محسن شهمیرزادی: جشنواره «سینما حقیقت» مهم‌ترین جشنواره مستند در ایران است که می‌توان آن را جشنواره فیلم فجرِ مستندسازان ایرانی دانست. این جشنواره که از سوی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار می‌شود امسال نیز از روز گذشته یعنی 18 آذر آغاز شده و تا 25 آذر در پردیس چارسو میزبان علاقه‌مندان دنیای مستند است. هر چند این بار نیز همچون سال‌های گذشته برخی انتخاب‌های سلیقه‌ای و
تا حدودی سیاسی مانع حضور مستندهای شایسته‌ای همچون «راه طی شده» در این جشنواره شد اما آثار قابل توجهی میهمان این دوره از جشنواره «سینماحقیقت» هستند که دیدن آنها خالی از لطف نیست. در ادامه این گزارش نگاهی به برخی مهم‌ترین آثار حاضر در این دوره داریم که پیشنهاد می‌کنیم اگر به سینمای مستند و تولیدات آن علاقه‌مند هستید، در این یک هفته برای دیدن این آثار وقت بگذارید.
رؤیای روهینگیا
مستند «رویای روهینگیا» به کارگردانی محمدمهدی خالقی داستان زندگی «عرفه‌الله» کودک روهینگیایی را روایت می‌کند که به دنبال رخ دادن اتفاق‌هایی برای خود و خانواده‌اش، آواره می‌شود. در این اثر، ماجرای آوارگی این خانواده از روستای «آراکان» تا زمانی که وارد اردوگاه‌های آوارگان در کشور بنگلادش می‌شوند به تصویر کشیده شده است. کارگردان این مستند برای تولید آن در سفری خطیر به کشور بنگلادش می‌رود تا از جنایات دولت میانمار علیه مسلمانان این منطقه مستندی تصویری بسازد که ماحصل آن «رویای روهینگیا» است.
حلب؛ سکوت جنگ
این مستند روایتی از شهر حلب پس از 6 سال جنگ در آن است که در این مدت سکوتی مرگبار بر آن که پیش از این شهری پررونق بوده، سایه افکنده است. در این فیلم مستند که به کارگردانی امیر اصانلو تولید شده است، هیچ دیالوگ، نریشن و صحبتی از اشخاص وجود ندارد و تنها تصاویر این شهر ویران‌شده را می‌بینیم. «حلب؛ سکوت جنگ» فضاهای مختلف شهر، مکان‌های عمومی آن و ... را به تصویر می‌کشد؛ مکان‌هایی که هیچ آدم زنده‌ای در آن وجود ندارد و کاملا از بین رفته است.
آسَک
این مستند روایتگر داستان زندگی پیرمرد نابینای جنوبی و٨٠ ساله است که خداوند نیروی تعبیر خواب به وی داده است. در واقع پیرمرد به کوه می‌رود و با لمس و چشیدن طعم سنگ‌ها، سنگ مورد نیاز خود را استخراج می‌کند، سپس با ابزار ابتدایی مانند اره دستی و تیشه، ظروف جنوبی مثل سنگ نان‌پزی و هاون درست کرده و با فروختن این لوازم امرار معاش می‌کند. مهدی زمانپور کیاسری که پیش از این مستندهای «مشتی اسماعیل» و «راه دل» را با مضامین مشابه تولید کرده بود، این بار این مستند 50 دقیقه‌ای را در جنوب کشور تولید کرده است.
خانه‌ای برای تو
سوژه اصلی این مستند به کارگردانی مهدی بخشی‌مقدم، داوود جوان ۳۰ ساله و اهل یکی از روستاهای اطراف گیلان است که کمتر از یک سال از ازدواجش می‌گذرد و در شغلش دچار ورشکستگی شده و همزمان متوجه می‌شود به سرطان پیشرفته‌ای دچار شده است. او در این شرایط برای زندگی‌اش تصمیمات جدیدی می‌گیرد. کارگردان این مستند درباره این مساله گفته بود: در دوره خلسه سرطان، بیماران دچار وضعیتی خاص می‌شوند. در این دوره آنها می‌خواهند از زمان باقیمانده نهایت استفاده را ببرند. همه‌چیز برای این اشخاص زیباست و می‌گویند ای‌کاش همه عمر را این‌گونه زندگی کرده بودیم.
روابط خانوادگی
این مستند به کارگردانی ناصر ضمیری است که ارتباط پیرمردی 80 ساله با فرزندانش را به تصویر می‌کشد. این فیلم به ارتباط «حاجی بابا» با فرزندانش می‌پردازد که در یک موقعیت خاص و ویژه قرار گرفته‌اند. این موقعیت باعث بروز رفتارهایی از سوی اعضای خانواده می‌شود که شناخت بهتری نسبت به آنها پیدا می‌کنیم. نکته برجسته در این مستند آن است که مشکلات این خانواده را می‌توان در هر خانواده‌ای مشاهده کرد، چرا که اینها خانواده‌ای معمولی هستند که برخی از فرزندان‌شان شخصیتی خاص دارند. قصه بیشتر روایتگر موقعیت خاص و ویژه‌ای است که آنها گرفتارش شده‌اند.
آن زمستان
این مستند که مراحل ساخت آن ۴ سال به طول انجامیده، روایتگر یک فصل از زندگی آیت‌الله مصباح‌یزدی، مصادف با انتخابات سال ۹۴ است. این مستند که به کارگردانی احمد شریف‌زاده تولید شده ، روایتی از زندگی آیت‌الله مصباح‌یزدی است که در انتخابات پرحاشیه مجلس در سال 94 این شخصیت علمی با مسائل سیاسی گره خورد و اظهارنظرهای متفاوتی را پیرامون وی ایجاد کرد. احمد شریف‌زاده متولد سال ۱۳۶۴ در شهر استهبان و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی است. رویای بارانی، تنها گریه کن، ابن‌الرضا و پیراهنی برای یوسف از دیگر آثار وی است.
زمستان‌یورت
زمستان‌یورت اثری از میلاد میرزاباقری است که به حادثه ریزش معدن زمستان‌یورت در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۹۶ و وضعیت کارگران آن می‌پردازد. این مستند چالشی در هشتمین دوره جایزه عمار توانست جایزه ویژه هیات داوران را در بخش درون‌گفتمانی از آن خود کند. معدن زغال‌سنگ‌زمستان یورت آزادشهر، اردیبهشت‌ماه سال گذشته دچار حادثه شد که طی آن ۴۳ نفر از کارگران معدن جان باختند و بیش از ۴۰۰ نفر مصدوم شدند. بعد از این حادثه برخی کارگران معدن که نسبت به پرداخت نشدن حقوق‌شان و مسائل دیگر معدن معترض بودند، اخراج شدند.
خاطرات یک خبرنگار جنگی
قصه این مستند در ارتباط با داعش و خبرنگاری است که مشاهد‌اتش از جنگ را روایت می‌کند؛ بویژه در برهه فتح موصل و ابتدای ورود داعش به عراق. این مستند روایت خبرنگار یک شبکه تلویزیونی است که با یک دوربین وارد میدان جنگ می‌شود و و وقایعی که در موصل اتفاق می‌افتد را ثبت می‌کند. وحید چاووش تولید این مستند 90 دقیقه‌ای را برعهده داشته و آن را یک منبع تاریخی می‌داند که می‌تواند برای آیندگان نوعی رفرنس محسوب شود.
پدر طالقانی
نام این مستند برگرفته از لقبی است که منافقین پیش از مبارزه مسلحانه به مرحوم طالقانی می‌دادند اما پس از آنکه ایشان در برابر منافقین موضع سختی می‌گیرند، ناگهان از دنیا می‌روند. پدر طالقانی به کارگردانی محمدعلی محمددوست روایتی از زندگی آیت‌الله طالقانی را در قالب مستند بازسازی به تصویر می‌کشد. برای ساخت این مستند با حدود ۵۰ نفر از کسانی که از نزدیک آیت‌الله طالقانی را می‌شناختند و افرادی از جناح‌های مختلف سیاسی، مصاحبه‌هایی انجام شده است. مستند پدرطالقانی علاوه بر مصاحبه با اطرافیان ایشان صحنه‌هایی از زندگی آن مرحوم را بازسازی کرده است.
تاریخ صدور
این مستند 83 دقیقه‌ای به کارگردانی مجید عزیزی نگاهی به تفاوت‌های بین نسلی متولدین دهه‌های ۴۰ تا ۹۰ شمسی دارد. افرادی که با عنوان‌هایی مثل دهه شصتی‌ها، دهه هفتادی‌ها یا دهه هشتادی‌ها شناخته می‌شوند و هر یک با توجه به دوره‌ای که در آن به دنیا آمده‌اند، ارزش‌ها و رفتارهای متفاوتی از سایرین دارند. چالش اینکه هر نسل به چه دهه‌ای تعلق دارند و ویژگی‌های هر دهه با دهه‌های دیگر چه تفاوتی دارد، باعث شده است سوژه تاریخ تولد برای عمده مخاطبان جذاب به نظر برسد.