گروه اقتصادی: چرا فعالان اقتصادی از مرکز مبادلات ارزی فراری هستند و دوست ندارند ارز خود را برون‌سپاری کنند؟ این سوالی است که بسیاری از بازرگانان دوست ندارند به آن پاسخ دهند اما در عین حال سیاست‌های محدودکننده بانک مرکزی را عامل کاهش صادرات می‌دانند.
به گزارش «وطن امروز»، مدتی است صادرکنندگان و بازرگانان علیه بخشنامه‌های ارزی بانک مرکزی موضع‌گیری کرده‌اند و یکی از اساسیترین موضوعات روز اقتصاد ایران مساله ارز بازرگانان است. جالب اینجاست که این مشکل را هم صادرکنندگان و هم واردکنندگان دارند. بر این اساس صادرکنندگان کالاهای ارزآور کلان مانند فعالان حوزه پتروشیمی و فولاد علاقه‌ای به گزارش‌دهی درباره نحوه هزینه‌کرد ارز ورودی خود به کشور ندارند، از سوی دیگر واردکنندگان هم از نرسیدن بموقع ارز و نوسان آن شاکی هستند. در این میان در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر کاهش 70 درصدی صادرات هم توسط مسؤولان اتاق بازرگانی به گوش رسید. حال سوال این است که اساسا دولت در شرایط تحریم برای مدیریت ارزی کشور باید دست به چه اقداماتی بزند تا بتواند از فاجعه‌هایی مانند دلار 19 هزار تومانی جلوگیری کند؟ طبق تجربه تحریم‌های سال‌های 90 و 91 ، ایجاد یک مرکز مبادلات ارزی که بتواند میزان ورود و خروج ارز کشور را رصد و مدیریت کند می‌تواند بهترین راه‌حل در این شرایط باشد؛ اتفاقی که در تحریم‌های گذشته توانست تا حدودی قیمت‌ها را کنترل کند. این موضوع در دوره جدید تحریم‌ها هم مورد استفاده قرار گرفت. با وجود اینکه سامانه نیما بسیار ناتوان عمل کرد اما سیاست کلی مرکز مبادلات ارزی در زمان تحریم مناسب بود. مینو کیانی‌راد، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی هم اخیرا در این باره گفت: بنده تجربه پیمان‌سپاری را به وضوح دیده‌ام. در شرایطی که در تحریم نبودیم هم صادرکننده برای نقل و انتقالات ارزی مشکل داشت و تمایل به اجرای آن نداشت.
استفاده از مرکز مبادلات ارزی
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه رئیس کل بانک مرکزی با تجربه ریاست بیمه مرکزی، رویکرد و ذهن رگولاتوری دارد، گفت: ساختار تخصیص ارز ترتیب داده شد اما نیما یک بچه لاغر و کم جان است، چون از تجربیات قبلی برای راه‌اندازی آن استفاده نشده است. کیانی‌راد با بیان اینکه در شرایط تحریم باید شبکه مویرگی نقل و انتقال ارز ایجاد کرد، افزود: می‌توان به تعداد تولیدکنندگان و صرافی‌ها و حتی افراد فعال در بخش‌های غیرتولیدی در سراسر دنیا این شبکه مویرگی را ایجاد کرد، چرا که ارز در همه جای دنیا وجود دارد و اشخاص مختلف می‌توانند نقل و انتقال ارز کنند. معاون اسبق ارزی بانک مرکزی با تاکید بر اینکه چرخه نقل و انتقالات ارزی در ایران تعریف نشده است، تصریح کرد: زمانی که ما مرکز مبادلات ارزی را راه‌اندازی کردیم، یکی از صادرکنندگان به من گفت می‌توانم به 10 واردکننده ایرانی ارز خودم را بفروشم و آنها هم به طرف تجاری خود بدهند اما من نمی‌خواهم اسمم در جایی ثبت شود، چون ممکن است برایم مشکل درست شود.
وی ادامه داد: چون این کار ممکن بود رانت و فساد ایجاد کند، ما پورتال ارزی را راه‌اندازی کردیم و اطلاعات را دریافت می‌کردیم اما هیچ‌گاه اطلاعات واردکننده و صادرکننده را افشا نکردیم، بنابراین بانک مرکزی باید نظامات را برای خود طراحی کرده و شفافیت را افزایش دهد اما این شفافیت برای خودش باشد، نه اینکه به عموم مردم اعلام شود.
چرا صادرات کشور در آذرماه نصف شد؟
بسیاری از دلالان با سوءاستفاده از نارضایتی صادرکنندگان اینگونه القا کرده‌اند که محدودیت‌های ارزی و بخشنامه‌های آن موجب کاهش شدید صادرات شده است. آمارها حکایت از نصف شدن کالاهای صادراتی دارد اما مسؤولان اعلام کرده‌اند افت شدید صادرات دلایلی غیر از برون‌سپاری ارزی و بخشنامه‌های بانک مرکزی دارد. سرپرست سازمان توسعه تجارت با اشاره به کاهش صادرات و افت صادرات غیرنفتی کشورمان در آذر ماه امسال به نسبت ماه‌های قبل، درباره علل وقوع این کاهش اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد چندین عامل در کاهش آمار صادرات آذرماه موثر است که یکی از اصلی‌ترین عوامل این است که در آذر و دی امسال، قیمت پایه گمرکی نزدیک به 500 قلم کالا اصلاح شده و معمولاً وقتی صحبت از اصلاح قیمت پایه گمرکی اقلام کالایی می‌شود، این به معنای کاهش ارزش پایه گمرکی این اقلام است، بنابراین کاهش ارزش پایه گمرکی این اقلام، در آمارها تاثیر داشته و یکی از دلایل کاهش آمار صادرات آذرماه، کاهش ارزش پایه گمرکی است.
محمدرضا مودودی افزود: علاوه بر این، طی 8 ماه ابتدایی امسال، شاهد رشد جهشی صادرات کشورمان به کشورهای هدف در بسیاری از اقلام و گروه‌های کالایی بودیم. مثلا در 7 ماه نخست امسال، شتاب صادرات ما به عراق به 66 درصد رسید و این شتاب ممکن است در مقطعی، باعث افت صادرات در ماه‌های اخیر شده باشد، چرا که به هر حال بازار این کشورها هم تا اندازه خاصی کشش دارد.
وی با تاکید بر اینکه افت صادرات ادامه‌دار نخواهد بود، گفت: از نظر ما این کاهش صادرات، به صورت مقطعی است و بعید می‌دانیم این افت صادرات در ماه‌های آینده هم ادامه‌دار باشد و تصور می‌کنیم در ماه‌های پایانی سال مجددا آمارهای خوبی را در بخش صادرات تجربه خواهیم کرد.
مودودی اضافه کرد: همچنین در شرایط فعلی، تجارت ما با بسیاری از کشورهایی که در فاصله دورتری از مرزهای ما قرار دارند، با مشکلات حمل‌ونقل مواجه است، چرا که به هر حال کشتیرانی‌ها با فشارهایی مواجه هستند که این امر نیز در کاهش آمار اخیر صادرات بدون تاثیر نیست.
وی خاطرنشان کرد: به هر حال زیرساخت‌های تجارت خارجی کشورمان مبتنی بر اینترنت، جی‌پی‌اس، سوئیفت، دلار و موارد دیگری است که متاسفانه سوئیچ آنها در دست آمریکایی‌هاست. مثلا وقتی صحبت از جی‌پی‌اس می‌شود، این بدان معناست که آمریکا با تحت اختیار داشتن کنترل جی‌پی‌اس، امکان رصد و شناسایی کشتی‌ها و شناورهایی را که با ما همکاری می‌کنند دارد و با اخطار به آنها، تحت فشار قرارشان می‌دهد. یا مثلا همکاری شرکت‌های مختلف با شرکت‌های ایرانی در بستر سوئیفت، هشدارهای آمریکایی‌ها را برای طرف‌های مقابل به همراه دارد.