نوید مومن : حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی اخیرا در نشستی که با دعوت ایشان از رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت برگزار شد، به نکات مهم و ارزنده‌ای در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اشاره فرمودند: «نشان دادن اقتدار در مقابل بیگانگان بویژه آمریکایی‌ها امری لازم است و این کار باید بهنگام، صریح و قاطع انجام شود البته طرف‌های اروپایی موظفند تضمین‌های لازم را درباره برجام بدهند اما نباید اقتصاد کشور به این موضوع گره زده و معطل آن شود.» همچنین مواردی از جمله «جدی گرفتن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی»، «اقدام بهنگام و علاج واقعه قبل از وقوع» و «مبارزه واقعی با فساد» محورهای دیگر مورد تأکید رهبر انقلاب اسلامی در این نشست بود.
1- میان «وجود اقتدار» و «نمایان‌سازی اقتدار» رابطه مستقیم و عمیقی وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران طی 4 دهه اخیر توانسته است عناصر و مولفه‌های اقتدار را، هم در عرصه داخلی و هم در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی در خود تثبیت و تقویت کند. لحظه به لحظه تاریخ 8 ساله دفاع‌مقدس، روایتگر اقتدار و عظمت ملت و نظام ایران در برابر هجمه‌های همه‌جانبه دشمنان این مرز و بوم بوده است. پس از دوران پرتلاطم دفاع‌مقدس نیز ملت ایران با حضور هوشمندانه و همیشگی در صحنه دفاع از آرمان‌های انقلاب و با بهره‌گیری از آموزه‌های ارزشمند دینی و الهی، دشمنان قسم خورده این مرز و بوم را در دستیابی به اهداف خود ناکام گذاشت. آنچه امروز در 40 سالگی انقلاب اسلامی ایران در منطقه و جهان می‌گذرد، جملگی مهر تاییدی بر این اقتدار روزافزون و فراگیر است. با این حال، «نمایان‌سازی اقتدار» از یک‌سو مستلزم تاکید بر مولفه‌ها و بایسته‌های اقتدار و از سوی دیگر، منبعث از باور به اصول و آرمان‌هایی است که چنین اقتداری را برای ملت ایران به ارمغان آورده است. آنچه امروز منجر به واهمه دشمنان انقلاب اسلامی از «اقتدار ایران» شده است، صرفا «وجود این اقتدار» نیست، بلکه «ابراز اقتدار ایران» و تاثیری که روی افکار عمومی دنیا می‌گذارد، بیش از هر چیزی لرزه بر پیکر دشمنان می‌اندازد.
2- چنانکه رهبر معظم انقلاب تاکید فرموده‌اند، ابراز اقتدار باید «بهنگام»، «صریح» و «قاطع» باشد. در صورتی که این مولفه‌های سه‌گانه در «ابراز اقتدار ایران اسلامی» مورد توجه مسؤولان کشورمان قرار گیرد، بیشترین تاثیر ممکن را به سود منافع ملی خواهد داشت. نباید فراموش کرد در بسیاری از آوردگاه‌های جهانی، عمل یا عکس‌العمل بهنگام و صریح ما در مقابل دشمنان، بیشترین نقش را در عقب‌نشینی آنها از مواضع خود داشته و نقشه‌های دشمنان را نقش بر آب کرده است. نکته مهم‌تر اینکه افکار عمومی دنیا تحت تاثیر القائات و شیطنت‌های تبلیغاتی محافل قدرت در غرب و رسانه‌های وابسته به آنها، باید به صورت مستمر و مداوم با «تصویر اقتدار ایران اسلامی» مواجه شوند. این تصویر، برخاسته از واقعیتی به نام «استحکام ایران» در برابر توطئه‌هاست و از این رو ذهن و قلب انسان‌های حق‌طلب در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
3- نکته مهم دیگری که در سخنان رهبر معظم انقلاب مورد توجه قرار گرفته است، به برجام اروپایی و نقش تروئیکای اروپا در حفظ توافق هسته‌ای با ایران بازمی‌گردد. واقعیت امر این است که اروپا بویژه 3 کشور آلمان، انگلیس و فرانسه از سال 2015 میلادی (زمان انعقاد برجام) تاکنون کارنامه سیاه و غیرقابل دفاعی در قبال برجام داشته و حتی از ابتدای سال 2017 میلادی رسما با دولت دونالد ترامپ درباره تغییر برجام و گنجاندن خواسته‌های ایالات متحده در توافق هسته‌ای همپیمان شدند. بدیهی است در حال حاضر اتحادیه اروپایی باید تضمین‌های لازم را به جمهوری اسلامی ایران درباره حفظ توافق هسته‌ای ارائه دهد. در این میان، این اتحادیه تاکنون صرفا سعی کرده است به «تکرار تعهدات بی‌پشتوانه خود» در قبال برجام پرداخته و از ارائه تضمین‌های عینی به کشورمان خودداری کند. مایوس‌کننده خواندن بسته پیشنهادی اروپا توسط رئیس‌جمهور نشان‌دهنده همین حقیقت است. چنانکه اشاره شد، تاکنون نیز شواهد و مستنداتی دال بر اصلاح رویکرد مقامات اروپایی در قبال ایران و برجام وجود ندارد.
4- فارغ از هرگونه تضمین احتمالی که اروپا به ایران درباره برجام ارائه دهد (که آن هم جای ابهام و تردید دارد)، تجربه 15 سال اخیر نشان داده است نمی‌توان روی «برجام اروپایی» به عنوان یک «متغیر مستقل» حساب کرد. تاریخ روابط بین‌الملل نشان داده بازیگران غربی تحت تاثیر مراودات و معاملاتی که با یکدیگر دارند، «بدیهی‌ترین تعهدات» و حتی تضمین‌های خود را قربانی منافع بلندمدت و حتی کوتاه‌مدت خود خواهند کرد. از سوی دیگر، اشتباه دولت یازدهم و دوازدهم در توهم «ثبات برجام»، نباید در قبال «برجام اروپایی» تکرار شود. این بار دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان باید نسبت به این موضوع دقت مضاعفی به خرج دهد زیرا ملت و نظام ایران پذیرای هیچ‌گونه اشتباه و سوءبرداشت دیگری در این باره نیست! در صورتی که خدای ناکرده بار دیگر چنین خطایی تکرار شود و برجام (آن هم برجام اروپایی) به متغیری مستقل و قابل اتکا از سوی دولتمردان ما تبدیل شود، شاهد افزایش تصاعدی هزینه‌های اقتصادی کشور و نظام خواهیم بود. موضوعی که زندگی و معیشت ملت ایران را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
5- تاکید رهبر معظم انقلاب روی مولفه‌هایی مانند «جدی گرفتن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی»، «اقدام بهنگام و علاج واقعه قبل از وقوع» (همچون تلاطم ارزی و خاموشی‌های اخیر) و «مبارزه واقعی با فساد» نشان‌دهنده نگاه عمیق معظم‌له به حوزه اقتصاد و لزوم بازتعریف ساختار اقتصادی کشور است. بدیهی است «نگاه به خارج» و متعلقات آن از جمله «برجام اروپایی» نمی‌تواند در آینده حکم «نقطه ثقل اقتصادی کشور» را ایفا کند، چنانکه «برجام» نیز نتوانست حکم این نقطه ثقل را ایفا کند. در این راستا لازم است سیاست دولتمردان ما در «نگاه به بیرون» اصلاح شده و متمرکز بر «ظرفیت‌های درونی» شکل گیرد. این ظرفیت‌ها، شامل ظرفیت‌های بالقوه و بالفعلی است که طی سال‌های گذشته به دلیل تمرکز غیرمنطقی بر «ظرفیت‌های مبهم خارجی» احصا نشده است. سخنان اخیر رهبر حکیم انقلاب لزوم تکیه بر «اقتصاد درونزا» و تشریح اجزای آن را دوچندان می‌کند. در این باره دولت نه‌تنها نباید نقش بازدارنده داشته باشد، بلکه خود باید به اصلی‌ترین بازیگر صحنه «احیای اقتصاد درونزا» تبدیل شود.
در نهایت اینکه سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی نقشه راه معینی در مواجهه با پدیده‌های بیرونی و داخلی مرتبط با اقتصاد کشور محسوب می‌شود. مسؤولان اجرایی کشور باید این «نقشه راه» را تبدیل به یک «استراتژی اقتصادی» کرده و برای عملی کردن آن برنامه‌ریزی‌های سریع، عملیاتی و ضروری انجام دهند. اصلی‌ترین پیش‌شرط در اجرایی شدن این نقشه راه اقتصادی، اصلاح نگرش‌های اقتصادی و پرهیز از تکیه بر بیگانگان در اصلاح موانع معیشتی مردم است.