بهرغم وجود شرایط سخت صادرات، طی سال جاری بیش از ۴ میلیون دلار سنگ از استان قم به بازارهای هدف صادر شده، با اینحال همچنان مشکلات پیش روی فعالان این صنعت، تولید را با مانع مواجه کرده است. مرمر، گرانیت، ماسهسنگ، تراورتن، اونیکس، کوارتز و هزاران نام و رنگ در سنگها وقتی کنار یکدیگر قرار میگیرند، دور از انصاف است که نامی از کشورمان در کنارشان نباشد؛ نعمتی عظیم از تنوع سنگ و رنگ که به گفته کسانی که عمری را در این راه صرف کردهاند مغفول مانده و دیده نمیشود، تنوعی از رنگها که در معادن جا ماندهاند و انگار نمیخواهند در زیر نور خورشید صیقل داده شوند. این صنعت اشتغالزا از مصائب زیادی رنج میبرد بهطوریکه بیتوجهی به ارتقای این صنعت، بهروزرسانی تجهیزات و امکانات مورد استفاده در این بخش، عدم استفاده از حداکثر توان واحدهای سنگبری فعال، آلودگی زیستمحیطی و ضایعات بالای صنعت سنگ، غفلت از فرآوری سنگ و خامفروشی و دهها مشکل دیگر موجب شده صنعت سنگ همچنان روی پاشنه بیتدبیری بچرخد. در این میان استان قم هم که به لحاظ تنوع و رنگ در صنعت سنگ از شهرهای مهم کشور است، حال و روزش با دیگر شهرهای برخوردار از این صنعت یکی است و مشکلات مشابهی دارد. قم جزو 5 قطب مهم کشور در زمینه تولید سنگ صنعتی به شمار میرود و با توجه به ظرفیتهای بالای صنعت سنگ این استان و بعد از مطالعات کسبوکاری انجام شده از سوی شرکت شهرکهای صنعتی استان، خوشه سنگ قم اردیبهشتماه سال ۹۵ شکل گرفت. این خوشه با هدف افزایش سرمایههای اجتماعی، همافزایی و انجام فعالیتهای گروهی شروع به فعالیت کرد و اکنون دارای ۲۴۰ واحد فرآوری است که ۴ هزار نفر در واحدهای فرآوری و صنایع وابسته به آن مشغول به کار هستند. با توجه به ظرفیت صنعت سنگ استان، خوشه سنگ قم از زمان تشکیل با دعوت از تجار و بازرگانان کشورهای هدف، راه را برای توسعه و کسب بازارهای جهانی برای صادرات باز کرده است. صنعت سنگ قم از جمله ظرفیتهای مهم و درآمدزا برای استان به شمار میرود و اگر مسؤولان از این صنعت حمایت کنند و نگاهها بهسوی این ثروت مغفول شده تغییر کند، این صنعت اقتصاد قم را متحول خواهد کرد. استان قم با توجه به موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در نقطه اتصال ۱۷ استان برای کسب بازارهای هدف داخلی و خارجی، نیازمند ایجاد پایانهای اختصاصی برای صادرات و همچنین فراهم کردن حضور تولیدکنندگان این صنعت در نمایشگاههای خارجی است. هر چند کشور در شرایط کنونی با فشار کشورهای معاند روبهرو است ولی با توجه به برنامهریزی و تلاش خوشه سنگ استان، طبق آخرین اطلاعات میدانی بیش از ۴ میلیون دلار سنگ از استان قم به بازارهای هدف صادر شده که این امر نمونهای از تحقق «اقتصاد مقاومتی» بوده و مورد تأکید مقام معظم رهبری است.
مدیرعامل توسعه خوشه سنگ قم در گفتوگو با مهر، گفت: خوشه سنگ قم در مطالعات کسبوکاری از سوی شرکت شهرکهای صنعتی استان جزو خوشههای اولویتدار شناخته شده است و در اردیبهشتماه سال ۹۵ با هدف افزایش سرمایههای اجتماعی و همافزایی و همچنین رقابت بین واحدهای تیم توسعه خوشه شروع به فعالیت کرد. صادق معصومی بیان کرد: خوشه سنگ قم متشکل از ۲۴۰ واحد فرآوری است و ۴ هزار نفر هم در واحدهای فرآوری صنایع مرتبط با این صنعت مشغول فعالیت هستند؛ ظرفیت تولید سنگ ساختمانی ۴ میلیون مترمربع در سال است و این خوشه توانسته بازار هدف و مواد اولیه این صنعت را فراهم کند. به گفته این مسؤول، با اجرای طرحهای توسعه خوشه، صادرات سنگ از این استان در شروع به ارزش ۳۱۰ هزار دلار بود که در پایان سال اول بیش از یکمیلیون دلار و همچنین در پایان سال دوم به ۳/۳ میلیون دلار رسید تا جایی که اکنون این خوشه از ظرفیتهای مهم استان به شمار میرود. معصومی در ادامه افزود: امیدواریم با توجه به نرخ فعلی دلار، صادرات سنگ از این استان به بیش از ۵ میلیون دلار برسد و طبق آخرین آمار صادرات سنگ طی سال جاری ۴ میلیون دلار برآورد شده است. وی در ادامه گفت: صنعت سنگ در شرایط فعلی نیازمند نوسازی است که مستلزم تسهیلات ارزانقیمت با تنفس مناسب است، همچنین نبود فضای مناسب برای کسبوکار و بروکراسی حاکم بر نهادها که گاهی شرایط تولید را سخت میکند، از جمله چالشهای پیش روی این صنعت مهم در قم به شمار میرود.
معصومی افزود: صنعت سنگ قم با توجه به همه ظرفیتهایی که دارد برندسازی نشده و فعالیتهای مرتبط با این صنعت هم تخصصی نیست، همچنین عرضه سنگ خام یا خامفروشی از سوی معادن از دیگر مشکلات این صنعت است. وی ادامه داد: علاوه بر همه مشکلات ذکر شده، رکود بازار مسکن هم بر بازار این صنعت تأثیر منفی گذاشته است. به گفته وی، با توجه به وضعیت فعلی کشور برای حضور در نمایشگاهها و بازارهای هدف گاهی شاهد سخت شدن شرایط برای صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای دوست و همسایه هستیم. هر چند که اخیراً از سوی این خوشه کنسرسیوم فروش داخلی و فروش صادراتی تشکیل و همچنین با دعوت از تجار عراقی، روسی و قزاقستانی برای کسب بازار هدف تلاش شده است. اگرچه نام سنگ همیشه با سنگدلی همراه است اما این روزها برای حال و روز ناخوش این صنعت و مشکلات آن، برای خامفروشی، برای کارخانهدارانی که یکی پس از دیگری کسبوکار خود را تعطیل میکنند، برای کارگرانی که بیکار میشوند، برای معادنی که بسته میشوند و برای درآمدهایی که هرگز به دست نمیآید، باید مرثیه خواند.
گلایه از بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی برای توسعه صنعت سنگ
رئیس اداره امور صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم از سود بالای تسهیلات پرداختی برخی بانکهای عامل گلایه کرد و گفت: بالا بودن قیمت تمامشده به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه، پایین بودن سطح تکنولوژی ماشینآلات و نبود تبلیغات و ناآشنا بودن با بازارهای هدف برای صادرات، موانعی است که بر سر راه این صنعت در استان قم وجود دارد. مجتبی سرلک افزود: بانکهای عامل هم در پرداخت تسهیلات پرداختی خود سود بالایی دریافت میکنند و بهرغم اینکه این استان جزو ۵ استان برتر و از قطبهای مهم تولید سنگ است ولی در زمینه صادرات موفق نیست و تنها ۱۵ درصد ظرفیت تولید این سنگ مختص صادرات است. به گفته این مسؤول، به دلیل بالا بودن تعداد سنگبریهای استان در مقایسه با معادن استانی تأمینکننده سنگ، مشکل تأمین سنگ در استان دیده میشود ولی در عین حال این صنعت توانسته برای یکهزار و ۲۰۰ نفر اشتغالزایی کند.