«وطن‌امروز» دلایل اقتصادی افزایش قیمت دلار را بررسی می‌کند

سپرده‌‌گذاران بانکی در راه میدان فردوسی؟

رئیس کل بانک مرکزی مصوبه دولت درباره آزادی ورود کالا توسط مرزنشینان را عامل مهم افزایش قیمت دلار عنوان کرد

گروه اقتصادی: قیمت ارز و طلا در روزهای اخیر جهش چشمگیری داشت و آنطور که پیداست باز هم باید مانند سنوات گذشته دلیل این جهش را در بی‌درایتی سیاست‌گذار جست‌وجو کرد؛ 2 اقدام ملغی کردن گواهی سپرده با سود 20 درصد و اجازه واردات توسط مرزنشینان از اصلی‌ترین دلایل این افزایش بوده‌ است. به گزارش «وطن‌امروز»، بانک مرکزی در انتهای سال گذشته سعی کرد برای مهار نوسان‌‌های ارزی، سپرده‌های داخلی را جذاب‌تر کند. بر این اساس از 28 بهمن‌ماه 96 به مدت 2‌هفته اقدام به انتشار گواهی سپرده ریالی با نرخ سود 20‌درصد با سررسید یک ساله کرد. نرخ سود بازخرید پیش از موعد این سررسیدها نیز 14‌درصد تعیین شده بود. ولی‌الله سیف، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی اعلام کرد انتشار گواهی سپرده ریالی از 28 بهمن تا 3 اسفند 101 هزار میلیارد تومان بود. محمدباقر ‌نوبخت نیز عنوان کرد که در کل حدود 200 هزار میلیارد تومان گواهی سپرده با نرخ سود 20 درصد فروخته شده است. عنوان کردن همین 2 دلیل از سوی مسؤولان دولتی شاهد حجیم بودن مقدار سپرده‌گذاری است که در سال 96 به عنوان مسکن نقدینگی به اقتصاد کشور خورانده شد. در روزهای گذشته و به طور دقیق 28 بهمن ماه زمان سررسید این سپرده‌ها فرا رسید و بانک مرکزی هم سود تعلقی به سپرده‌ها را تمدید نکرد تا اینچنین نخستین موجبات خروج گواهی‌های سپرده صورت گیرد. بانک مرکزی با کاهش 2 درصدی سود در پی باقی ماندن سپرده در سیستم بانکی کشور بود که به نظر می‌رسد این اتفاق رخ نداده است. باید توجه داشت که سال گذشته به دلیل تورم زیر 10‌درصد، سود 20 درصد برای سپرده‌گذاران جذاب بود و در شرایط کنونی که شاخص‌های تورم اعدادی مانند 20‌تا 30 درصد را نشان می‌دهد نه تنها سود 20‌درصد و 18 درصد جذاب نخواهد بود حتی می‌تواند به نوعی دستور خروج نقدینگی از بانک باشد. اینطور که پیداست این اقدام سال گذشته بانک مرکزی که ناگهان به صورت دستوری میزان سود را افزایش داد نه تنها نتوانست در آن مقطع زمانی رشد قیمت ارز را متوقف کند، بلکه حالا موجبات ورود پول‌های خلق شده بدون پشتوانه را هم ایجاد خواهد کرد.
ادعای همتی: مرزنشینان ارز را گران کردند
دومین دلیل عمده افزایش نرخ ارز، خروج ارز توسط مرزنشینان و واردات کالا توسط آنهاست؛ جالب اینجاست این را یکی از اعضای کابینه دولتی که مجوز این اقدام را صادر کرده، عنوان می‌کند.
رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: مصوبه آزادی ورود کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه‌، دوبی، هرات و بازار ایران شد و به افزایش نرخ ارز انجامید. عبدالناصر همتی در یادداشتی در اینستاگرام، نوشت: طی چند روز گذشته بازار ارز شاهد نوسانات همراه با رشد نرخ ارز بود، در حالی‌که از اوایل هفته با مجوز صادره به آن بخش از صادرکنندگانی که درباره نحوه بازگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد عملکرد خوبی داشته‌اند، طبق قاعده باید شاهد عرضه بیشتر ارز و کاهش نرخ آن می‌بودیم.  همتی با طرح این سوال که چرا اینگونه شد؟ توضیح داد: یک دلیل بازمی‌گردد به مصوبه آزادی ورود ده‌ها قلم کالا از طریق مرزنشینان و ملوانان؛ در شرایط تحریم و محدودیت‌های ارزی، این دسته از تصمیمات، واردات اجناس غیرضروری در موقعیت زمانی تحریم را افزایش داده و قطعا موجب افزایش تقاضای ارز در سلیمانیه‌، دوبی و هرات و متعاقبا در بازار ایران شده است. همتی در پایان آورده است: از هیأت وزیران با فوریت تجدیدنظر در این مصوبه را خواهم خواست، باید روش دیگری برای این کار یافت، امروز ثبات بازار ارز برای کشور امری بسیار ضروری است، البته عامل مهم روانی اجلاس FATF هم مزید بر علت شده که البته، اطلاعات دریافتی حاکی است در این مقطع نیز احتمال تمدید تعلیق زیاد است.
موعد فصلی
شاید به جرأت بتوان موعد تقویمی پایان سال را سومین دلیل افزایش قیمت ارز اعلام کرد، موعدی که در 5 ساله اخیر همواره گرانی‌ ارز را در اقتصاد ایران پدیدار کرده است. در همین باره عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بیان داشت: در ایام منتهی به پایان سال به‌خاطر سفرهای خارجی، مسائل داخلی، برگزاری برخی مراسم‌ها در ایام عید، حسابرسی شرکت‌ها برای پایان سال و خرید بیشتر برای آنکه آن طرف سال خرید نکنند، قیمت‌ها بالا می‌رود. محمدجواد جمالی‌نوبندگانی گفت: باید برای مقابله با گرانی‌ها و فشارهای اقتصادی فعالیت و برنامه‌ریزی بیشتری داشته باشیم. وی تصریح کرد: اکنون حتی سیستمی وجود ندارد که بتوانیم پول فروش نفت را به کشور وارد کنیم اما در این شرایط شاهدیم 14 میلیارد دلار برای تأمین بسته‌های حمایتی و مایحتاج عمومی اختصاص یافته است. وی ادامه داد: قطعاً آنقدری که عربستان، آمریکا و امارات دلار از کشور ما می‌خرند و خارج می‌کنند ما توان مقابله اقتصادی نداریم، آنها مزدورانی در کویت، هرات و اربیل سلیمانیه دارند تا دلار را قیمت‌گذاری کنند و 400 تومان بالاتر آن را بخرند تا دلار از ایران خارج شود.
سود ناشی از قیمت ارز را به مردم می‌دهیم
در روزهایی که همه جا سخن از دلار است، برای نخستین بار در تاریخ ایران یک مقام دولتی تلویحا سود دولت از نوسانات نرخ ارز را پذیرفت. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور توضیحاتی درباره تعیین تکلیف مابه‌التفاوت نرخ ارز در سال ۹۸ ارائه کرده است. وی در گفت‌وگویی با بیان اینکه هر مابه‌التفاوتی که از بحث تغییر قیمت ارز از ابتدای سال حاصل شود، به مردم اختصاص می‌یابد، گفت: حدود 14 میلیارد دلار ارز به کالاهای اساسی اختصاص یافته که مبلغ ریالی آن حدود 60 هزار میلیارد تومان می‌شود و دولت حاضر شده این مابه‌التفاوت را از واردکنندگان و تولیدکنندگان دریافت نکند، به شرط اینکه قیمت کالاها نیز افزایش نیابد. وی با بیان اینکه اقدام دیگر دولت برای حمایت از سفره مردم و عدم افزایش قیمت کالاهای اساسی موضوع  مابه‌التفاوت ارز پتروشیمی‌ها بود، افزود: تاکنون 4 هزار و 500 میلیارد تومان از مابه‌التفاوت به صورت بسته کمک‌های 200 هزار تومانی توزیع و به حدود 16 میلیون خانوار و 50 میلیون نفر پرداخت شده است. این عضو کابینه دولت دوازدهم در گفت‌وگویی که با خبرگزاری خانه ملت انجام داد، تصریح کرد: سال آینده هر مابه‌التفاوتی از نرخ ارز برای دولت حاصل شود، تمام آن به مردم بازگردانده می‌شود.
 

در بازار چه خبر است؟
در روزهای پایانی سال همواره هیجان خاصی در بازار ارز و طلای کشور ایجاد می‌شود. امسال هم همانند سال‌های گذشته این اتفاق رخ داد و در یک بازه زمانی 20 روزه قیمت دلار از مبدا 11800 تومان به سمت مقصد 14000 تومان حرکت کرد؛ حرکتی سریع که پس از 3 ماه ثبات بازار ارز در کانال 11 هزار تومان را مختل کرد. از سوی دیگر سکه تمام بهار آزادی هم که در روزهای ابتدایی بهمن حتی به 3 میلیون و 700 هزار تومان هم رسیده بود بار دیگر روند رشد خود را شروع کرد و در آخرین ساعات معاملاتی پنجشنبه هفته گذشته خود را در قیمت 4 میلیون و 800 هزار تومان یافت. با شروع نوسانات حالا دوباره سر و کله دلالان هم در این بازارها پیدا شده است؛ حضوری که موازی با امنیتی شدن بازار مانند آبان است.