بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه بعدازظهر روز شنبه 16 تیرماه از احضار سفیر هلند در تهران خبر داد. آنگونه که قاسمی گفت این احضار به خاطر اخراج 2 دیپلمات ایرانی از هلند اتفاق افتاده است.
به گزارش «وطن‌امروز»، دولت هلند 17 خرداد سال جاری 2 دیپلمات ایرانی را از این کشور اخراج کرد. 13 روز قبل از این اخراج، دادگاهی در هلند در حال پیگیری یک پرونده جنایی، اعلام کرد محمدرضا کلاهی، عامل انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در سال 60 در محله سرچشمه تهران، به مدت 29 سال در این کشور زندگی کرده و دولت هلند به او پناهندگی داده است. پس از آنکه این دادگاه هویت تروریست معروف سازمان منافقین را فاش کرد، رسانه‌های هلندی دولت این کشور را به خاطر پناه دادن به این تروریست معروف شماتت کردند. در ایران اما وزارت امور خارجه به دلایلی سکوت کرد و دولت هلند را به‌خاطر دادن پناهندگی به یک تروریست تحت تعقیب که در ایران یک جنایت بزرگ را انجام داده بود، تحت پیگرد حقوقی و قضایی قرار نداد! در سایه همین انفعال و سکوت وزارت امور خارجه ایران، سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند 2 دیپلمات ایرانی را از این کشور اخراج کرد. پس از اخراج این دیپلمات‌ها که 17 خردادماه انجام شد نیز واکنشی از وزارت امور خارجه ایران مشاهده نشد. به عبارتی وزارت امور خارجه ایران نه به موضوع پناهندگی به کلاهی اعتراض کرد و نه نسبت به اخراج 2 دیپلمات ایرانی واکنش نشان داد. انفعال وزارت امور خارجه موجب انتقاداتی در داخل ایران شد و حتی نمایندگان مجلس نیز از وزارت امور خارجه خواستند نسبت به اقدامات خصمانه دولت هلند واکنش نشان داده و ایران نیز در اعتراض به ماجرای کلاهی، دیپلمات‌های هلندی را اخراج کند. در وزارت امور خارجه محمدجواد ظریف اما گویا طور دیگری فکر می‌شد. سکوت و انفعال وزارت امور خارجه موجب گستاخی بیشتر هلند شد و روز جمعه 15 تیرماه سخنگوی سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند به صورت رسمی اخراج 2 دیپلمات ایرانی را تایید کرد. این اعلام رسمی سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند با موج اخیر اروپایی‌ها علیه ایران و اتهام تلاش برای بمب‌‌گذاری در همایش منافقین همراه شد و نشان داد هلند نیز بخشی از پازل آمریکا برای تقویت منافقین علیه ایران است. پس از اعلام رسمی اخراج دیپلمات‌های ایرانی، این بار وزارت امور خارجه اعلام کرد سفیر هلند در تهران را احضار کرده است. بهرام قاسمی روز شنبه یعنی یک روز پس از اعلام سخنگوی سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند، گفت که سفیر هلند در تهران به وزارت امور خارجه احضار و اعتراض ایران به وی ابلاغ شده است. اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه ایران البته مقداری عجیب و سوال‌برانگیز است. ابتدا متن اظهارات بهرام قاسمی را مرور می‌کنیم: «بهرام قاسمی درباره اخراج 2 دیپلمات ایرانی از هلند، ضمن محکومیت این اقدام اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران این تصمیم را اقدامی غیرسازنده در روابط 2 کشور ارزیابی می‌کند. وی یادآوری کرد: دستیار وزیر امور خارجه «بلافاصله» با احضار سفیر هلند در تهران مراتب اعتراض رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران را نسبت به این عمل غیردوستانه ابلاغ کرد. قاسمی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان حفظ و گسترش روابط با تمام کشورها بر مبنای حسن‌تفاهم و احترام متقابل است و در عین حال به عنوان قربانی اقدامات تروریستی، موضع اصولی خود در مبارزه قاطع و غیرتبعیض‌آمیز تمام اعضای جامعه جهانی با تروریسم را مجددا مورد تاکید قرار می‌دهد. سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن غیرمنطقی و فاقد وجاهت قانونی دانستن اقدام دولت هلند، افزود: انتظار داریم مقامات این کشور به جای ایراد اتهامات ناوارد و ناروا به دیگران، به تعهدات بین‌المللی خود در قبال دستگیری و محاکمه عناصر تروریستی که حتی از سوی اینترپل هم برای آنها اخطار قرمز (Red Notice) صادر شده است، عمل کرده و درباره پناه دادن به اعضای تروریست و جنایتکار گروهک منفور منافقین که دست آنان به خون مردم ایران آلوده است، توضیح دهند. سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان تاکید کرد: همانگونه که قبلا نیز به نماینده دولت پادشاهی هلند ابلاغ شد، جمهوری اسلامی ایران حق خود را برای عمل متقابل محفوظ می‌دارد».
سؤالات مطرح درباره احضار!
یکی از سوالاتی که درباره اظهارات سخنگو مطرح است این است که احضار سفیر هلند چه زمانی اتفاق افتاده است؟ در متن اظهارات قاسمی تصریح شده که وزارت امور خارجه بلافاصله پس از اخراج دیپلمات‌های ایرانی، سفیر هلند را احضار کرده است. آیا منظور سخنگو از به کار بردن عبارت «بلافاصله» این است که وزارت امور خارجه در همان تاریخ 17 خرداد که دیپلمات‌های ایرانی بی سر و صدا از هلند اخراج شدند، سفیر هلند را احضار کرده است؟ اگر اینگونه است چرا سخنگوی وزارت امور خارجه 4 تیرماه در نشست خبری با اهالی رسانه تصریح کرد از ماجرای اخراج دیپلمات‌های ایرانی بی‌اطلاع است؟ قاسمی در این‌باره به خبرنگار «وطن‌امروز»گفت: درباره آن 2 نفر (دیپلمات‌های اخراج شده از هلند) الان اطلاع دقیق ندارم و ترجیح می‌دهم درباره آن سخنی نگویم. بنابراین اگر منظور سخنگوی وزارت امور خارجه از زمان احضار سفیر هلند همان خردادماه است که بر اساس اظهارات خود سخنگو در پاسخ به «وطن‌امروز» این نمی‌تواند درست بوده باشد.
اگر منظور سخنگو درباره زمان احضار سفیر هلند، بلافاصله پس از اظهارات رسمی سخنگوی سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند درباره اخراج دیپلمات‌های ایرانی است، در این حالت هم سوالاتی مطرح است. سازمان امنیت و اطلاعات نظامی هلند بعدازظهر روز جمعه یعنی تنها چند ساعت پس از مذاکرات کمیسیون مشترک برجام، درباره اخراج دیپلمات‌های ایرانی موضع گرفت، بنابراین احضار سفیر باید همان بعدازظهر روز جمعه اتفاق افتاده باشد. بهرام قاسمی تصریح کرده است که احضار سفیر هلند توسط دستیار ویژه وزیر امور خارجه صورت گرفته است. این در حالی است که دستیار مربوط یعنی دستیار وزیر و مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه، یعنی دکتر محمود بریمانی، در وین و در جریان مذاکرات ایران و 1+4 حضور داشته است. اما در صورتی که احضار سفیر هلند در روز شنبه اتفاق افتاده باشد نیز سوالاتی مطرح است. از جمله اینکه شنبه روز تعطیل سفارتخانه‌ها در تهران است و آیا سفیر هلند در تهران حضور داشته است؟ ضمن اینکه مهم‌ترین نکته و سوال درباره نحوه اطلاع‌رسانی احضار سفیر هلند است. قالب و فرمت اطلاع‌رسانی درباره احضار سفیر هلند با فرمت‌های گذشته که مربوط به اعلام اخبار احضارهای سفرای دیگر بوده کاملا متفاوت است. به عنوان نمونه در فرمت ثابت اطلاع‌رسانی احضاریه‌ها، مشخصا اظهارات سفیر در مقابل اعتراضات ایران ذکر می‌شود. یعنی مواضع سفیر مربوط درباره اعتراض ایران اعلام می‌شود. این بار اما بهرام قاسمی صحبتی از اظهارات سفیر هلند و موضع او نسبت به اخراج دیپلمات‌های ایرانی به میان نیاورده است! به نحوه اطلاع‌رسانی سخنگو و دیگر مقامات وزارت امور خارجه درباره احضار نمایندگان سفارتخانه‌های خارجی و ذکر موضع سفیر یا کاردار خارجی در این احضاریه‌ها دقت کنید:
- احضار کاردار کویت در تهران به وزارت امور خارجه (29 تیرماه 96): کاردار کویت نیز با اظهار تاسف از تحولات اخیر به‌وجود آمده، افزود مطالب و موضوعات مطرح شده را در نخستین فرصت به مقام‌های بالادستی خود منتقل خواهد کرد.
- احضار سفیر انگلیس در تهران (۱۹اسفند ۹۶): سفیر انگلیس هم ضمن ابراز تاسف مجدد از وقوع حادثه با تشریح عملکرد پلیس این کشور و دستگیری متعرضان گفت مراتب را هر چه سریع‌تر به لندن منتقل و پاسخ‌های لازم را ارائه خواهد کرد.
- احضار سفرای بلژیک، فرانسه و کاردار آلمان به وزارت امور خارجه (13 تیر 97): سفرای فرانسه، بلژیک و کاردار آلمان در این دیدار تاکید کردند این موضوع را سریعا به اطلاع مقامات کشورهای متبوع خود خواهند رساند.
- احضار سفیر فرانسه به وزارت امور خارجه (13 تیر 97): سفیر فرانسه اعلام داشت مراتب را بلافاصله به دولت خود منتقل و پاسخ را اعلام خواهد کرد.
- احضار سفیر سوئد به وزارت امور خارجه (اول اسفند 96): سفیر سوئد در پایان به مدیر کل کنسولی وزارت امور خارجه اعلام کرد مراتب فوق را به دولت و مقامات کشور متبوع خود منعکس خواهد کرد.
- احضار سفیر سوییس در تهران به وزارت امور خارجه (28 آذر 96): سفیر سوییس در تهران نیز در این دیدار اظهار داشت به‌عنوان حافظ منافع آمریکا موضوع را بلافاصله به دولت آمریکا منعکس خواهد کرد.
- احضار سفیر دانمارک به وزارت امور خارجه (اول بهمن 95): سفیر دانمارک ضمن اظهار تاسف و غیرقابل قبول خواندن حمله به سفارت جمهوری اسلامی ایران قول داد در اسرع وقت مراتب را به کپنهاگ منعکس و نتیجه را اعلام کند.
- احضار سفیر کره‌جنوبی در تهران به وزارت امور خارجه (19 بهمن 96): سفیر کره‌جنوبی ضمن ابراز تاسف فراوان در این دیدار اعلام داشت طی تماس‌های مکرر با مقامات ذی‌ربط در وزارت امور خارجه و دولت کره‌جنوبی و شرکت سامسونگ موضوع را به دلیل اهمیت و حساسیت دنبال کرده و طبق اظهارات مقامات رسمی، دولت کره‌جنوبی و شرکت سامسونگ هیچ‌گونه دخالتی در بروز این سوءتفاهم و توزیع اقلام اهدایی به عنوان اسپانسر این بازی‌ها نداشته‌اند.
بنابراین مشاهده می‌شود در فرمت اطلاع‌رسانی وزارت امور خارجه و بر اساس پروتکل‌های موجود در اطلاع‌رسانی مربوط به سفرا یا نمایندگان سفارتخانه‌های خارجی در تهران، باید موضع سفیر یا نماینده خارجی نسبت به موضوع اعتراضی ایران اعلام شود. با این حال اما در نحوه اطلاع‌رسانی درباره احضار سفیر هلند، موضع این سفیر اروپایی درباره محتوای اعتراض ایران اعلام نشده است. چرا؟ وزارت امور خارجه در ماجرای هلاکت کلاهی و اخراج دیپلمات‌های ایرانی از هلند رفتار کاملا منفعلانه‌ای از خود نشان داد. اکنون - یعنی نزدیک به یک ماه و نیم پس از فاش شدن هویت کلاهی و یک ماه پس از اخراج دیپلمات‌های ایرانی از هلند- که وزارت امور خارجه سرانجام به این ماجرا ورود کرده، به نظر می‌رسد این واکنش باید قاطع، صریح و روشن باشد و جای هرگونه تاویل و تفسیر و تشکیک درباره آن وجود نداشته باشد!