یکی از مواردی که طی سال‌های اخیر درباره مقوله فساد توسط برخی فعالان اقتصادی مطرح شده، موضوع فساد سیستمی است. طرح این موضوع البته از همان ابتدا با انتقاداتی مطرح بوده است.
مدعیان می‌گویند فساد در کشور سیستماتیک شده، چرا که نهادهای مبارزه با فساد نیز دچار فساد شده‌اند. این ادعا از سوی برخی سیاسیون نیز مورد استفاده قرار گرفت، استفاده‌هایی که البته بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته است.
البته انتقادهای گسترده‌ای نیز نسبت به این ادعا مطرح شده است. از همان ابتدا برخی اقتصاددانان و همین‌طور برخی روحانیون تصریح کردند ادعای سیستمی شدن فساد یک ادعای هیجانی و غیرواقعی و خطرناک است و جدا از آنکه واقعیت ندارد، می‌تواند به صورت گسترده بی‌اعتمادی را منجر شود.
انتقادات به فساد سیستمی البته زمانی تقویت شد که رهبر معظم انقلاب به صورت مستقیم نسبت به این ادعا ورود کرده و آن را نادرست دانستند. ایشان 17 خرداد 1396 در جمع دانشجویان تصریح کردند: «2 نکته آخر هم عرض کنم. [نکته اول] راجع به فساد؛ در صحبت‌های دوستان هم بود، بیرون هم شنفتم که می‌گویند. ببینید! نگاه من، دید من، این است که فساد در کشور سیستمی نشده. هر کس می‌گوید سیستمی است بی‌خود می‌گوید. فساد سیستمی یک چیز دیگر است. فساد سیستمی در زمان حکومت طاغوت بود؛ سیستم به طور طبیعی فسادآور و فسادپرور بود، یعنی باید آدم می‌گشت تا آدم سالم در آن پیدا می‌کرد. امروز این‌جوری نیست، البته فساد هست، فسادهای بدی هم هست، [اما] موردی است و باید برخورد شود. حالا اینکه شما می‌گویید باید شفاف باشد، شفاف‌سازی [بشود] که من یادداشت کردم، نکته بسیار درست و خوبی است، این به جای خود محفوظ، منتها این‌جور نیست که فساد، سیستمی باشد. فساد موردی است و این فسادهای موردی را می‌شود علاج کرد».
پس از این اعلام نظر رهبر انقلاب، برخی مدعیان و منادیان ادعای فساد سیستمی ادعای خود را پس گرفته و اصلاح کردند با این وجود اما برخی سیاسیون طی ماه‌های اخیر نیز به بهانه مبارزه با فساد، ادعای دچار شدن کشور به فساد سیستمی را مطرح کردند.
این موضوع باعث شد رهبر انقلاب در سخنرانی روز دوشنبه (22 مرداد) این بار صریح‌تر از گذشته نسبت به ادعای فساد سیستمی اعلام نظر کردند. ایشان در این‌باره فرمودند: یک نکته بسیار مهم در زمینه فساد هست؛ این را بگویم، این را همه توجه کنند، همه ملت ایران هم توجه کنند. بنده از قدیم با فساد و مفسد و مفسدین اقتصادی و غیرذلک مبارزه می‌کردم و مخالفت می‌کردم، الان هم عقیده‌ام قرص و محکم همین است اما بعضی‌ها وقتی درباره فساد حرف می‌زنند، افراطی حرف می‌زنند، حواس‌تان باشد! یک‌جوری حرف می‌زنند که گویا همه فاسدند، همه مدیران را و همه دستگاهها را فساد گرفته! نه آقا! این‌جوری نیست؛ یک تعداد کمی فاسدند. بله! فساد، کمش هم زیاد است و باید با آن مواجهه شود اما این یک حرف است، اینکه شما جوری حرف بزنی که شنونده خیال کند همه جا را فساد گرفته [حرف دیگری است]. بعضی‌ها تعبیرات فرنگی هم به کار می‌برند: «فساد سیستمی»؛ نه آقا! آن کسی که فساد را سیستمی می‌بیند، در مغز خودش فساد هست، در چشم خودش فساد هست. این همه مدیر پاکدست، این همه کارگزار مؤمن و پاکدست در سراسر کشور در همه دستگاهها وجود دارند، دارند زحمت می‌کشند؛ چرا به اینها ظلم می‌کنید؟ چرا خلاف می‌گویید؟ چرا به نظام اسلامی ظلم می‌کنید؟ بله! در نظام اسلامی یک نفر هم نباید فاسد باشد اما آنچه وجود دارد، مثلاً 10 فاسد است، نه 10 هزار فاسد. خب! اینها خیلی تفاوت دارد؛ این را توجه داشته باشید. بعضی‌ها در حرف زدن، در نوشتن؛ حالا که دیگر فضای مجازی هم هست، راحت برمی‌دارند اینجا و آنجا می‌نویسند «آقا همه را فساد گرفته»؛ نه آقا! این‌جوری نیست. بله! فساد هست، در دستگاه‌های مختلف هم هست. من دیدم مثلاً در فرض کنید مجلس یا جای دیگر بعضی‌ها را متهم می‌کنند؛ درست که دقت می‌کنید، می‌بینید آنهایی که مورد اتهام قرار گرفته‌اند یک چند نفر آدمند؛ این چند نفر را نمی‌شود تعمیم داد. تازه اگر راست باشد؛ ممکن است همین هم که متهم می‌کنند دروغ باشد، خلاف واقع باشد، از روی ندانستن و بی‌اطلاعی باشد اما اگر هم راست باشد، تازه می‌شود چند نفر در مقابل یک عده کثیر. توجه داشته باشید که افراط و تفریط در همه چیزها غلط است.