پس از صدور حکم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی، 2 موضوع تسهیل زیارت و کمک به محرومان و نیازمندان، سرلوحه فعالیت‌های این مجموعه مقدس قرار گرفت. ساخت زائرشهر رضوی و زائرسراهای ارزان‌قیمت، فراهم‌‌سازی زمینه‌‌های خدمت‌رسانی به زائران، اجرای طرح مبدأ تا مبدأ و ارائه خدمات از آغاز تا پایان سفر به زائران بویژه ضعفا و مستضعفان، بخشی از طرح‌هایی است که به همت معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی در راستای کمک به زائران و تسهیل در زیارت آنان به اجرا درآمده است. تأکید رهبر انقلاب بر رسیدگی به امور زائران در حکم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی، باعث شد خدمت‌رسانی به زائران حضرت رضا(ع) شتاب گرفته و پروژه‌های گوناگون در این حوزه تعریف شود. برای اطلاع از آخرین وضعیت پروژه‌های این حوزه طی 3 سال گذشته، با «خلیل اکبری» معاون فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی گپ و گفتی داشته‌ایم.
بیشتر اقدامات و فعالیت‌های معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی چه حوزه‌هایی را دربرمی‌گیرد؟
فعالیت‌های این معاونت که بازوی توانمندی در توسعه و آبادانی کشور است، به چند بخش تقسیم می‌شود؛ بخش نخست، حوزه عمرانی با رویکرد ساخت‌وساز است؛ بخش دوم، پروژه‌هایی با رویکرد عملیات آماده‌سازی را شامل می‌شود و بخش دیگر، تأمین و نگهداری پروژه‌هایی است که قبلا ساخته شده و چهارمین بخش پروژه‌هایی را شامل می‌شود که به صورت مشارکتی بوده و در حال حاضر در دست اجراست.
مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی که در 3 سال گذشته توسط این معاونت اجرا شده، چه بوده است؟
در حوزه زائر و زیارت می‌توان به ساخت زائرسرا و زائرشهر رضوی، آغاز عملیات احداث واحدهای مسکونی ویژه زوج‌های جوان در مشهد و بیرجند، اجرای پروژه‌های فرهنگی از جمله ساخت مدارس، کتابخانه و فرهنگسرا و همچنین پروژه‌هایی در راستای صیانت از موقوفات که بحث‌های آبادسازی و ایجاد ارزش افزوده با رویکرد اجرای طرح‌های زیربنایی است، اشاره کرد. از سوی دیگر ساخت استادیوم ورزشی آستان قدس رضوی، دبیرستان علوم و معارف، فرهنگسرای سبزوار، ساختمان‌هایی که به منظور حفاظت از موقوفات در مجاورت ساختمان‌های موقوفات بنا شده، احداث ساختمان‌های اداری املاک و اراضی در شهرستان‌های مختلف، پروژه‌هایی با محوریت اقامتی در استان قم و مدارس امام رضا(ع) که در سطح مشهد احداث شده، همه با محوریت معاونت فنی و عمران آستان قدس رضوی بوده است.
همان‌گونه که اشاره کردید، پروژه زائرشهر رضوی، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی آستان قدس رضوی است که در راستای خدمت به زائران اجرایی شده است؛ پیرامون اهداف اجرای این طرح بیشتر توضیح دهید.
زیارت بارگاه منور امام علی بن موسی‌الرضا(ع) همواره آرزوی دلدادگان و شیفتگان به ائمه اطهار(ع) بوده است اما متأسفانه طبق آمارهای رسمی، ماندگاری زائران در مشهد طی چند سال گذشته کاهش‌یافته که مهم‌ترین دلیل آن، موضوعات اقتصادی است. از آنجایی که همواره یکی از بحث‌های مورد تأکید تولیت آستان قدس رضوی، تسهیل زیارت زائران و فراهم آوردن شرایط زیارتی مطلوب برای آنان و بویژه زائران زیارت اولی است، به همین خاطر و با هدف رونق بخشیدن به امر زیارت، تمهیداتی لحاظ شده که یکی از آنها ساخت زائر شهر رضوی است.
پروژه زائرشهر چه زمانی به بهره‌برداری رسید و دارای چه ویژگی‌هایی است؟
معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی پروژه زائرشهر را مردادماه سال 95 کلید زد. این پروژه تقریباً شبیه یک شهر است که در زمینی با مساحت 35 هکتار در یکی از محورهای اصلی ورودی مشهد و در حاشیه اتوبان باغچه- مشهد واقع شده است. این طرح دارای 3 فاز بوده که در فاز اول و دوم واحدهای سوئیتی و هیاتی قرار دارد و فاز 3 به واحدهای آپارتمانی اختصاص یافته است.
در هر بلوک از واحدهای سوئیتی و هیاتی، 25 سوئیت با مساحت تقریبی 40 متر مربع و ظرفیت بین 4 تا 6 نفر قرار دارد. در هر بلوک امکان اقامت نزدیک به 150 نفر وجود دارد و در مجموع 1400 سوئیت و 12 سالن هیاتی در این زائرشهر تعبیه شده که امکان اقامت برای بیش از 4 هزار نفر در این بلوک‌ها فراهم آمده است. تمام سوئیت‌های فاز یک آماده بهره‌برداری است و هم‌اکنون زائران از اقصی نقاط کشور از امکانات این زائرشهر بهره‌مند می‌شوند.
کنار واحدهای اقامتی، سالن‌هایی ساخته شده که بیش از 150 نفر ظرفیت دارند و در مجموع 6 سالن در فاز یک ساخته شده است. همچنین رستوران، مسجد و سایر فضاهای رفاهی در این زائرشهر ساخته شده یا در حال ساخت است.
برای جانمایی زائرشهر چه شاخصه‌هایی مدنظر قرار گرفت؟
بر اساس آماری که به دست آوردیم تقریباً بیش از نیمی از مسافران از طریق زمینی و از مسیر آزادراه مشهد- باغچه و بقیه از مسیر قوچان به مشهد مشرف می‌شوند، به همین دلیل در مطالعات مکان‌یابی، نکات مهمی چون خدمات‌رسانی بهتر به زائران، حمل‌ونقل شهری، پارکینگ، زمین وسیع و ارائه بهتر خدمات شهری در 2 نقطه شمال شرق و مرکز شهر مشهد مورد توجه قرار گرفت.
از طرفی برای ایجاد چنین زائرشهری، زمینی با حداقل 25 هکتار مساحت مورد نیاز بود که با بررسی گروه مطالعاتی، از بین 7 نقطه پیش‌بینی شده، زمینی در محدوده شهرک طرق واقع در حاشیه اتوبان مشهد-باغچه به مساحت 35 هکتار انتخاب شد که 25 درصد از این زمین، برای ساخت فضای اقامتی و خدماتی و سالن‌های بزرگ مورد استفاده قرار گرفت و بقیه آن به آماده‌سازی برای فضای سبز، اماکن ورزشی و دیگر فضاها اختصاص یافت.
«زائرسرای رضوی» چه تفاوت‌‌‌هایی با «زائرشهر» دارد؟
پروژه «زائرسرای رضوی» یکی دیگر از طرح‌هایی است که در راستای تأکیدات تولیت آستان قدس رضوی عملیاتی شد. تفاوت زائرشهر و زائرسرای رضوی در این است که زائرشهر همانند شهرکی بوده که دارای فضاهای خدماتی قابل توجهی است. زائرشهر رضوی در اطراف شهر قرار گرفته است تا زائران بتوانند از امکانات آن استفاده کنند و به دور از شلوغی و ترافیک شهر در آن مستقر شوند.
زائرسرا اما پروژه کوچک‌تری از زائرشهر است که عملیات اجرایی آن در آذرماه سال 95 در تقاطع بلوار میرزا کوچک‌خان و بلوار چمن مشهد آغاز شد و مرداد ماه سال جاری به بهره‌برداری رسید. این زائرسرا در زمینی به وسعت ۴۴ هزار مترمربع و با استفاده از کمک‌های مردمی در کمتر از 2 سال ساخته شده است. در فاز یکم ۴ سالن با گنجایش هیاتی با مساحت ۴ هزارمتر مربع و ظرفیت هزار و ۴۰۰ نفر و ۶ بلوک مستقل با ۱۲۴واحد اقامتی با ظرفیت پذیرش حداقل هزار نفر ایجاد شده است.
فاز دوم این زائرسرا نیز دارای ۱۲ بلوک است که ۱۰ بلوک سوئیتی و 2 بلوک هیاتی را شامل می‌شود و واحدهای آن در ۳ طبقه طراحی شده است. درمانگاه و فضاهای تفریحی و فرهنگی برای رفاه حال زائران امام رضا(ع) از امکانات این زائرسرا است که اشتغال‌زایی برای 300 تا 500 نفر یکی از ویژگی‌های این پروژه است.