکه صرفاً قصد محک زدن آمریکا یا بهبازی گرفتن ترامپ را دارد؟ دیدگاهی که سرانجام هفته گذشته بولتون آن را علنی کرد تا نظر خود و دوستان قدرتمندش را به ترامپ تحمیل کرده باشد. او درست در آستانه دیدار ترامپ و اون در 22 خرداد ناگهان با مطرح کردن برخورد با کرهشمالی به سبک لیبی، مدعی شد که کرهشمالی باید بخش زیادی از تأسیسات هستهای خود را برچیند و به آمریکا منتقل کند. معاون وزیر خارجه کرهشمالی در بیانیهای تند و قاطعانه به سخنان بولتون واکنش نشان داد و تأکید کرد پیونگیانگ هرگز برنامه هستهای خود را بهازای تجارت اقتصادی با آمریکا کنار نخواهد گذاشت. او اظهارات بولتون را نشاندهنده تمایل طرف آمریکایی برای انجام مذاکره ندانست بلکه نشانه حرکت شیطانی برای تحمیل سرنوشت لیبی و عراق بر کشور کرهشمالی ارزیابی کرد.
اگر چه به نوشته رسانههای آمریکایی، بولتون جنگطلب یک بار دیگر پس از دوران ریاستجمهوری بیل کلینتون با دخالت در موضوع کرهشمالی، بخت آمریکا برای توافق هستهای با این کشور را بر باد داده اما باید گفت اینبار آمریکا دیگر در جایگاه قدرتمند پیشین خود در شبهجزیره کره نیست و با بدعهدی ترامپ، در مقابل دولت و مردم کرهجنوبی و همینطور طرفهای بینالمللی مثل سازمان ملل، چین، روسیه و اتحادیه اروپایی قرار گرفته است.