ارزش بازارهای سهام اروپا و آمریکا در پی افزایش تعرفه‌های متقابل واشنگتن و شرکای تجاری اصلی‌اش کاهش یافت

آمریکا آغازگر جنگ تجاری جهانی

اول ژوئن 2018. این تاریخ شروع یک جنگ جهانی دیگر از غرب است که همانند روزهای اول آگوست 1914 (آغاز جنگ جهانی اول)  و اول سپتامبر ۱۹۳۹(آغاز جنگ دوم جهانی) در تاریخ ثبت خواهد شد؛ جنگ تجاری جهانی! اتفاقا این جنگ را شخصی آغاز کرده که افکار و رفتار متناقض و شخصیت غیرمتعارفش بیشترین شباهت را به 2 صدراعظم ژرمن یعنی قیصر ویلهلم و آدولف هیتلر، آغازگر 2 جنگ جهانی پیشین دارد؛ دونالد ترامپ. پنجشنبه گذشته، در آخرین روز ماه مه سرانجام رئیس‌جمهور ایالات متحده دستور به اجرا گذاشته شدن افزایش تعرفه 10 تا 25 درصدی واردات بر فولاد و آلومینیوم را صادر کرد. اقدامی که اعلان جنگ آشکار به صنایع مربوط در کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپایی به عنوان اصلی‌ترین شرکای سیاسی و اقتصادی واشنگتن و بزرگ‌ترین صادرکنندگان این محصولات فلزی به آمریکا محسوب می‌شوند. ویلبر راس، وزیر بازرگانی آمریکا اعلام کرد تعرفه‌های جدید از صبح روز اول ژوئن اعمال خواهد شد که باعث ضرر 50 میلیارد دلاری صادرات محصولات فلزی کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپایی به آمریکا خواهد شد. بدین ترتیب ترامپ با اجرایی کردن تصمیمی که کمتر از 3 ماه پیش گرفته بود با وجود مخالفت کنگره بویژه هم‌حزبی‌های جمهوری‌خواهش و اصلی‌ترین گروه لابی تجاری در آمریکا سرسختی تجاری‌اش را آشکار کرد که مهم‌ترین نتیجه آن به راه افتادن بزرگ‌ترین غائله بر سر منافع اقتصادی نه فقط میان آمریکا و اروپا بلکه میان 3 اقتصاد بزرگ حوزه نفتا (آمریکای شمالی) و حتی در داخل آمریکا خواهد بود.
واکنش‌ها و پیامدها
در نخستین واکنش به این خبر، رئیس کمیسیون اروپا، وزیر خارجه کانادا و وزیر اقتصاد مکزیک همگی با لحنی حاکی از عصبانیت از اقدامات تلافی‌جویانه و اعمال افزایش تعرفه‌های مشابه روی صادرات آمریکا به قلمرو خود سخن گفتند ضمن اینکه جنگ تجاری و تحریمی آمریکا با سایر اقتصادهای بزرگ یا نسبتا بزرگ جهان شامل چین، استرالیا، آرژانتین، ونزئلا کره‌جنوبی، روسیه و ایران نیز از ماه‌های گذشته آغاز شده بود. در حالی که خبرگزاری رویترز واکنش‌های تند بین‌المللی به تصمیم ترامپ را عامل نگرانی بازارهای جهانی از وقوع یک جنگ تجاری جهانی دانسته، شبکه سی‌ان‌ان صریحا ترامپ را آغازگر چنین جنگی برشمرده است. اعلان دوطرفه جنگ تجاری جهانی بین طرف‌های مورد ذکر باعث شد از روز پنجشنبه شاخص متوسط صنعتی داوجونز در وال‌استریت دچار افت یک‌درصدی و شاخص اس‌اندپی 500 هم دچار کاهش 69/0 درصدی شود، در حالی که سهام شرکت‌های بزرگ آمریکایی همچون بوئینگ و کاترپیلار هم به ترتیب شاهد افت 7/1 و 3/2 درصدی بود. طبیعی است که در سوی مقابل سهام اروپایی و کانادایی هم  دچار کاهش معتنابهی می‌شوند. به گزارش یورو نیوز، ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا در واکنشی تند به «جنگ تجاری» شکل گرفته از سوی ترامپ گفت: «اعمال افزایش تعرفه آمریکا غیرقابل قبول است. امروز روز بدی برای دنیای تجارت است. ما از منافع اروپا دفاع خواهیم کرد.» او تصریح کرد که اروپا منشأ مشکلات آمریکا نیست بلکه به همان اندازه از این مشکلات آسیب می‌خورد. «فدریکا موگرینی» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی دیروز گفت اروپا اقدامات متناسب با وضع تعرفه‌هایی از جانب آمریکا در پیش می‌گیرد تا از منافع (خود) حفاظت کند. از سوی دیگر برونو لومر، وزیر دارایی فرانسه نیز رسما تهدید کرد که مقامات آمریکایی در صورت ادامه روند موجود وارد یک جنگ تجاری با بزرگ‌ترین شریک تجاری خود یعنی اروپا خواهند شد. به گفته لودریان، وزیر خارجه فرانسه، شعار «آمریکا مقدم است» در حال تبدیل شدن به «آمریکا تنها» است. در نتیجه اتحادیه اروپایی در اقدامی تلافی‌جویانه تعرفه‌هایش بر کالاهای وارداتی از آمریکا شامل موتوسیکلت‌های هارلی دیویدسون و برخی نوشیدنی‌های الکلی را افزایش خواهد داد به طوری که مجموعا شاهد 5/7 میلیارد دلار افزایش تعرفه بر این کالاها خواهیم بود. به دنبال اعلام این خبر نیز سهام شرکت‌های هارلی دیویدسون و براون فورمن شاهد افت 2/2 و 1/2 درصدی بوده است. اعضای اتحادیه اروپایی همچنین حمایت خود را از طرح کمیسیون اروپایی برای وضع تعرفه‌های وارداتی بیشتر بر 8/2 میلیارد یورو از دیگر کالاهای وارداتی آمریکا اعلام کرده‌اند. در نهایت در حالی که گفته می‌شود ترامپ در حال تحریم واردات و مونتاژ خودروهای آلمانی در آمریکاست، برلین به عنوان پیشروی اقتصادی اتحادیه اروپایی اعلام کرد برای برخورد با خصومت تجاری آمریکا آماده می‌شود. «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان هم گفت: «پاسخ درست به سیاست آمریکا در وهله نخست، اروپای متحد است.» جنگ تجاری جهانی راه افتاده توسط کاخ سفید نه‌تنها می‌تواند بحرانی عمیق بین آمریکا و بزرگ‌ترین شریک تجاری‌اش یعنی اتحادیه اروپایی با گردش مالی سالانه نزدیک به یک تریلیون و 100 میلیون دلار به وجود آورد بلکه بزرگ‌ترین پیمان اقتصادی قاره آمریکا یعنی نفتا هم عملا در آستانه فروپاشی قرار گرفته است. «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا با لحنی قاطع تعرفه‌های جدید ترامپ را غیرقابل قبول خوانده و  «کریستیا فریلند» وزیر خارجه کانادا که کشورش بزرگ‌ترین تامین‌کننده فولاد آمریکا به شمار می‌رود اعلام کرد با بزرگ‌ترین اقدام تجاری پس از جنگ دوم جهانی به این تصمیم واشنگتن پاسخ خواهد داد. کانادا با تعرفه‌هایی به ارزش 6/16 میلیارد دلار کانادا (8/12 میلیارد دلار آمریکا) بر کالاهای وارداتی از آمریکا شامل مشروبات، آب پرتقال، فولاد، آلومینیوم و سایر محصولات وارداتی از این کشور پاسخ خواهد داد. وزارت اقتصاد مکزیک، دیگر کشوری که تا سال پیش همپیمان اقتصادی واشنگتن در قالب پیمان نفتا بود هم اعلام کرده اقدامات مشابهی را بر طیف متنوعی از محصولات کشاورزی و صنعتی وارداتی از آمریکا اعمال می‌کند که شامل پای خوک، سیب، انگور، پنیر و فولاد می‌شود.
محاسبات اشتباه ترامپ
دولت ترامپ معتقد است آمریکا با افزایش تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم به عنوان بزرگ‌ترین بازار جهان در این زمینه نه‌تنها سود مستقیم چند ده میلیاردی به جیب خواهد زد بلکه با گران شدن محصولات وارداتی، صنایع مشابه در ینگه دنیا دوباره پا گرفته و میلیون‌ها آمریکایی در آنها مشغول به کار خواهند شد. اما از آنجا که محاسبات ترامپ عمدتا یک‌طرفه هستند او به این موضوع که چگونه اعمال تعرفه‌های سنگین متقابل بر کالاهای آمریکایی توسط همسایگانش در آمریکای شمالی و اروپا باعث بیکار شدن نیروی کار در داخل کشورش خواهد شد، فکر نکرده است بویژه که در عصر موسوم به انفجار اقتصاد آسیایی، به جز برخی صادرات فناورانه خاص و تسلیحات نظامی فوق پیشرفته دیگر عرصه‌ای باقی نمانده که چین و دیگر پیشروان تجاری شرقی از عهده تولید آن با همان کیفیت آمریکایی برنیایند. به عبارت دیگر بازارهایی که آمریکا بویژه در میان شرکای تجاری و سیاسی غربی‌اش بر اثر جنگ تجاری جهانی از دست خواهد داد احتمالا دیگر هیچ گاه دوباره به دست نخواهد آورد. به همین خاطر بود که «تام دونوهو» رئیس اتاق بازرگانی ایالات متحده در نامه‌ای به هیات مدیره این اتاق هشدار داد که سیاست‌های تجاری فعلی ترامپ، پیشرفت‌های اقتصادی به دست آمده در آمریکا را تهدید می‌کند و می‌تواند موجب از بین رفتن بیش از 2 میلیون فرصت شغلی در همان ایالت‌هایی شود که به ترامپ و کاندیداهای جمهوری‌خواه رای داده‌اند. یکی از نمونه‌ها به صنایع خودرو‌سازی بویژه خودروهای لوکس آلمانی مربوط می‌شود که ترامپ در دیدار اخیر با همتای فرانسوی‌اش مکرون قول داده بود مانع از تردد آنها در خیابان پنجم نیویورک به عنوان قلب وال‌استریت و نماد اقتصاد آمریکا شود. روز پنجشنبه مشخص شد ویلبر راس، وزیر بازرگانی آمریکا در اقدام بعدی خود قصد دارد به طور موثر تولید و مونتاژ خودروهای لوکس و گران خارجی بویژه مرسدس بنز را در ایالات متحده تحریم کند. انتشار خبر اولیه باعث شد ظرف چند ساعت سهام شرکت‌های مشهور آلمانی نظیر دایملر، پورش و فولکس‌واگن افت کند. این در حالی است که خودروهای ساخت این شرکت‌ها در بازار آمریکا تقریبا بی‌رقیب بوده و صنایع خودروسازی آمریکایی نمی‌توانند محصولاتی با اقبال مشابه در بازار تولید کنند و در نتیجه کارکنان این شرکت‌ها در آمریکا بی‌کار می‌شوند. نمونه دیگر برخورد ترامپ با مهاجران لاتین بویژه مکزیکی‌تبارهایی است که بازار کار بزرگ بدون جایگزین ایالات متحده را در مشاغل پست و ارزان کارگری تشکیل می‌دهند به طوری که شهروندان عادی آمریکایی حاضر به پر کردن این خلأ نخواهند بود.