گروه فرهنگ و هنر: داور در حضور سایر شرکتکنندهها، داوران، مجری برنامه و عوامل پشت دوربین خطاب به شرکتکننده زن برنامه میگوید: «اگر سطل زباله داشتم حتما غذای شما رو به سطل زباله منتقل میکردم. این غذا افتضاح افتضاح افتضاح بود!». مجری هم پس از این رفتار زننده داور، خطاب به شرکتکنندگان میگوید: «100 امتیاز منفی بگیرید اما از این حرفها نشنوید». این جملات نه در یک برنامه زنده یا یک شوی تلویزیونی در شبکههای دست چندم خصوصی و زرد، بلکه در شبکه یک سیمای کشورمان روی آنتن رفته است. برنامهای که با سابقه چندساله مسابقه آشپزی را روی آنتن زنده میبرد و در یکی از قسمتهای خود رفتار زننده اینچنینی نسبت به یکی از شرکتکنندگانش مشاهده میشود. هر چند پخش این قسمت از «دستپخت» حواشی بسیاری را برای تلویزیون و این برنامه پدید آورد و مردم و مخاطبان را بشدت آزرده کرد، ولی این تنها انتقاد وارد بر این برنامه نبود.
غذا حرمت دارد، آدم حرمتش بیشتر است!
بعد از پخش این قسمت از برنامه دستپخت و انتشار بخش مربوط به توهین داور مسابقه به شرکتکننده این برنامه، تعداد زیادی از کاربران فضای مجازی از یک سو به انتقاد از رفتار داور مسابقه پرداختند و از سوی دیگر نسبت به عدم نظارت رسانه ملی بر پخش چنین برنامههایی انتقاد کردند. المیرا شریفیمقدم، گوینده شبکه خبر سیما از جمله افرادی بود که موضعی انتقادی نسبت به این رفتار و پخش آن از سیما داشت. شریفیمقدم در پست اینستاگرامی خود نوشت: «اینا کیاند که اینطوری اجازه دارند در تلویزیون صحبت کنند و به یک نفر توهین کنند؟ جای برکت خدا سطل آشغاله؟! حتی نمایشی هم باشه قابل توجیه نیست. این استادان خوشصحبت رو معرفی کنید تا کمی آداب معاشرت به ایشون یاد بدیم! از همکارانم در تعجبم که چطور اجازه پخش میدن! الگوبرداری غربی در هر زمینهای با فرهنگ ما جوره؟ به چه قیمتی برنامه میسازید؟» کاربر دیگری که رزومه مرتبط با پژوهشگری خوراک دارد، با انتقاد از ادبیات داور و نگاه وی به غذا اینگونه نوشت: «غذا حرمت داره، از اون بالاتر احترام و کرامت آدمهاست. اصلا هم فرق نمیکنه چه کسی؛ کسی که غذا رو پخته یا کسی که اون غذا رو میخوره. جای هیچ غذایی تو سطل زباله نیست اما روز به روز غذا که سهل، تکهتکههای فرهنگمونه که داره تو سطل زباله تاریخ جا خوش میکنه. اگر چند بار لفظ «استاد استاد» را شنیدیم توهم نزنیم، اگر داوری بلد نیستیم حداقل انسانیت داشته باشیم و اگر احترام گذاشتن بلد نیستیم حداقل به هم توهین نکنیم». یکی دیگر از کاربران با کنایه از تقلیدی بودن رفتار داور و برنامه نسبت به نمونههای خارجی آن نوشت: «این جناب فکر کرده سایمون کاول هست و داره برنامه امریکاز گات تلنت اجرا میکنه. همینقدر تقلبی و مقلد و صدالبته به دور از فرهنگ محترم ایرانی. ناظر پخش محترم! شما که نمرده بودی...». حتی این اشتباه نیز برای برخی بهانهای مناسب جهت تسویه حساب جناحی با صداوسیما شد. علیرضا معزی، دبیر شورای اطلاعرسانی هیات دولت با انتشار این فیلم در صفحه توئیتر خود نوشت: «آقایان حسامالدین آشنا و فؤاد ایزدی! بحث درباره چالش مدیریت تصویر ملی در رسانه ملی پیشکش همگیمان! فکر میکنم چالش رعایت کرامت انسانها در رسانه ملی مهمتر است».
اخلاق و محیط زیست، در اولویت اول در عمل آخر!
این مساله آنجایی مهم میشود که سامان گلریز، از داوران این برنامه در نشست خبری آن، نخستین اولویت دستپخت را «اخلاق» و اولویت دوم را «محیط زیست» دانست. او در نشست خبری برنامه اظهار داشت: «برنامههای مسابقه بینالمللی معمولا به اسراف توجهی ندارند و اگر غذا کمی شور و شیرین باشد آن را دور میریزند. هیچ برنامهای مثل دستپخت به مسائل زیستمحیطی واکنش نشان نداده است. برنامه ما در وهله اول به اخلاق و در وهله دوم به محیطزیست توجه دارد». البته باید پرسید این اولویتها دقیقا در کجای برنامه جای دارند که از دل آن تهدید به سطل آشغال انداختن غذا و توهین به شرکتکننده برنامه بر میآید. برنامه دستپخت در حالی همه این سالها روی آنتن شبکه یک رفته که در محدودیت بودجه لاجرم مجبور به استفاده از اسپانسر بوده است. اما استفاده از اسپانسر بهانهای شده تا این برنامه در تضاد مستقیم با هنجارها و ارزشهای فرهنگی جامعه ایرانی مواجه شود. در اولویت قرار دادن مصرفگرایی و توجه به سبک زندگی لاکچری برای تبلیغات این محصولات از جمله پیامدهای حضور اسپانسر در دستپخت است که ناظران سیما کمترین توجهی به آن نداشتهاند.
ناظران پخشی که نمیبینیم
اما عدم نظارت تنها به این مساله محدود نشده است، بلکه وجود ناظران پخش آنجایی اهمیت پیدا میکند که در مواجهه با چنین صحنههای توهینآمیزی، مانع از روی آنتن رفتن آن شوند. ولی نهتنها ناظران پخش از کنار این مساله بیتوجه عبور کردهاند، بلکه بارها هنجارهای فرهنگی و خطوط قرمز صداوسیما را درباره این برنامه نادیده گرفتهاند و از همین رو مسائل مختلفی از جمله صداکردن خانمها به اسم کوچک در این برنامه به آسانی قابل مشاهده بوده است. هرچند رفتار زننده داور دستپخت بیش از باقی مسائل در رسانهها مطرح شد، اما باید پرسید که جز مردم و قوت رسانهای آنها در فضای مجازی، دقیقا چه کسانی بر برنامههای تلویزیونی و ناظران پخش تلویزیون نظارت میکنند تا بار دیگر از این رسانه 80 میلیونی اشتباهات سهوی یا عمدی اینچنینی را شاهد نباشیم.