کنارهگیری نظامیترین فرمانده پنتاگون طی دهههای اخیر، ناکارآمدی دستگاه نظامی عریض و طویل آمریکا را علنی کرد. ژنرال 4 ستاره «جمیز متیس» ملقب به «سگ دیوانه»، آخرین شخصیت بارز باقیمانده در راس دپارتمان دفاعی ایالات متحده بود که به «جنگ مسلحانه مستقیم» اعتقاد داشت، آخرین سگ شکاری یانکی که حقیقتا میخواست گاز بگیرد. دوران کوتاه 2 سالهاش به عنوان بیست و ششمین وزیر دفاع که با افزایش چشمگیر خطر برخورد نظامی ناتو و آمریکا با رقبایش در شرق و غرب جهان همراه بود نیز منعکسکننده همین روحیه جنگسالارانه پیرمردی 68 سالهای بود که در همه جنگافروزیهای آمریکا در دوران معاصر از سومالی و عراق تا افغانستان و سوریه به عنوان یک فرمانده میدانی یا ستادی ارشد نقش داشته است. به همین دلیل میتوان گفت که از پنتاگون پس از بازنشستگی ژنرالی با تجربه 40 ساله نظامیگری در قلدرترین ارتش وقت جهان، فقط یک ماشین نظامی غولپیکر به جا مانده که تنها زور چنگ و دندان نشان دادن دارد نه عرضه مستقیم جنگیدن. این سگ دیگر دندان و جربزه گاز گرفتن ندارد، هر چند که برخلاف ادعای منتقدان ترامپ میتواند مانند ماری زهرآگین در کمین نیش زدن بنشیند.
روز پنجشنبه ابتدا این دونالد ترامپ بود که در توئیتی از بازنشستگی ماتیس طی ماه فوریه 2019 (کمتر از 2 ماه دیگر) خبر داد و نوشت: «ژنرال ماتیس پس از 2 سال خدمت به عنوان وزیر دفاع در ماه فوریه با سربلندی بازنشسته خواهد شد. در دوره وزارت وی بویژه درباره خرید تجهیزات جدید جنگی پیشرفت زیادی داشتیم. ژنرال متیس برای وادار کردن متحدان آمریکا در ادای سهمشان از تعهدات نظامی خود کمک بزرگی به من بود». اما استعفانامهای رسمی که متعاقبا توسط متیس منتشر شد نشان میداد که اختلافاتی عمیق بین رئیس جمهور و رئیس پنتاگون وجود داشته است که قطعا فرمان عقبنشینی تفنگداران آمریکایی از سوریه و کاهش نیروها در افغانستان توسط کاخ سفید آخرین و مهمترین آنهاست. قطعا این یک راز نبود که مقامات پنتاگون و اعضای سیاست خارجی دولت آمریکا با هر دو دستور عقبنشینی ترامپ ابراز مخالفت کرده بودند. فرمانی که جریان اصلی رسانههای آمریکایی آن را به منزله فرار آمریکا از سوریه و پیروزی ایران و حزبالله برشمرده بودند. رئیس مستعفی دستگاه جنگ واشنگتن به شکل تلویحی از ترک پست خود به دلیل اختلاف نظر با ترامپ خبر داد و نوشت: «بزودی از سمت خود استعفا خواهم کرد، چون رئیسجمهور این حق را دارد که وزیر دفاعی داشته باشد بهتر و همسو با خود». او همچنین با زیر سوال بردن جدیت ترامپ در برخورد با دشمنان شرقی بزرگ آمریکا نوشت: «باید در مقابل کشورهایی که منافع استراتژیکشان روز به روز تنش بیشتری با آمریکا ایجاد میکند عزمی راسخ و رویکردی روشن داشته باشیم...لازم است موضعی غیرمبهم در قبال کشورهایی نظیر چین و روسیه داشته باشیم». سپس اینچنین از 2 اتحاد نظامی مهمی که ترامپ در حال تضعیف آنهاست حمایت کرد: «پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و همچنین ائتلاف (ضد تروریستی) تحت رهبری آمریکا در سوریه و عراق بسیار حائز اهمیت هستند». طبیعی بود که روسها بلافاصله از کنارهگیری متیس ابراز خشنودی کنند، همچنان که فریاد شخصیتهای وابسته به دستگاه جنگسالاری آمریکا در آمده است. کنستانتین کاساچف، رئیس کمیته امور بینالملل شورای فدراسیون روسیه (معادل سنا) برکناری متیس از سمت ریاست پنتاگون را علامت مثبتی ارزیابی کرد و گفت: «دیدگاه ترامپ و متیس در برخورد با متحدان خود، در برخورد با روسیه، در تصمیمگیری درباره کاهش حضور نظامی آمریکا در سایر کشورها با یکدیگر منطبق نیست و برای رئیس جمهوری آمریکا ادامه این خطمشیها به مراتب مهمتر از باقی ماندن جیمز متیس در سمت کنونی بود و این مساله علامت جالب و به احتمال زیاد مثبتی است». در مقابل لشکری از سیاسیون و نظامیان آمریکایی و اروپایی به انحای مختلف از بازنشستگی «سگ دیوانه» ابراز نگرانی کردهاند.
«اوآنا لانگسکو» سخنگوی رومانیایی ناتو با تاکید بر اهمیت حضور آمریکا در پیمان آتلانتیک شمالی علنا برای رئیس مستعفی پنتاگون و همکاری ستودنیاش ابراز دلتنگی کرد.
ویلیام کوهن، رئیس سابق پنتاگون نیز به بیبیسی گفته کنارهگیری ژنرال توهینی از سوی ترامپ و ضربه بزرگی به دولت آمریکا است.
کوهن همچنین از دور زدن پنتاگون در ماجرای مذاکرات صلح ترامپ با اون پرده برداشت و گفت:« وقتی که ژنرال متیس و دیگران گفتند تا وقتی خواستههای واشنگتن و پیونگیانگ دقیقا از مذاکرات صلح مشخص نشده رئیس جمهوری نباید با رهبر کرهشمالی ملاقات کند، باز هم رئیس جمهوری این توصیه را رد کرد». لیندسی گراهام رهبر جمهوریخواهان نومحافظهکار و لابی صهیونیستی در سنا، نانسی پلوسی رهبر دموکراتهای خانه نمایندگان کنگره و چاک شومر همتای دموکراتش در سنا از استعفای متیس، ابراز تاسف کردند. اما مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه از این هم فراتر رفته و استعفای این ژنرال پیر 4 ستاره را تحولی ترسناک خواند. او مدعی شد متیس جزیره ثباتی در میانه هرج و مرج دولت ترامپ بوده است، حال آنکه رئیس پنتاگون در میان همتایان نظامی خود با القاب «آشوب» و «مجنون» شناخته میشود. از نظر روبیو، یکی از آخرین سنگرهای «عقلانیت» در برابر کارهای ترامپ سقوط کرده و باید منتظر تلاطم بیشتری در سیاستهای واشنگتن بود. «جفری گلدبرگ»، سردبیر نشریه تحلیلی آتلانتیک نیز با دلسردی از دلایل استعفای متیس سخن میگوید. او در مقالهای که در نخستین ساعات بامداد جمعه منتشر کرده نوشته است: متیس با کنارهگیری خود ثابت کرد هیچ امیدی به تغییر نقصهای فاحش ریاستجمهوری ترامپ باقی نمانده است. گلدبرگ فاش میکند در آخرین ملاقاتش با ژنرال که به 2 سال پیش و تنها چند روز پیش از انتصاب او به وزارت دفاع مربوط میشود، شاهد انتقاد متیس از سیاستهای کلی واشنگتن علیه ایران در دوره اوباما بوده است.
او مینویسد: «اوباما این ژنرال 4 ستاره نیروی دریایی را از ریاست مرکز فرماندهی آمریکا (2013) خلع کرد، چرا که مشاورانش معتقد بودند متیس درباره مسائل مربوط به ایران بیش از حد نظامی و لجوج است. در مقابل متیس هم به من گفت: مدام میگویند: ایران، ایران، ایران. باشد این یک تهدید است اما به نظر من مردم دیگر از شنیدن این صداها خسته شدهاند». بدین ترتیب آتلانتیک فاش میکند که متیس با همه دیوانگیاش، متوجه شکاف واقعیتگرایی و پروپاگاندا در سیاست «ضدایرانی» واشنگتن شده بود؛ سرابی که به شکلی شتابزده و غیرواقعی آمریکا را چه در دوران اوباما و چه ترامپ، به مرز تقابل غیرممکن با نظام ایران سوق داد ولی به سرعت با افشای حقیقت ناتوانی آمریکا در این تقابل به خمودگی و تغییر سیاستهای کاخ سفید حتی طی یک دوره 4ساله انجامید. اگر راهکار جایگزین دولت اوباما برای مقابله با ایران، راه انداختن موج رسانهای و براندازی و تروریسم منطقهای داعشی بود، حال ترامپ هم پس از همه آن های و هویها به نتیجهای مشابه رسیده است.