احسان سالمی: مستند «حلب: سکوت جنگ» که روایتی شاعرانه از جنگ و ویرانی‌های آن و سکوت مرگبار حاکم بر شهر حلب به عنوان پررونق‌ترین شهر سوریه در سال‌های نه چندان دور است، به مدت یک ماه در بحبوحه حضور نظامی داعش در حلب فیلمبرداری شده است. «حلب: سکوت جنگ» که از تولیدات خانه مستند انقلاب اسلامی است و مهدی مطهر تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داشته، اخیرا راهی جشنواره فیلم مستند «ایدفا» آمستردام شد. اختتامیه این جشنواره روز گذشته برگزار شد. به بهانه حضور مستند «حلب: سکوت جنگ» در جشنواره ایدفا و همچنین حضور آن در 2 بخش ملی و جایزه شهید آوینی جشنواره سینماحقیقت با امیر اصانلو، کارگردان این اثر به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
مستند «حلب: سکوت جنگ» تا به حال در چند جشنواره حضور داشته؛ این روزها استقبال از این مستند در جشنواره مستند «ایدفا» چگونه است؟
نخستین نمایش جهانی و حضور بین‌المللی این مستند در جشنواره ایدفا بود. خدا را شکر، مخاطبان جشنواره استقبال خوبی از این مستند کردند و بازخوردهای خیلی خوبی از آنها داشتیم. بیشتر از همه برای آنها این نکته جالب بود که فضای جنگ را از این زاویه‌ای می‌دیدند که هیچگونه پیش‌داوری و اعمال نظری در آن وجود ندارد.
امسال در جشنواره ایدفا مستند دیگری با موضوع جنگ سوریه هم حضور داشت؟
امسال در جشنواره ایدفا مستندهای مختلفی حضور داشتند. یک مستند دیگر در این جشنواره حضور داشت که گروهی از مخالفان دولت سوریه آن را ساخته‌اند و یک مستند دیگر هم با سوژه مبارزه دختران کرد با داعش در خط مقدم حضور داشت. البته اینها مستندهایی بود که من فرصت تماشای آنها را پیدا کردم. چون در این جشنواره 300 اثر حضور داشتند و من نتوانستم برخی از آنها را ببینم.
فضای جشنواره‌های خارجی بویژه در حوزه مستند را چگونه می‌بینید؟ چقدر با فضای جشنواره‌های داخل کشور تفاوت یا تشابه دارد؟
بدون شک فضای جشنواره‌های خارجی هم به لحاظ سابقه برگزاری آنها و هم به لحاظ اعتبار چهره‌هایی که در این جشنواره‌ها حضور پیدا می‌کنند، با فضای جشنواره‌های داخلی متفاوت است و البته فضای سختگیرانه‌تری برای انتخاب فیلم‌ها دارد. مثلا همین جشنواره ایدفا هر ساله بیش از 3000 درخواست برای پرداخت کمک‌هزینه ساخت آثار مستند دارد که تنها شاید 20 یا 30 مورد از این درخواست‌ها برای پرداخت کمک‌هزینه ساخت قبول می‌شود. خب! این یک تفاوت مهم بین جشنواره‌های خارجی و داخلی در حوزه مستند است که آنها از تولید آثار حمایت می‌کنند. یک‌سری کلاس‌های آموزشی در این جشنواره‌ها برگزار می‌شود که البته در جشنواره‌های داخلی هم هست. یک بخش جالب دیگر این جشنواره این است که شما می‌توانید با بزرگان عرصه مستند در جلساتی تک‌نفره بنشینید و درباره تجربیات آنها در حوزه مستندسازی و تهیه‌کنندگی مستند و فروش این آثار صحبت کنید. یک بخش جالب دیگر آن، محدود نبودن نمایش فیلم‌های مستند در یک سالن ویژه است. درواقع فیلم‌ها در چند سالن مختلف سطح شهر اکران می‌شوند و هر فیلم هم در چند نوبت نمایش داده می‌شود، مثلا مستند ما 8 اکران در این جشنواره داشت.
فکر می‌کنید مهم‌ترین پیام مستند شما برای مخاطبان بین‌المللی چیست؟
مستندی که ما کار کردیم، فضایی ضدجنگ دارد و هدف من از ساخت این مستند این بود که فضای واقعی که در جنگ به وقوع می‌‌پیوندد را نشان دهم.
مستند «حلب: سکوت جنگ» در جشنواره فیلم حقیقت امسال هم در 2 بخش ملی و جایزه شهید آوینی پذیرفته شده، به نظرتان شانس موفقیت این مستند در این دوره از جشنواره حقیقت چگونه است؟ خودتان کدام فیلم‌ها را جدی‌ترین رقبای‌تان می‌دانید؟
برای خود من حضور این اثر در هر دو بخش ملی و جایزه شهید آوینی جذاب است، چون بالاخره جشنواره سینماحقیقت مهم‌ترین جشنواره داخلی در حوزه مستند است و به نظرم با توجه به اینکه اغلب مستندسازهای ایرانی، مستندسازهای خوبی هستند، واقعا نمی‌شود گفت که کدام اثر را رقیب مستند خودمان می‌دانم، چون از میان تعداد زیادی فیلم، این تعداد مستند انتخاب شده و حتما این آثار از کیفیت خوبی برخوردار بوده‌اند.
با توجه به اینکه این مستند نخستین تجربه شما برای ساخت فیلمی در شرایط جنگی خارج از ایران بوده، آیا باز هم سراغ چنین سوژه‌هایی برای ساخت مستند می‌روید؟ الان سوژه خاصی برای ساخت مستند در ذهن دارید؟
دوست دارم دیگر جنگی نباشد که بخواهم درباره آن مستندی بسازم، فعلا هم برای کار بعدی‌ام دوست دارم در ایران مستند بسازم. یک سری سوژه هم در ارتباط با مهاجران همزبان افغانستانی‌مان دارم که در مرحله تحقیق و پژوهش است.