عضو کمیسیون تلفیق در گفتوگو با «وطنامروز»: کمیته 7 نفرهای درباره فروش نفت تصمیم میگیرند
محمد نجارصادقی: پیشتر در 2 نوبت یک میلیون بشکه نفت خام توسط وزارت نفت در بورس نفت عرضه شده بود و خریداران بسرعت آن را خریداری کرده بودند اما در نوبت اخیر عرضه نفت در بورس به طرز عجیبی هیچ مشتریای آمادگی خود را برای خرید نفت اعلام نکرد. گفته میشود وزارت نفت با ایجاد یک کمیته فروش دنبال این است که کماکان خودش به صورت انحصاری نفت را بفروشد. این کمیته ناشناخته با قدرت نامحدودی که دارد، توانسته تخفیفهایی بیشتر از بورس نفتی بدهد و از همین رو به کلی پروژه بورس نفتی از بین رفته است؛ البته هیچ مقامی در این مورد اظهار نظر نکرده است. مسأله اصلی اینجاست که هیچ نظارتی روی این کمیته فروش وجود ندارد و احتمال بهوجود آمدن تخلفهای نفتی وجود دارد.
به گزارش «وطن امروز»، همزمان با بازگشت تدریجی تحریمهای نفتی و پایان مهلت معافیت برخی کشورها برای خرید نفت ایران، پیشبینی میشود میزان صادرات نفت کشور با افت شدیدی مواجه شود. از کاهش روزی یکمیلیون بشکه تا بالاتر از این درباره کاهش صادرات نفت کشورمان گمانهزنی میشود. این موضوع با توجه به تاثیر مستقیم بر درآمدهای نفتی دولت و بودجه سال 98، تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور خواهد داشت. یکی از دلایل اصلی اثرگذاری تحریمهای نفتی روی میزان فروش، مدل سنتی فروش نفت در کشورمان است. در این سازوکار با توجه به محدود و مشخص بودن خریداران و مقصد محمولههای نفتی ایران و همچنین بزرگ بودن حجم محمولههای ارسالی (واحد یک میلیون بشکه)، فرآیند شناسایی و تحریمپذیری نفت ایران توسط آمریکا براحتی امکانپذیر است. در روش سنتی شرکت ملی نفت ایران به صورت انحصاری قدرت فروش نفت را دارد. در نتیجه برای گذار از این معضل پروژه دور زدن تحریم با کلید واژه «بورس نفت» با تعریف واگذاری نفت در محمولههای کوچک به بخش خصوصی بدون محدودیت در انتخاب خریدار طراحی و شروع شد. بورس نفت با سازوکارهای دقیق مالی، بازگشت پول به وزارت نفت را تضمین میکند و ضمن تسهیل فروش مانع از تخلفات مالی احتمالی میشود. گفتنی است در دوره تحریمها بسیاری از شرکتهای داخلی و خارجی و تجار نفتی برای خرید با واسطه نفت ایران در یک سازوکار غیرشفاف برای آمریکا اعلام آمادگی میکنند، بدین صورت میتوان با استفاده از توانمندی این شرکتها، نفت کشور را در قالب محمولههای کوچک به آنها فروخت تا آنها صادرات نفت کشور را بر عهده بگیرند. بدین ترتیب میتوان نفت کشور را از طریق شبکه مویرگی شرکتهای خصوصی فعال در حوزه نفت و تجار نفتی به فروش رساند. پروژه ضدتحریمی عرضه نفت در بورس در فاز آزمایشی با موفقیت انجام شد. در این فاز یک میلیون بشکه نفت خام سبک ایران در 2 نوبت عرضه شد که با استقبال گسترده بخش خصوصی تمام محمولهها به بالاترین قیمت به فروش رفت. موثر بودن این روش فروش نفت ایران در دور زدن تحریمهای نفتی حتی با اعتراف بنیاد دفاع از دموکراسیهای آمریکا همراه شد که اجرای این راهکار را یک پیروزی بزرگ برای ایران دانست که توانسته است راه بیاثر کردن تحریمهای نفتی را به دنیا نشان دهد. اما عرضه نفت در بورس از همان ابتدای مطرح شدن در فضای کارشناسی یک مخالف سرسخت داشت که آن مجموعه وزارت نفت و شخص بیژن زنگنه، وزیر نفت بود. به طور کلی دلیل مخالفت این مجموعه به انحصارطلبی آنها در صادرات نفت ارتباط دارد، زیرا با عرضه نفت در بورس، بخش خصوصی داخلی نیز وارد فرآیند صادرات نفت شده و انحصار وزارت نفت در فروش نفت کشور که طبیعتا امتیازات قابل ملاحظهای برای آنها به همراه دارد شکسته خواهد شد. بدین صورت بهرغم موفقیت عرضه نفت در بورس، این راهکار ضدتحریمی به دلیل تعارض با منافع وزارت نفت با کارشکنیهای بیسابقهای مواجه میشود. در این راستا و در اقدامی شگفتآور، وزیر نفت در کنار عرضه نفت در بورس، اقدام به دریافت مصوبهای از شورای عالی هماهنگی اقتصادی مبنی بر فروش نفت در اتاق تاریک کرده است. فروش نفت در اتاق تاریک راهکاری است که در دور قبلی تحریمها نیز مورد استفاده وزارت نفت قرار گرفت. در این سازوکار نفت در یک فرآیند نامشخص و با اعطای تخفیفات کلان به افراد و شرکتهایی نامعلوم داده میشود که طبیعتا فرآیند انتخاب این شرکتها نیز با لابیگری با مسؤولان وزارت نفت انجام میشود. این نگرانی وجود دارد اجرای این روش مانع موفقیت راهکار ضدتحریمی عرضه نفت در بورس خواهد شد چون مشتریان بخش خصوصی به جای ورود به بازار رقابتی و شفاف بورس ترجیح میدهند با لابیگری با مسؤولان وزارت نفت، نفت ایران را با تخفیفات کلان دریافت کنند و بدین صورت ساختار ضابطهمند بورس انرژی با چشمانداز فوقالعاده آن تحتالشعاع مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی و این اقدام وزارت نفت مبنی بر فروش نفت در اتاق تاریک، با شکست مواجه میشود.
کمیته 7 نفرهای که نفت میفروشد
وجود یک ترکیب پنهان که به فروش نفت میپردازند زمانی مسجل میشود که نصرالله پژمانفر، عضو کمیسیون تلفیق بودجه هم وجود آن را تایید میکند. این نماینده مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با «وطن امروز» گفت: در کنار بورس نفت، یک کمیته ناشناخته فروش 7 نفرهای ایجاد شده است که در آن تصمیمات نانوشته و ناشناختهای در ارتباط با فروش نفت گرفته میشود که اصلیترین موضوعی که توسط این کمیته مورد بررسی قرار میگیرد میزان تخفیف به خریداران است. وی افزود: داخل این کمیته اتفاقاتی میافتد که به نفع نظام نیست و کسانی که آن را تشکیل دادهاند توجه کنند که تمام تلاش کشور باید در راستای تولید نشدن بابک زنجانیهای جدید باشد. بیحساب و کتاب بودن این کمیتهها منجر به این میشود که یک عده افراد فاسد شروع به رشد کنند. نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی درباره حواشی کمیسیون تلفیق که با حضور بیژن زنگنه اتفاق افتاده بود، اظهار داشت: در این جلسه از آقای زنگنه سوال شد چرا در فروش اخیر اقبالی از سمت مشتریان وجود نداشت که ایشان هم گفتند دفعات قبلی هم مشتری نبود و ما خودمان نفت را خریدیم. این موضع آقای زنگنه باعث تعجب نمایندگان حاضر شد، چراکه این موضوع غیرقانونی است و شواهدی هم درباره آن وجود ندارد. بلافاصله پس از این اظهارات، آقای زنگنه سخنان خود را تصحیح کرد و گفت: ما دستور دادیم و از بورس نفت خرید کردند. نماینده مردم در مجلس افزود: به نظر من به طور کلی مشتریان قبلی بورس نفت بخش خصوصی حقیقی بودند و در صورتی که بورس نفت با استمرار پیگیری شود و کسی هم از داخل دستور ندهد خرید نکنید، باز هم مشتریان زیادی خواهد داشت. وی با بیان اینکه «باید بررسی شود بورس نفت خریداری ندارد یا دستور داده شده حق خرید ندارید»، گفت: اینکه فروش نفت در اتاق تاریکی انجام شود فسادهای زیادی را ایجاد میکند. اولین و اصلیترین ویژگی بورس نفت پس از ضدتحریمی بودن شفافیت است. پژمانفر در پایان گفت: زمانی که راهکاری به نظر ما اشتباه است، تمام تلاش خود را میکنیم تا نشان دهیم راهکار ناکارآمد است که این موضوع درباره بورس نفت هم صدق میکند.
ضرورت عرضه منظم نفت در بورس انرژی
در همین باره محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در سازمان بینالمللی اوپک در گفتوگو با «وطن امروز» گفت: یک سازوکاری به نام کمیته فروش در حال حاضر در کنار بورس نفت وجود دارد که آن هم به دنبال فروش نفت و درآمدزایی برای کشور است؛ اساسا فروش نفت وظیفه وزارت نفت است و این وزارتخانه باید تمام تلاش خود را برای فروش نفت کند که این کمیته فروش در همین راستا ایجاد شده است. خطیبی با بیان اینکه اگر میخواهیم نفت را در بورس نفت که صورت فعلی آن بیشتر مانند یک تالار حراج است به فروش برسانیم باید اصل استمرار را رعایت کنیم، گفت: بورس نفت باید با جدیت بیشتری دنبال شود، اینکه بین عرضههای این بورس هیچ منطق زمانی وجود نداشته باشد و هیچکس نداند عرضه بعدی چه زمانی صورت میگیرد باعث شکست آن میشود. وی اظهار داشت: باید جذابیتها در بورس نفت افزایش پیدا کند و دامنه مشتریان و فعالان این بازار هم بیشتر شود. نماینده سابق ایران در اوپک تصریح کرد: موضوع اصلی اینجاست که باید شرایط به گونهای طراحی شود که خریدار نفت ایران که از قضا شرایط سختی برای فروش دارد متضرر نشود و هزینهای که برای فروش انجام میدهد باید از طریق جذابیتهایی که بورس نفتی برای آن ایجاد میکند جبران شود. وی با بیان اینکه کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در تازهترین جلسه خود دولت را موظف به فروش 5 میلیون بشکه در ماه در سال آتی کرده است، گفت: اگر این موضوع در صحن علنی هم رای بیاورد اقدام جالبی است اما این نکته حائز اهمیت است که اگر قرار است بورس نفتی با همین منوال و بدون نظم انجام شود امیدی هم به سال آینده نباید داشت.