گروه بینالملل: نخستین جلسه محاکمه متهمان به قتل «جمال خاشقجی» روزنامهنگار منتقد عربستانی، پنجشنبه پس از گذشت 90 روز از وقوع این جنایت، در ریاض برگزار شد. در نخستین جلسه محاکمه، به دستور دادستان کل عربستان فقط 11 متهم از مجموع 15 متهم در دادگاه حاضر شدند و تاکنون اعلام نشده است 4 نفر دیگری که جوخه مرگ بودند و خاشقجی را در کنسولگری سعودی در استانبول به شیوه وحشیانهای به قتل رساندند آیا محاکمه خواهند شد یا بخشیده؟ تلویزیون العربیه در اینباره گزارش داد 11 متهم به همراه وکلایشان در دادگاه حاضر شدند و دادستانی خواستار اجرای مجازات اعدام در حق 5 تن از آنها شده است. ناگفته نماند جلسه محاکمه عوامل ترور جنجالی خاشقجی در حالی برگزار شد که تحولات مربوط به نشست یمنی- یمنی در سوئد و خروج آمریکا از سوریه، حساسیت افکار عمومی را نسبت به آن به میزان قابل توجهی کاهش داده است. افزون بر آن، مشخص شده است طی این مدت، ولیعهد سعودی تمام تلاش خود را برای تطمیع برخی کشورهای غربی مدعی پیگیری این پرونده به کار گرفته و البته موفقیتهایی هم در این زمینه به دست آورده است. روز سهشنبه بود که اعلام شد قرارداد تسلیحاتی سنگینی میان بریتانیا و عربستان منعقد شده است. باید منتظر ماند و دید چه قراردادهایی با چه کشورهایی و با چه مبلغی در بازه زمانی مورد بحث رسانهای خواهد شد. در حالی که عربستان با کمک آمریکا توانست در سایه خرید زمان از قرار گرفتن اسم بنسلمان در لیست متهمان قتل خاشقجی جلوگیری کند، حالا اصرار دارد دولت ترکیه مستندات خود درباره قتل را ارائه دهد، این یعنی سرنوشت دادگاه جدید و 11 متهم آن نیز همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد و معلوم نیست این دادگاه در جلسات بعدی از چه میزان از جدیت در رسیدگی به این پرونده برخوردار باشد. اینگونه محاکمات بسیار محرمانه است و برخلاف تمایل افکار عمومی عربستان یا سازمانهای جهانی مدافع مدافع حقوق بشر که خواستار محاکمه بیطرف و شفاف متهمان هستند یا حتی بر خلاف تمایل مقامات ترکیه که خواستار برگزاری این محاکمه در دادگاههای این کشور به علت وقوع جرم در خاک ترکیه شدهاند، پشت درهای بسته انجام میشود. بسیاری در اینباره میگویند متهمانی که در حال حاضر در دادگاه محاکمه میشوند اگر اعدام شوند به این دلیل اعدام خواهند شد که در انجام دادن مأموریت ترور خاشقجی شکست خوردند و عملکرد خوبی نداشتند و اعدام آنها به دلیل ارتکاب جنایت قتل نخواهد بود، چرا که نمیتوانستند از دستور قتل سرپیچی کنند. به عبارت دیگر، سرنوشت این متهمان در هر صورت اعدام بوده است؛ اگر با ترور خاشقجی مخالفت میکردند اعدام میشدند و اینک نیز که در اجرای این عملیات ناکام شدهاند، اعدام میشوند، شکست آنها در انجام این مأموریت، نتایج ویرانگری برای کشور عربستان و مقامات آن داشته است.
وضعیت بغرنج روانی متهمان
موید این مقوله توئیت افشاگرانه مجتهد، فعال مجازی معروف سعودی درباره وضعیت این 11 متهم است. مجتهد، پنجشنبه در توئیتر خود نوشت: «حالت روانی عاملان قتل خاشقچی که در کالج نظامی امنیت ملی عربستانسعودی محبوس شدهاند، بسیار بد است و آنها با تمام وسایل در دسترس از جمله کوبیدن شدید سر به دیوار برای خودکشی استفاده کردهاند، همه آنها این جمله را تکرار میکنند «همه اینها در راستای خدمت به بنسلمان و فداکاری برای او بود و اکنون با ما اینگونه رفتار میکند؟... به همین دلیل این افراد به مکانی منتقل شدهاند تا در انزوای کامل باشند، جلوی خودکشی آنها گرفته شود و تحت نظارت شدید امنیتی و پزشکی قرار گیرند». ناگفته نماند قربانی اصلی این پرونده، نه این 11 نفر، بلکه عادل الجبیر بود که نتوانست آنچنان که از او انتظار میرفت چهره بنسلمان را در ماجرای «آمریت در قتل خاشقجی» تطهیر کند، لذا هفته پیش از سمتش به عنوان وزیر خارجه برکنار شد. ترکیه استرداد 18 سعودی را که در کشورشان دستگیر شدند و مظنون به مشارکت در این قتل هستند خواستار شده است اما عربستان سعودی این خواسته را رد و اعلام کرد مظنونان در عربستان محاکمه خواهند شد.
به نظر میرسد شوی محاکمه ماموران بنسلمان برای ترور خاشقجی که توسط دادگستری سعودی برگزار میشود واکنشی تبلیغاتی باشد به موج جدید انتشار اخبار، فیلمها و اسناد درباره دست داشتن ولیعهد سعودی و مامورانش در این جنایت.
جسد خاشقجی کجاست؟
شبکه ترکیهای «آ خبر» هفته پیش ویدئویی منتشر کرد که احتمالا به انتقال چمدانهای حاوی بقایای جسد خاشقجی به اقامتگاه سرکنسول سعودی در استانبول مربوط میشد. بر این اساس در این فیلم که از تصاویر ضبطشده دوربینهای مداربسته به دست آمده، چند مرد دیده میشوند که در ساعت ۳ و ۹ دقیقه بعدازظهر روز قتل خاشقجی با 5 چمدان از خودروی ون سیاهرنگ پیاده شده و از در اصلی وارد این اقامتگاه میشوند که در فاصله اندکی از کنسولگری یعنی محل قتل روزنامهنگار عربستانی مخالف قرار دارد. چهره ماهر المطرب، رئیس تیم ترور اعزامی از ریاض و راننده ون سیاهرنگ کنسولگری سعودی یعنی ذعار خالد الحربی در این ویدئو کاملا مشخص است. در همین حال روزنامه «صباح» از رسانههای نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه، ضمن اینکه این ویدئو را منسوب به انتقال بقایای جسد خاشقجی دانسته، از زبان برخی محققان آمریکایی که روی پرونده خاشقجی کار میکنند آورده که بقایای جسد خاشقجی همچنان در چاه فاضلاب خانه سرکنسول سعودی است. از سوی دیگر دیروز کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل تاکید کرد دادگاه محاکمه متهمان به قتل خاشقجی «کافی نیست». این نهاد حقوق بشری، روز جمعه با صدور بیانیهای خواستار برگزاری مجدد تحقیقاتی مستقل با حضور ناظران بینالمللی درباره پرونده قتل و ترور این روزنامهنگار عربستانی شد.