چشماندازهای سیاه خزان امسال پاریس، فقط به قیام طبقه کارگر و فرودست فرانسه محدود نمیشود، بلکه خیابانهای عروس بیوه شده اروپا، غیر از لشکرکشی نیروهای نظامی رژیم این کشور علیه جلیقهزردها، پذیرای لشکری از کارتنخوابها هم هست. گزارشی نادر از تاریکنای پاریس، توریستیترین شهر جهان نشان میدهد زمینههای شورش مردمی یک ماه گذشته علیه ظلم و نابرابری در فرانسه بسیار جدیتر از آن چیزی است که خارجیها فکر میکنند. شبکه الجزیره با استفاده از فرصت قیام جلیقهزردها، تابوی رسانههای جریان اصلی درباره «پاریس باشکوه» را شکسته و نیمنگاهی به «پاریس نکبتی» میاندازد که مخاطب قرن بیست و یکمی را از زرق و برق شانزهلیزه، خوشگذرانیهای مولن روژ و شکوه ایفل به صحنههای گزنده قرن نوزدهمی در اشعار شارل بودلر در اثر مشهورش «ملال پاریس» میبرد.
عجیب آنکه این شبکه متعلق به دولت قطر است که مهمترین سرمایهگذار پروژه نوسازی پایتخت فرانسه و مالک باشگاه پرریخت و پاش پاریسنژرمن محسوب میشود. گویی پاریس طوری در حال سقوط است که حتی قطریها هم به فکر تحقیر کارفرمایان فرانسویشان افتادهاند. در همان حال که توریستها پاریس را ترک میکنند، بینوایان جای آنها را میگیرند. ژان، یک کارتنخواب ۳۳ ساله در خیابانهای پاریس به خبرنگار الجزیره میگوید: معنای «دیگران» و «عشق» از جامعه حذف شده است. بدون پول، انگار آدم وجود ندارد. شاید «ژان بینوا» یک کارتنخواب حقیقی باشد اما نام او نمادی است از ژان والژانی که گویی راوی نسخه 2018 نمایش «بینوایان» ویکتور هوگو است. آمارها میگویند او یکی از دستکم 3 هزار نفری است که شبهای چراغان نوئل را تا پایان زمستان در خیابانهای یخزده پاریس سر خواهند کرد. کارتنخوابهایی که بیش از نیمی از آنها در خارج از فرانسه به دنیا آمده و خودخواسته با رویای زندگی در شهری رویایی به این زمهریر آمدهاند. طبق گزارش «موسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی» فرانسه که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، شمار بزرگسالان بیخانمان در بزرگترین کلانشهر این کشور نسبت به یک دهه پیش از آن ۸۴ درصد افزایش یافته بود. این افزایش به دلیل بحران مالی ۲۰۰۸، مهاجران و پناهجویان پرشماری که راهی فرانسه میشوند و ناکافی بودن درآمد در مقابل هزینههای فزاینده زندگی، بویژه خرید یا اجاره مسکن بوده است.
قطعا پس از 4 سال فاجعهبار اقتصادی و اجتماعی و افزایش موج مهاجرت آوارگان خاورمیانه و آفریقا، این آمار رسمی در عالم واقع افزایشی چند صد درصدی یافته است. روایتهای روزانه پاریسیها در شبکههای اجتماعی نیز موید سیل بینوایان در گوشه و کنار شهر است. تقریبا پلی در پاریس نمانده که فضای زیر آن محل اطراق کارتنخوابها و آوارگان چندملیتی نباشد. به همچنین است کنج پارکها، حاشیه بزرگراهها و پیادهروها.
اما اشتباه است اگر فکر کنیم که همه بیخانمانها و بیکاران بیگانه هستند. کمال 50 ساله که حالا در زاغهای از ضایعات پلاستیکی در میدانی خارج از شهر زندگی میکند، اگرچه اصالتا فرانسوی نیست اما متولد این کشور و شاغل است. او به الجزیره میگوید که راننده تاکسی بوده اما مشکلات سلامتی موجب شده شغلش را از دست بدهد. او میگوید: «من قبلا بیش از ۲۰۰۰ یورو درآمد داشتم اما پاریس شهر گرانی است و نتوانستم بدهیهایم را تسویه کنم. امروز همه چیزم را باختهام و مشکلات سلامتی اجازه نمیدهد رویای یک آینده بهتر را داشته باشم».
اِدی، یک بیخانمان ۳۵ ساله اهل تونس که برای زندگی بهتر به فرانسه آمده بود نیز میگوید رویاهایش در خیابانهای پاریس نابود شدهاند:
«...بدون پول، انگار ما دیگر در فرانسه وجود نداریم».
بر اساس گزارش موسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی، 1/16 درصد پاریسیها، نزدیک به ۴۶۳ هزار نفر، زیر خط فقر زندگی میکنند که میانگین درآمد ماهانه آنها ۷۴۷ یورو (65/848 دلار) یعنی ۲۶۱ یورو پایینتر از خط فقر است. همچنین آمار کمپین «مورتس دو لا رو» نشان میدهد که تنها در سال میلادی گذشته ۴۰۰ بیخانمان در سراسر فرانسه جان باختهاند، اگرچه بسیاری از سازمانها بر این باورند که رقم واقعی خیلی بیشتر از این است.
در اختتامیه این نسخه 2018 «بینوایان» ناصر، کارتنخواب اهل الجزایر که طرفدار ویکتور هوگو و پیکاسو است، میگوید: «در گوشه و کنار زندگی ما زیبایی وجود دارد اما جامعه احساسش را از دست داده است. ایدهها ناپدید شدهاند و پول این جامعه را نسبت به عشق کور کرده است».