گروه بینالملل: در شرایطیکه در سایه فرمانبرداری محض رژیم سعودی از آمریکا، این روزها تنها نامی از اوپک باقی مانده است، قطر اعلام کرد اوایل سال آینده میلادی به شکلی رسمی از این نهاد اقتصادی خارج خواهد شد. سعد شریده الکعبی، وزیر امور انرژی قطر، روز دوشنبه در کنفرانسی مطبوعاتی، ضمن اعلام این خبر، تصریح کرد تصمیم قطر برای خروج از اوپک سیاسی نیست، بلکه برای تمرکز بر تولید گاز مایع است که کشور قطر بزرگترین صادرکننده آن در جهان به شمار میرود به طوری که صادراتش از آن به 77 میلیون تن در سال رسیده است و میخواهد آن را به 110 میلیون تن در سال 2024 برساند. در حالیکه به نظر نمیرسد این توجیه قطر برای خروج از اوپک بسیاری را چه در داخل اوپک یا خارج از این سازمان متقاعد کند، چرا که عضویت و نقش فعال قطر در اوپک از سال ۱۹۶۱ با وجود اینکه یکی از اعضای کوچک سازمان اوپک بوده و تولید نفت آن روزانه ۶۰۰ هزار بشکه است، نمیتواند مانعی برای توسعه میدانهای گازی این کشور و افزایش صادرات آن باشد. این تصمیم قطر درست چند روز پیش از برگزاری نشست تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک در وین اتریش به منظور دستیابی به توافق درباره کاهش احتمالی تولید نفت صورت گرفته است. ناظران بر این مساله تأکید دارند که مهمترین دلیل خروج قطر از اوپک مربوط به سیاست و رفتارهای عربستان سعودی در این سازمان و همچنین تنشهای آن با قطر است. یکی از معضلهایی که اوپک اکنون با آن مواجه است، این است که اعضا در نشستهای این سازمان تصمیمهایی با هدف ممانعت از سقوط قیمت نفت اتخاذ میکنند اما نگاه سیاسی عربستان سعودی به نفت سبب میشود که ریاض در عمل تصمیمهای اوپک را اجرایی نکند و مطابق با سیاستهای دولت آمریکا برای کاهش قیمت نفت حرکت کند.
عبدالصمد العوضی، کارشناس بینالمللی کویتی در امور انرژی که نماینده این کشور در سازمان اوپک به مدت 21 سال بود، بر این باور است که تصمیم قطر برای خروج از اوپک در وهله نخست تصمیمی اعتراضی است. وی به روزنامه «رأی الیوم» گفت که دولت قطر احساس میکند 3 کشور عربستان سعودی، آمریکا و روسیه بر بازارهای انرژی و قیمت آن در حال حاضر سیطره دارند؛ امری که باعث شده نقش سازمان اوپک در این زمینه افول کند.
مروان اسکندر، کارشناس اقتصادی لبنان هم معتقد است دوحه میخواهد به همسایگان خود یعنی عربستان، امارات و بحرین بگوید: ما سعی کردیم با هم باشیم اما به نظر میرسد شما نمیخواهید، لذا دوحه این تصمیم را اتخاذ کرد تا اعلام کند کمر همت بسته است تا در جنگی اقتصادی و البته کاملا جدی با عربستان حاضر شود. با این تفاسیر میتوان گفت با خروج رسمی قطر از اوپک در واقع یکی از ماموریتهای آمریکایی محمد بنسلمان، ولیعهد سعودی پایان خواهد یافت. دونالد ترامپ، اخیرا از بنسلمان در پایین آوردن قیمت نفت به او مجددا دستور داد قیمت نفت را از این مقدار هم پایینتر بیاید. بنابر آنچه گذشت روشن میشود که با خروج قطر از اوپک یکی از 2 پایه ستون اهمیت بنسلمان برای ترامپ فروخواهد ریخت و پس از آن این سوال باقی میماند که ترامپ همچنان با تکیه بر ستون باقیمانده، یعنی فروش سلاح به بنسلمان چقدر حاضر خواهد بود برای حمایت از سلطنت آتی ولیعهد جوان سرمایهگذاری کند؟ از سوی دیگر، برخی دیپلماتها در منطقه خلیجفارس میگویند بعید نیست قطر متعاقب چنین تصمیمی، دست به اقدام بزرگتری در روزهای آینده بزند، یعنی خروجش از شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیجفارس را که نشست سالانه سران آن یکشنبه آینده در ریاض برگزار خواهد شد، اعلام کند. تا این لحظه هنوز قطر آمادگی خود برای مشارکت در این نشست را اعلام نکرده و نیز اعلام نکرده است که تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر ریاست هیأت این کشور را در نشست سران به عهده میگیرد یا خیر؟ خروج قطر از اوپک با توجه به نقش محدود آن در این سازمان موجب فروپاشی این سازمان نمیشود اما اگر قطر تصمیم بگیرد از شورای همکاری خلیج فارس که هماکنون دچار بحرانهای شدید داخلی است، خارج شود، آنگاه شرایط متفاوت خواهد شد.