گروه بین‌الملل: اعلام خروج نیروهای آمریکایی که دونالد ترامپ چهارشنبه‌شب در توئیتش آن را تأیید کرد خیلی دور از انتظار نبود. رئیس‌جمهوری آمریکا فروردین‌ماه نیز در یک سخنرانی از خروج نیروهای آمریکا از سوریه سخن گفته بود با این استدلال که: «7 هزار میلیارد دلار در خاورمیانه خرج کردیم اما هیچ نتیجه‌ای نگرفتیم... وضعیت امروز آمریکا به گونه‌ای است که از بسیاری جهات شبیه یک کشور جهان سومی هستیم و این مایه خجالت است». آن زمان جیمز متیس، وزیر مستعفی دفاع آمریکا توانست ترامپ را راضی کند وضعیت سوریه و منافع و مصالح آمریکا تداوم حضور نیروهای آن را ضروری می‌کند و تا اطلاع ثانوی نباید سراغ آن رفت؛ حال با اعلان تازه، ناظران با دیده تردید اهداف پشت‌پرده اعلام خروج 2 هزار نیروی آمریکایی از سوریه را تحلیل میکنند. به باور این دسته از تحلیلگران، بنا به دلایلی تصمیم ناگهانی ترامپ، آنگونه که در ظاهر ادعا می‌شود، پایان یافتن صرف مساله داعش در سوریه نیست. با تامل در شخصیت تاجرمسلک رئیس‌جمهوری آمریکا که هر از گاهی تصمیماتی آنی اتخاذ و سپس از آن عقب‌نشینی می‌کند، این امر را می‌توان مورد تاکید قرار داد که وی در سایه برخی مخالفت‌های داخلی با خروج نظامیان آمریکایی از سوریه، احتمالا از این تصمیم صرف‌نظر خواهد کرد. موضوعی که این فرضیه را تقویت می‌کند، توئیت روز پنجشنبه دونالد ترامپ است مبنی بر اینکه او علاقه‌مند نیست نقش پلیس در منطقه خاورمیانه را ایفا کند. با عنایت به درخواست چندی پیش برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از ترامپ مبنی بر عدم ترک سوریه و البته جواب ترامپ مبنی بر آنکه ادامه حضور نیروهای آمریکا در سوریه مشروط به تامین هزینه‌های این بقا از ناحیه کشورهای یادشده است، به نظر می‌رسد ترامپ در واقع در سایه این اعلام خروج، منافع اقتصادی کلان‌تری را مدنظر دارد. از سوی دیگر، ترامپ در حالی شکست داعش در سوریه را دلیل خروج آمریکایی‌ها از این کشور اعلام کرده است که در سایه نبردهای گذشته موصل و حلب، این گروه تروریستی به‌طور کامل نابود شد و فقط اعضای پراکنده و مخفی آن در برخی مواقع در گوشه و کنار منطقه عرض اندام میکنند. در این شرایط ترامپ نه‌تنها باید به این سوال اساسی پاسخ دهد که چرا پیش از این از سوریه خارج نشده است؟ بلکه در مقابل استدلال واگذاری میدان به ایران و روسیه هم باید پاسخگو باشد. با این تفاسیر، باید منتظر ماند و دید آمریکا کدام قراردادهای سنگین اقتصادی را با کدام‌یک از کشورهای عربی منطقه منعقد خواهد کرد.
چراغ سبزهای ترامپ به ترکیه
اما ناظران عمده‌ترین دلیل پشت پرده تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا به اعلام پایان حضور کشورش در سوریه را به هشدارهای مکرر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه درباره عملیات نظامی قریب‌الوقوع ارتش این کشور و متحدان آن در شرق فرات علیه شبه‌نظامیان کرد مرتبط می‌دانند و اینکه معامله‌ای میان ترامپ و اردوغان شکل گرفته است و موید آن، این موضوع است که تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا یک روز پس از آن اعلام شد که نهاد تصمیم‌گیرنده درباره فروش تسلیحات آمریکا به خارج، به قرارداد 5/3 میلیارد دلاری با ترکیه برای فروش موشک‌های پاتریوت به این کشور چراغ سبز نشان داد. ترکیه اگرچه عضو ناتو است، در چارچوب مناقشه با آمریکا بر سر نوع رویکرد درباره کردهای سوریه تهدید کرده بود به خرید موشک‌های اس ۴۰۰ از روسیه دست خواهد زد. همان روز سه‌شنبه یک تماس تلفنی هم میان ترامپ و اردوغان برقرار شد که به ادعای اردوغان، ترامپ در این تماس برای حمله ترکیه به مناطق کردنشین شمال سوریه چراغ سبز نشان داده است. ترکیه «یگان‌های مدافع خلق»- شاخه نظامی نیروهای کرد سوری که با آمریکایی‌ها همکاری دارند- را همپیمان «پ‌ک‌‌ک» و این دو را تروریست می‌خواند. نگرانی ترکیه از قدرت‌گیری شبه‌نظامیان کرد سوریه در سایه همکاری‌شان با آمریکا این است که این روند به دسترسی احتمالی آنها به خودمختاری در چارچوب سوریه منجر شود و در نتیجه مطالبات کردهای ترکیه برای رسیدن به موقعیتی مشابه را تشدید کند. ترامپ با فروش پاتریوت به ترکیه، 2 هدف خود را محقق می‌کند: نخست افزایش فرصت‌های اشتغال در آمریکا و دوم، با باز گذاشتن دست ترکیه به عملیات نظامی احتمالی در شمال سوریه، مانعی در راه همگرایی بیشتر آنکارا و مسکو ایجاد می‌کند.
ترامپ به صورت اسرائیل تف کرد
تصمیم دونالد ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه به منزله تیر خلاص به همه اهداف شکست‌خورده اسرائیل از تقسیم سوریه و سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور گرفته تا حمایت از شماری از گروه‌های تروریستی مخالف و جلوگیری از گشوده شدن جبهه جدید مقاومت علیه اسرائیل در بلندی‌های جولان از سوی حزب‌الله لبنان و ایران است. شیمون شفر، تحلیلگر مطرح روزنامه عبری‌زبان «یدیعوت آحارنوت» در این زمینه تاکید کرد سران اسرائیل و جامعه صهیونیست‌ها دچار اضطراب شده‌اند، زیرا آمریکا آنها را در برابر سرسخت‌ترین دشمنان (ایران و حزب‌الله) تنها رها کرده است. شفر گفت: تصمیم ترامپ نشان از ضعف و بالاتر از آن، به منزله خیانت واشنگتن به همپیمانانش و در وهله اول کردهای سوری به شمار می‌رود. اسرائیل نیز احساس نگرانی می‌کند، زیرا اساسا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از دخالت در جنگ سوریه پرهیز کرد و به آمریکایی‌ها برای تضمین منافع اسرائیل هنگام پایان جنگ تکیه کرد اما اکنون به نظر می‌رسد سوریه به دست سرسخت‌ترین دشمنانش افتاده است؛ بدون اینکه کسی به منافع اسرائیل توجه کند. «حیمی شالیو» تحلیلگر سیاسی روزنامه صهیونیستی هاآرتص نیز معتقد است تصمیم ترامپ تف کردن به صورت اسرائیل است. این روزنامه با اشاره به سیلی آمریکا به صورت همپیمان و دردانه‌اش یعنی اسرائیل در زمانی بسیار حساس، نوشت: بسیاری از رسانه‌های دیگر اسرائیلی نیز تصمیم آمریکا برای آغاز خروج نیروهایش از سوریه را مورد بررسی قرار داده و شبکه‌های 12 و 13 تلویزیون اسرائیل این تصمیم را پیروزی‌ای برای بشار اسد، ایران و روسیه و روزی ناگوار برای اسرائیل دانستند که در منطقه تنها باقی خواهد ماند. شبکه خبری اسرائیل با استناد به منابع سیاسی و امنیتی بلدپایه در تل‌آویو نوشت: خروج آمریکا فضای حائلی را که نیروهای آمریکایی در منطقه القائم در مرز عراق بین نیروهای حشدالشعبی در عراق و حزب‌الله و نیروهای ایرانی در سوریه ایجاد کرده بودند، از بین می‌برد. «دانا وایس» تحلیلگر سیاسی شبکه خبری اسرائیل اشاره کرد اسرائیل با خروج آمریکا از سوریه، برگ برنده مهمی علیه ایران در سوریه را از دست داد. شبکه 10 تلویزیون اسرائیل نیز با ابراز ناامیدی از تصمیم آمریکا، تأکید کرد آمریکایی‌ها شکست‌خورده از سوریه خارج شدند، نه پیروز.
انتقادهای داخلی و خارجی از تصمیم ترامپ
تصمیم ناگهانی رئیس‌جمهوری آمریکا برای خروج نظامیان این کشور از سوریه نه‌تنها انتقاد دموکرات‌ها را به دنبال داشته، بلکه صدای اعتراض هم‌حزبی‌های او را نیز بلند کرده است. شماری از سناتورهای جمهوری‌خواه خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را یک اشتباه بزرگ دانسته و نسبت به پیامدهای منفی این اقدام هشدار داده‌اند. به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، مقام‌های وزارت دفاع (پنتاگون) تا لحظات آخر در تلاش بودند ترامپ را از این تصمیم منصرف کنند اما در نهایت این تلاش‌‌ها نتیجه‌ای نداشته و ترامپ حتی بدون آنکه در این زمینه با وزیر خارجه یا وزیر دفاع مشورت کند، این دستور را صادر کرده است.
لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه با انتشار چند توئیت بشدت از ترامپ انتقاد کرده و گفته داعش هنوز مغلوب نشده و خروج نیروهای آمریکایی از سوریه «یک اشتباه بزرگ مدل اوبامایی» است. به گفته گراهام، این اقدام دست داعش را برای گسترش حوزه نفوذ خود در منطقه باز می‌گذارد. او خروج سربازان آمریکایی را یک «پیروزی بزرگ» برای بشار اسد، روسیه و ایران دانسته است. کارشناسان امنیتی در آمریکا نیز این اقدام را فکرنشده و بر خلاف منافع این کشور دانسته‌اند. به عقیده آنان، آمریکا با خروج از سوریه عرصه را برای پیشتازی ایران و روسیه خالی می‌کند. اروپایی‌ها نیز همان‌طور که انتظار می‌رفت از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه ابراز نگرانی کرده‌اند. به ادعای پاریس، لندن و برلین، با خروج نیروهای آمریکایی در شرایطی که داعش کاملاً نابود نشده، معادلات مربوط به آینده سوریه در ابهام است و اینکه ترکیه هم برای حمله به شبه‌نظامیان کرد سوریه تهدید می‌کند، خلأیی را می‌سازد که محمل مناقشات و درگیری‌های جدید و احتمالاً بی‌ثباتی بیشتر در منطقه است و آوارگی و مهاجرت به سوی اروپا را دوباره تشدید خواهد کرد. فرانسه اقدام یکجانبه آمریکا را تأکیدی بر موضع اخیر خود هم یافته است که در زمینه نظامی و امنیتی اروپا باید مستقل‌تر شود؛ ایده‌ای که اگرچه تحقق آن آسان نیست ولی همچنان تأییدی بر شناورتر شدن وضعیت مناسبات بین‌المللی است.
ابراز تردید مسکو از تصمیم ترامپ
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تصمیم ترامپ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی را محل تردید قرار داده و گفته است: «نسبت به خروج نیروهای آمریکایی از سوریه مطمئن نیستم و درست بودن آن را درک نمی‌کنم، چرا که به طور مثال نیروهای آمریکایی به‌رغم برنامه‌های مکرر واشنگتن برای خروج از افغانستان ۱۷ سال است در این کشور مستقرند».
التنف تعطیل می‌شود
یک رسانه آمریکایی به نقل از منابع میدانی گزارش داده نظامیان این کشور بزودی پایگاه التنف واقع در مثلث مرزی سوریه، اردن و عراق را ترک میکنند. یک مقام مسؤول در وزارت دفاع آمریکا هم تایید کرده نیروهای آمریکایی پس از خروج از التنف، در شهر اربیل عراق مستقر خواهند شد. نیروهای ویژه آمریکایی از 2 سال پیش در این پایگاه مستقر شده و مشغول آموزش شورشیان تروریست مسلح سوری هستند. گفته می‌شود آمریکا چند بار از این پایگاه مواضع ارتش سوریه را هم هدف قرار داده است. درباره این موضوع که چرا آمریکا نیروهایش را در اربیل مستقر خواهد کرد، این مساله را نباید فراموش کرد که کنترل مرزهای میان عراق و سوریه به بهانه حضور ایران در این دو کشور، برای واشنگتن اهمیت حیاتی داشته و دارد و بر این اساس می‌توان انتظار داشت ترامپ در تعقیب این هدف، از این پس در اربیل عراق ماجراجویی کند. در عین حال چنانکه از سخنان سارا ساندرز، سخنگوی کاخ سفید استنباط می‌شود، آمریکا همچنان حق مداخله درسوریه را به بهانه ادعایی مبارزه باداعش و آنچه تروریسم می‌خواند، برای خود محفوظ نگاه داشته است.