گردشگری طبیعی و حیات وحش به‌رغم درآمدزا بودن در بسیاری از کشورهای دنیا، در سایه غفلت مسؤولان در ایران بویژه استان گیلان مغفول مانده که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی برای توسعه این بخش است. ایران در حوزه گردشگری و انواع آن دارای ظرفیت و پتانسیل‌های بسیاری است. البته برخی بخش‌ها با وجود درآمدزا بودن بویژه در جذب گردشگر خارجی به دلیل نبود برنامه و سیاست مناسب مغفول مانده و تاکنون بدرستی از آن بهره‌برداری نشده است. در این میان می‌توان به گردشگری طبیعی و حیات وحش اشاره کرد که با وجود گونه‌های جانوری و گیاهی متنوع در سراسر ایران، که حتی برخی از آنها در جهان نیز نادر و کمیاب است، برنامه‌ای برای جذب گردشگر خارجی در این حوزه وجود ندارد و پتانسیلی که می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب علاوه بر جذب گردشگر خارجی و معرفی تنوع زیستی و جانوری ایران، زمینه درآمدزایی و اشتغال‌زایی خوبی را هم فراهم کند نادیده گرفته شده است. استان گیلان نیز در این زمینه ظرفیت‌های فراوانی دارد؛ از وجود جنگل‌های هیرکانی گرفته تا انواع گونه‌های مختلف جانوری که متاسفانه نتوانسته‌ایم از این ظرفیت برای توسعه گردشگری طبیعی و حیات وحش استفاده کنیم. یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های طبیعی استان گیلان را می‌توان فصل مهاجرت پرندگان مهاجر به آبگیرها و تالاب‌های آن دانست که با وجود زیبایی بصری فراوانی که دارد و می‌تواند در جذب گردشگر خارجی تأثیرگذار باشد مغفول مانده. شهرستان صومعه‌سرا به دلیل وجود بخش عظیمی از حوزه تالاب و همچنین چندین آبگیر و منطقه حفاظت‌شده و پناهگاه حیات وحش، از مهم‌ترین مراکز گردشگری طبیعی استان گیلان محسوب می‌شود که با توجه به آغاز فصل مهاجرت پرندگان می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب در حال حاضر برای جذب گردشگر داخلی به آن توجه کرد. پناهگاه حیات‌وحش «سلکه» یکی از این ظرفیت‌هاست که بر اساس مصوبه شماره ۱۵ مورخ ۱۳۴۹/۱۰/۱۷ در محدوده‌ای به مساحت ۳۶۰ هکتار به عنوان پناهگاه حیات‌وحش تعیین شد که در قسمت جنوبی تالاب انزلی و در محدوده شهرستان صومعه‌سرا قرار دارد و از شمال به تالاب، از جنوب به حاشیه مزارع روستاهای هنده‌خاله و صوفیانده، از غرب به رودخانه هنده‌خاله و از شرق به رودخانه ترابخاله محدود است. در این باره رئیس حفاظت محیط‌زیست صومعه‌سرا با اشاره به ورود پرندگان مهاجر به آبگیرها و تالاب‌های این شهرستان، گفت: بر اساس آخرین سرشماری‌های انجام شده ۱۰ هزار پرنده مهاجر به آبگیرها و حوزه‌های تالاب شهرستان صومعه‌سرا وارد شده‌اند. حمزه عشوری با بیان اینکه از این تعداد ۳ هزار و ۵۰۰ پرنده در پناهگاه حیات وحش سلکه حضور دارند، افزود: در مقایسه با مدت مشابه سال‌های گذشته با کاهش مهاجرت پرندگان روبه‌رو هستیم. به گفته وی، پناهگاه حیات وحش سلکه به عنوان مرکز بازدید، از چند ماه گذشته بازگشایی شده و هر هفته میزبان جمعی از شهروندان گیلانی است.
خروج منطقه حیات وحش سلکه از حالت محصور برای بازدید عموم
عشوری در ادامه با اشاره به ساخت یک پل چوبی به طول ۴۰۰ متر در منطقه سلکه، افزود: این مرکز آمادگی پذیرایی از دانش‌آموزان، دانشجویان و علاقه‌مندان به حیات وحش را دارد. این منطقه بعد از چند سال از حالت محصور درآمده و بستری برای حضور علاقه‌مندان و بازدیدکنندگان از آن فراهم شده است. وی با بیان اینکه در حال حاضر در منطقه سلکه صومعه‌سرا انواع مرغابی، سرسبز، خوتکا، قو، غاز خاکستری، چنگر و انواع آبچیلک یا سرسرخ حضور دارند، ادامه داد: ۹۰ درصد تنوع پرندگان مهاجر به کشور در آبگیرها و تالاب‌های شهرستان صومعه‌سرا حضور دارند.
ظرفیت عظیم گردشگری طبیعی و حیات وحش در آستارا
شهرستان آستارا نیز یکی دیگر از ظرفیت‌های گردشگری طبیعی و حیات وحش استان گیلان محسوب می‌شود که با توجه به هم‌مرز بودن و نزدیکی به کشورهای حوزه قفقاز می‌تواند با اندکی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در زمینه توسعه گردشگری طبیعی و جذب گردشگر خارجی تأثیرگذار باشد. رئیس حفاظت محیط‌زیست آستارا در این‌باره در گفت‌وگو با مهر با اشاره به وجود 2 تالاب «استیل عباس‌آباد» و «آق» در این شهرستان، اظهار کرد: هر ساله آستارا به دلیل داشتن آب و هوای مناسب میزبان انواع پرندگان نادر و مهاجر آبزی و کنار آبزی شامل مرغابی سانان، خوتکای پرسفید، اردک سرسبز، مرغ دریایی، پرستوی دریایی، باکلان کوچک و بزرگ، اگرت، لک‌لک سفید تالابی، حواصیل ارغوانی، بلدرچین، سهره، طاووسک و کپک است و ورود این پرندگان به تالاب‌های یادشده به صورت فصلی تا اواخر اسفندماه ادامه خواهد داشت.
نبود برنامه مناسب برای معرفی ظرفیت‌های گردشگری گیلان در سال‌های گذشته
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان نیز در این باره در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اینکه در این زمینه تاکنون اقدامی در این اداره کل انجام نشده است، اظهار کرد: متاسفانه به دلیل دیدگاه‌هایی که در گذشته در حوزه گردشگری استان حاکم بوده به هیچ عنوان به این مزیت‌ها توجه نشده است. مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان با بیان اینکه در حال حاضر نه در کشور، نه در استان گیلان برای توسعه گردشگری طبیعی و حیات وحش اقدام خاصی انجام نشده است، تصریح کرد: برای گردشگران و مسافران داخلی نیز بازدید از این مناطق جذابیت خاصی ندارد. وی با اشاره به اینکه این نوع محدودیت‌ها در برخی دیگر از حوزه‌های گردشگری همانند گردشگری ماجراجویانه نیز وجود دارد، افزود: ایران به‌رغم داشتن کوه‌ها و جنگل‌های بسیار اما در زمینه جذب گردشگر در این بخش‌ها به دلیل وجود محدودیت‌ها و حساسیت‌ها نتوانسته گام موثری بردارد. وی تأکید کرد: البته این بدان نیست که نمی‌توانیم در این زمینه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کنیم، بلکه باید با در نظر گرفتن شرایط و نوپا بودن صنعت گردشگری در ایران زمینه‌های لازم برای جذب گردشگر با وجود توانمندی و ظرفیت‌های موجود را فراهم کنیم. وی با بیان اینکه توسعه گردشگری طبیعی و اکوتوریسم تنها برای جذب گردشگر خارجی است، تصریح کرد: در 6 ماه گذشته تنها 4 تور گردشگری وارد استان گیلان شده که اصلا مناسب نیست. مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان با اشاره به اینکه ورود این تعداد تور نشان‌دهنده وجود ضعف در سیاست‌گذاری‌ها و عدم برنامه‌ریزی مناسب برای ورود گردشگر به این استان است، افزود: یکی از وظایف و اولویت‌های میراث فرهنگی، برنامه‌ریزی برای حضور و جذب گردشگر بوده، نه ساخت هتل، مسافرخانه و سایر امکانات رفاهی. وی با بیان اینکه این به دلیل عدم ارتباط سازمان‌ها با یکدیگر و موازی‌کاری است، گفت: در راستای معرفی ظرفیت‌های گردشگری استان گیلان در سال‌های گذشته هیچ اقدام تأثیرگذاری انجام نشده به همین دلیل بسیاری از مناطق گردشگری در این استان مغفول مانده است. حال که این میزان ظرفیت و پتانسیل با عنایت خداوند متعال در اختیار ما قرار داده شده، چرا مسؤولان با یک برنامه‌ریزی مناسب، هدفمند و مشخص از آن برای درآمدزایی و توسعه استان گیلان استفاده نمی‌کنند؟