چند سالی است که همزمان با نزدیک شدن به آغاز سال تحصیلی مساله «لوازمالتحریر» و «نوشت افزار»های مورد استفاده دانشآموزان به عنوان یک کالای مهم مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. محصولاتی که تا پیش از این بیشتر به آنها از جنبه کالایی که باید با ارزانترین قیمت ممکن عرضه شود، نگریسته میشد، در سالهای اخیر تبدیل به یکی از سوژههای مهم در بررسی تاثیر فرهنگی محصولات آموزشی بر تربیت کودکان و نوجوانان و همچنین نقش پررنگ آنها در تقویت تولید ملی شده است. برگزاری نمایشگاههای سراسری در جهت دسترسی آسانتر خانوادههای ایرانی به تولیدات مناسب با ارزشهای ایرانی- اسلامی و همچنین حمایت از تولیدکنندگان داخلی این لوازم در سالهای اخیر رو به فزونی رفته است و از این جهت امسال نیز ششمین نمایشگاه ایراننوشت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و همچنین 700 نقطه دیگر از کشور با حضور نزدیک به 100 تولیدکننده داخلی برگزار شد. حمایت از نوشتافزارهای ایرانی علاوه بر ثمره اقتصادیای که میتواند داشته باشد واجد اهمیت تربیتی نیز در جریان امور آموزشی دانشآموزان است و از این جهت میتوان حمایت از آن را بهعنوان یکی از وظایف فعلی وزارت آموزشوپرورش و سایر نهادهای موثر در این امر مورد مطالعه و بررسی قرار داد.
گردش مالی بازار نوشتافزار چقدر است؟
براساس آمارهای موجود گردش مالی بازار نوشتافزار در سال گذشته حدود 4000 میلیارد تومان بوده است که البته وزیر آموزشوپرورش این رقم را تا 6000 میلیارد تومان نیز برآورده کرده است که از این رقم چیزی بالغ بر 70 درصد آن شامل کالاهای وارداتی است. در این میان کیف با 320، دفترمشق با 300، محصولات فانتزی با 160، مدادرنگی با100، جامدادی با 30، کلربوک با 25 و خطکش با 5 میلیارد تومان بخشی از کالاهای وارداتی در عرصه نوشتافزار را شامل میشوند که در صورت حمایت از تولیدات داخلی توسط نهادهای آموزشی و مردم بخش عمدهای از آنها را میتوان از طریق تولیدکنندگان داخلی این عرصه فراهم کرد. در میان کشورهای مبدا این تولیدات چین با 75درصد، اندونزی با 15درصد و ترکیه با 10درصد بیشترین سهم را در این بازار 4000میلیارد تومانی به خود اختصاص دادهاند. محمدرضا صنعتکار، رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان نوشتافزار چندی پیش در مصاحبهای با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به نسبت میان نیاز و سطح تولید کشورمان در نوشتافزارها گفته بود: «نیاز به خودکار در کشور 600 میلیون عدد است و اکنون کارخانههای داخلی به ظرفیت تولید 400 میلیون عدد دست یافتهاند ولی متأسفانه سهم بازار ما در حوزه خودکار همچنان اندک است، زیرا مصرفکننده ترجیح میدهد خودکار خارجی را مصرف کند». از سوی دیگر برخی گلایهها حکایت از تخصیص ارز دولتی در ماههای اخیر جهت واردات نوشتافزارهایی دارد که مشابه داخلی آن در بازار موجود بوده و حتی همان جنس وارداتی نیز پس از عرضه به بازار متناسب با قیمت دلار10 هزار تومانی فروخته شده است.
ایستگاه ششم نمایشگاه نوشتافزار
برگزاری نمایشگاه نوشتافزارهای ایرانی که از سال 91 و تنها با حضور 2 برند و 500 هزار نسخه آغاز شده بود، سال گذشته به 70 برند و بیش از 7 میلیون نسخه افزایش پیدا کرد و امسال نیز با رشد نسبت به سال گذشته در حال تجربه دوره ششم خود است. شواهد گویای آن است که این نمایشگاه امکان رشد 15درصدی تولیدات داخلی بر مبنای ارزشهای ایرانی- اسلامی را فراهم کرده و به رونق کار تولیدکنندگان این عرصه منجر شده است. تولیدکنندگان نوشتافزارهای ایرانی که در این نمایشگاه حاضر هستند البته کارویژه خود را به مساله اقتصادی محدود نکرده و سعی کردهاند از بستر این نوشتافزارها در جهت تغییر ذائقه فرهنگی کودکان نیز استفاده کنند و با خلق و برجستهسازی قهرمانهای دانشآموزان، فضایی جدید و بومی را برای لوازمالتحریر آنها فراهم کنند.
گلایه پژمانفر، دستور وزیر!
چندی پیش و در جریان بحثهای مطرح شده پیرامون حمایت از تولیدات داخلی در عرصه نوشتافزارها بود که حجتالاسلام پژمانفر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی خبر از ممانعت ورود نوشتافزارهای ایرانی به برخی مدارس خاص داد و اعلام کرد به دنبال جلوگیری از تکرار این اتفاقات و تسهیل ورود نوشتافزارهای داخلی متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامی به مدارس خواهد بود. در این زمینه و در جریان افتتاح ششمین نمایشگاه نوشتافزارهای داخلی سیدمحمد بطحایی خبر از دستور این وزارتخانه در ممنوعیت استفاده از اقلام خارجی در مدارس داد. وزیر آموزشوپرورش در این مورد گفت: «بازار نوشتافزار 50 تا 60 هزار فرصت شغلی برای تولیدکنندگان ایجاد میکند که بسیار قابل توجه است، بویژه اکنون که یکی از مهمترین چالشهای جامعه بیکاری است که خود آسیبهایی را رقم زده است، خود را مکلف میدانیم و حجت شرعی و قانونی داریم که مسؤولانه از تولیدات داخلی بویژه نوشتافزار حمایت کنیم.» اما پس از دستور وزیر آموزشوپرورش پیرامون ممنوعیت استفاده از اقلام خارجی در مدارس سراسر کشور علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در حالی که از بخشنامه وزیر استقبال کرد اما مشکل اجرایی نشدن آن را در نبود یک متولی خاص در این مساله دانست و گفت: «یکی از ایرادات دیگر در حوزه نوشتافزار مشخص نبودن یک متولی با اختیارات کامل در این حوزه است؛ آموزشوپرورش در حالی بخشنامه ممنوعیت استفاده از نوشتافزار خارجی در مدارس را اعلام میکند که در تنظیم بازار آن نقشی ندارد». با مجموعه این عوامل هنوز به طور قطع نمیتوان از میزان موفقیت آموزشوپرورش در محقق کردن این ایده سخن گفت و برای نتیجه آن باید چشم به آغاز سال تحصیلی دوخت.
10 کاراکتر آمریکایی
اما در جریان افتتاحیه ششمین نمایشگاه نوشتافزارهای ایرانی سعید حسینی، مدیرعامل مجمع نوشتافزار ایرانی- اسلامی با اعلام آنکه نتایج یک نظرسنجی حکایت از آن دارد که 10کاراکتر محبوب انیمیشن در میان دانشآموزان همگی کاراکترهایی آمریکایی هستند اذهان را به سمت آن برد که اهمیت فرهنگی نوشتافزارهای داخلی بهعنوان یکی از مهمترین محصولات فرهنگی دانشآموزان به مراتب بیش از اهمیت تجاری و اقتصادی آن است. از این جهت آینده نوشتافزارها و لوازمالتحریر ایرانی را میتوان از متغیرهای تعیینکننده در روند آموزشی دانشآموزان دانست که عمده مسؤولیت آن بر عهده وزارت آموزشوپرورش بهعنوان مهمترین و بزرگترین نهاد آموزشی کشورمان است.