گروه سیاسی: در میانه تمام اخبار مربوط به سامانه حمایت از تجارت با ایران (اینستکس) که توسط اتحادیه اروپایی راه‌اندازی شده است، خبرگزاری بلومبرگ گزارش جالبی درباره رفتاری که ایران می‌توانست بعد از خارج شدن ترامپ از توافق هسته‌ای در قبال اروپا و آمریکا داشته باشد، منتشر کرده است.
به گزارش «وطن امروز»، بلومبرگ در این گزارش به جلسه‌ای اشاره می‌کند که 29 ژانویه (سه‌شنبه 9 بهمن) در انجمن امنیت بین‌المللی رژیم صهیونیستی برای بررسی مسائل ایران تشکیل شده بود. در این جلسه یکی از افسران کهنه‌کار سیا درباره آینده ایران و پیش‌بینی رفتار بعدی ایران درباره خروج آمریکا از برجام صحبت می‌کرد که به یک‌‌باره جلسه دچار وقفه شده و مسؤولان برگزاری مراسم اعلام کردند بر اساس اخباری که هم‌اکنون در حال پخش است، ایران اعلام کرده است از برجام خارج شده و غنی‌سازی 20 درصد خود را دوباره از سر می‌گیرد. این خبر به زبان انگلیسی نیز در مانیتور بزرگی که در سالن وجود داشت نمایش داده شد. در این خبر که با لوگوی شبکه 2 اسرائیل در مانیتور پخش می‌شد، آمده بود ایران اعلام کرده است بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از این کشور بیرون کرده و به صورت رسمی از توافق هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ جهانی خارج می‌شود.
میهمانان مراسم ابتدا در سکوت عمیق به خبر نگاه کردند. آنها به کلی گیج شده بودند و نمی‌دانستند چه واکنشی از خود نشان دهند. این میهمانان که به گزارش بلومبرگ، از مقامات عالی‌رتبه فعلی و قبلی کشورهای انگلیس، فرانسه، روسیه و آمریکا بودند تلفن همراه خود را درآورده و با عجله به جست‌وجوی منابع خبری و گرفتن اطلاعات از منابع اطلاعاتی خود پرداختند. بر این اساس گفته شده است حدود 25 دقیقه طول کشیده است که هراس عمومی در این کنفرانس پایان یابد و بعد از گذشت این زمان، دیگر همه متوجه شده بودند که این کار عامدانه برگزارکنندگان مراسم، در واقع یک خبر جعلی بوده و آنها توانسته بودند با کمک مجریان شبکه 2 تلویزیون اسرائیل این خبر را برای پخش در این مراسم ضبط کنند.
آن‌طور که مسؤولان این همایش عنوان کردند، علت اصلی این کار آن هم در جلسه‌ای که به‌وسیله سفارت آمریکا در سرزمین‌های اشغالی و همچنین شرکت تولید اسلحه لاکهید مارتین حمایت شده بود، تنها سرگرم کردن مخاطبان و خنداندن آنها بوده است. البته این مساله نتیجه دیگری را هم با خود به همراه داشت و بخوبی به همه شرکت‌کنندگان در این جلسه نشان داد ایران در قبال اجرایی نشدن تعهدات اروپا چه راهکارهایی در پیش رو دارد و اگر این راهکار- یعنی خروج از توافق هسته‌ای– اجرایی شود، چه هراس و وحشتی را در دل صهیونیست‌ها و دوستان‌شان می‌اندازد.
با این حال این راهکار آنقدرها هم که توسط برگزارکنندگان همایش امنیتی اسرائیل مهم و هراسناک به نظر می‌رسیده، از نظر مسؤولان در دولت ایران چندان اجرایی نیست. با وجود اینکه طی چند هفته گذشته علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرده است ایران در صورت اجرایی نشدن راهکار اقتصادی اروپا، دلیلی برای باقی ماندن در برجام نمی‌بیند اما به نظر نمی‌رسد این تهدید به صورت رسمی به اروپا اعلام شده باشد، چرا که حرکت اروپایی‌ها و خواسته‌های ریز و درشت آنها از ایران در ماجرای به راه انداختن SPV یا نام جدید آن INSTEX نشان می‌دهد آنها در این مساله نه‌تنها ترسی از واکنش‌های احتمالی ایران ندارند، بلکه مطمئن هستند دولت روحانی و وزارت امور خارجه کشورمان به این راحتی‌ها مرگ برجام را اعلام نمی‌کند. این در شرایطی است که برخی در ایران این روزها در شرایطی تولد اینستکس را جشن گرفته و آن را گامی اساسی برای مبادلات تجاری با اروپا دانسته‌اند که اروپاییان برای به راه انداختن این سازوکار که تنها برای تبادل غذا و دارو استفاده می‌شود، شروط زیادی را برای ایران تعیین کرده‌اند. آنها به راه افتادن فازهای بعدی این سازوکار را- که البته هیچ توضیحی درباره آن ارائه نکرده‌اند- به تداوم اجرای تعهدات ایران در برجام و تصویب لوایح پیوستن ایران به FATF منوط کرده‌اند. در عین حال هفته گذشته وزیر خارجه فرانسه تهدید کرد ممکن است مذاکرات موشکی با ایران به بن‌بست بخورد. این در حالی است که هنوز هیچ مقامی در ایران انجام این مذاکرات را تایید نکرده است. به نظر می‌رسد با اینکه اروپاییان از خروج احتمالی ایران از برجام هراس دارند اما با اطمینانی که از رفتار دولت ایران به دست آورده‌اند، باز هم از این فرصت برای پیش بردن خواسته‌های آمریکا در منطقه یعنی شروع مذاکرات منطقه‌ای و موشکی استفاده می‌کنند و در نهایت هیچ قولی برای برداشته شدن تحریم‌ها نیز نمی‌دهند!
کابوس آمانو به واقعیت تبدیل می‌شود؟
خبرگزاری بلومبرگ اما در ادامه گزارش داده است این شوخی اسرائیلی شاید توانسته باشد برای لحظاتی هراس و بعد از آن خنده را به لبان میهمانان انجمن امنیت بین‌المللی اسرائیل بیاورد اما اگر قرار باشد این موضوع در مقابل مسؤولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح شود، اصلاً آنها را تحت تأثیر قرار نداده و تنها تلاش آنها را برای سال‌های متمادی بی‌اهمیت جلوه می‌دهد. واقعیت این است که این روزها مسؤولان این آژانس بیشتر از هر زمان دیگری در خصوص سرنوشت برجام در نگرانی و دلهره به سر می‌برند. اگرچه پیش از این نیز کار آژانس در بسیاری از موارد به اقدامات و سیاست‌های غرب و بویژه آمریکا گره خورده بود اما آژانس که این روزها کار بازرسی‌های خود را در ایران به بهترین نحو ممکن انجام داده و در 13 گزارش نیز بیان کرده است که ایران به برجام پایبند بوده است، نگران آن است که ایران به طور کامل از برجام خارج شود تا بزرگ‌ترین پروژه بازرسی ماموران آژانس از زمان شکل‌گیری این نهاد بین‌المللی تاکنون، یعنی بازرسی از ایران پایان یابد.
این نگرانی آن‌طور که بلومبرگ گزارش داده است، در جلسه خصوصی روز چهارشنبه گذشته یوکیا آمانو با برخی دیپلمات‌ها مطرح شده است. او از این مساله ابراز نگرانی کرده است که فشارها در نهایت ممکن است سازمانی را زیر سؤال ببرد که همیشه در خط مقدم امنیت هسته‌ای در چند دهه گذشته حضور داشته است.
آن‌طور که 2 تن از دیپلمات‌های حاضر در جلسه گفته‌اند، آمانو در این جلسه بدون نام بردن از رژیم صهیونیستی و آمریکا، به صورت غیرمستقیم اشاره کرد که این 2 رژیم با اعمال نظرهای خود، باعث زیر سؤال رفتن اهداف و موجودیت این سازمان شده‌اند. بر اساس گزارشی که وب‌سایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این جلسه منتشر کرده، آمانو بیان کرده است: «استقلال آژانس نباید زیر سؤال رود. اگر تلاش‌ها به این سمت رود که فشار زیادی به آژانس در تأیید فعالیت‌های هسته‌ای یا ادعاهای دیگر وارد شود، کاملاً غیرسازنده و به کلی خطرناک است». مسؤولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این هراس دارند که فشارهای آمریکا بر این سازمان برای ارائه گزارشی که پایبندی ایران به برجام را تایید نکند، باعث شود ایران از این توافق خارج شود. با وجود اینکه 3 سال بعد از توافق هسته‌ای آمریکا با ایران، تاکنون آژانس بارها بر پایبندی ایران به این توافق تأکید کرده است اما دولت ترامپ که اهداف دیگری را دنبال می‌کند این گزارش‌ها را نپذیرفته و تلاش کرده است با نفوذ سیاسی خود در این سازمان و فشارهایی که بنیامین نتانیاهو به مسؤولان ارشد این سازمان وارد می‌کند، ایران را متهم به نقض توافق هسته‌ای کند.
البته به نظر می‌رسد در این مورد ترامپ حتی حاضر به پذیرفتن صحبت‌های مسؤولان اطلاعاتی دولت خودش نیز نیست. چند روز پیش در حالی که 16 آژانس اطلاعاتی آمریکا اعلام کردند بر اساس اطلاعات آنها ایران همچنان به توافق هسته‌ای پایبند است، ترامپ بسادگی در جلسه‌ای که با خبرنگاران در کاخ سفید داشت این مساله را رد کرد و مسؤولان سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا را زیر سؤال برد. تناقض در گفتار ترامپ و واقعیات به‌قدری بود که این مساله رابطه بین کاخ سفید و آژانس‌های اطلاعاتی را نیز تیره و تار کرد. او که قرار بود هفته گذشته دیداری با روسای این سازمان‌ها داشته باشد، اول جلسه خود را به تأخیر انداخت و بعد آن را به کل حذف کرد. او بارها مطرح کرده است که من بیشتر از مسؤولان اطلاعاتی و ژنرال‌های پنتاگون می‌دانم! او هفته گذشته سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا را متهم کرد که در مقابل ایران «منفعل و احمق» هستند. این مساله درگیری زیادی را بین کاخ سفید و مسؤولان آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا به وجود آورده است. روز شنبه خبرنگار واشنگتن‌پست در کاخ سفید از ترامپ پرسید نظرش درباره اینکه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نظری مخالف او در خصوص ایران دارند چیست؟ او تنها به بیان این جمله بسنده کرد که روسای این سازمان‌ها به او گفته‌اند حرف‌های‌شان درباره ایران در رسانه‌ها بد منتشر شده است و آنها چنین مقصودی نداشته‌اند! واشنگتن‌پست اما نوشت همین جمله نشان می‌دهد ترامپ همچنان در حال دروغ گفتن از زبان افرادی است که قرار است با او صادق باشند. البته در این باره نماینده ایالات‌متحده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است «تا زمانی که بازرسان این سازمان به انجام وظیفه مهم خود در قبال ایران بپردازند، می‌توانند روی حمایت کامل آمریکا از آژانس حساب کنند». با این حال مشخص نیست منظور این مسؤول آمریکایی در خصوص انجام وظیفه آژانس در قبال ایران چیست و آمریکا چه مسائل و ارائه چه نوع گزارش‌هایی را از جمله وظایف آژانس می‌داند.
المانیتور: INSTEX کاملاً همسو با آمریکاست
پایگاه خبری «المانیتور» با اشاره به اینکه سازوکار مالی اروپا در حال حاضر صرفا اقلام انسانی را پوشش می‌دهد، نوشته است این سازوکار با وضعیت کنونی کمکی به دولت ترامپ است تا از اتهام مختل کردن صادرات دارو و مواد غذایی به ایران رهایی یابد. به گزارش «وطن امروز»، با وجود گذشت 4 روز از اعلام ایجاد شرکت حسابرسی مشترک میان ایران و اروپا از سوی وزرای خارجه 3 کشور اروپایی، واکنش‌ها به این سازوکار همچنان ادامه دارد. چنانکه انتظار می‌رفت سازوکار موسوم به INSTEX به خاطر عدم دربرگیری مطالبات برجامی ایران مانند تضمین فروش نفت یا مبادلات بانکی از سوی رسانه‌های اصلاح‌طلب و حامی دولت نیز با استقبال مواجه نشد. از سوی دیگر رسانه‌های بین‌المللی نیز INSTEX را همسو با سیاست‌های ترامپ و وزیر خارجه‌اش توصیف کرده‌اند. در همین راستا پایگاه خبری - تحلیلی «المانیتور» در گزارشی با موضوع سازوکار تازه رونمایی شده اروپا برای تجارت با ایران، نوشته است اگر گستره پوشش این سازوکار از اقلام انسانی فراتر نرود، صرفا کمکی به روایتی خواهد بود که دولت آمریکا سعی در ارائه آن دارد. 3 کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه روز پنجشنبه پس از ماه‌ها وعده درباره راه‌اندازی یک کانال ویژه مالی برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران، از سازوکاری موسوم به «اینستکس» (INSTEX) رونمایی کردند که به گفته آنها دست‌کم فعلا فقط کالاهای انسانی از جمله دارو و مواد غذایی را پوشش می‌دهد. المانیتور در این باره نوشته است: «اروپایی‌ها اشاره کرده‌اند ممکن است در نهایت این سازوکار را گسترش دهند تا دیگر موارد تجارت با ایران را نیز پوشش دهد. اما این سازوکار جدید، فعلا کاملا همسو با آن چیزی است که «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده پیش از این اعلام کرده که از دید آمریکا قابل قبول است». پمپئو روز ۱۲ دسامبر (۲۱ آذر) در یک نشست خبری در مقر سازمان ملل متحد گفته بود: «در تحریم‌ها، برای مواد غذایی و اقلام دارویی استثناهای انسانی در نظر گرفته شده است. اگر فعالیتی که انجام می‌شود [با این استثناها] همسو باشد، روشن است که ما تحریمی [علیه این فعالیت‌ها] اعمال نمی‌کنیم». المانیتور با اشاره به اظهارات پمپئو، اشاره کرده است «کانال تجاری اروپا حتی ممکن است لطفی به دولت [دونالد] ترامپ [رئیس‌جمهور آمریکا] باشد که با این اتهام روبه‌رو بود که استیلای تحریم‌های ایالات متحده بر نظام مالی بین‌المللی حتی مبادلات انسانی با ایران را نیز تقریبا غیرممکن کرده است. این مساله روایت اعلامی واشنگتن را که می‌گوید به دنبال تحریم رژیم تهران و نه مردم ایران است را خدشه‌دار کرده بود». این پایگاه در پایان نوشته است: «اکنون اروپایی‌ها باید تصمیم بگیرند آیا می‌خواهند این ابزار تجاری خود را توسعه دهند و با ریسک تقابل با ایالات متحده مواجه شوند یا نه. در مقابل، ایران هم باید دریابد آیا این [سازوکار] امری واقعی است یا صرفا روشی برای حفظ وجهه اروپایی‌هاست».