نوید مؤمن: رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا همچنان «پکن» را به سیبل اقتصادی خود در عرصه تجارت بینالملل تبدیل کرده است. هدف «دونالد ترامپ» از این موضوع کاملا مشخص است! وی در جریان مبارزات انتخابات ریاستجمهوری سال 2016 میلادی، به کسری تجاری 346 میلیارد دلاری آمریکا بر اثر واردات کالاهای چینی اشاره کرده و وعده داده بود قدرت مانور اقتصادی پکن را در آمریکا کاهش دهد. ترامپ از همان ابتدا، از تیم اقتصادی خود و وزارت خزانهداری آمریکا خواست مطالعات و زمینهسازیهای مقدماتی را جهت «تحدید تجاری پکن» آغاز کنند. در همان زمان، بسیاری از تحلیلگران مسائل اقتصادی به ترامپ درباره عواقب و تبعات مواجهه اقتصادی با پکن هشدار دادند. «آلن تنسون» تاجر مشهور آمریکایی که در جریان انتخابات ریاستجمهوری سال 2016 یکی از مدافعان ترامپ محسوب میشد، از جمله افرادی بود که نسبت به تقابل تجاری واشنگتن با پکن هشدار داد. تنسون در اینباره اظهار کرد: «وضع تعرفههای تنبیهی 45 درصدی ایالات متحده آمریکا علیه کالاهای چینی، آن هم به شیوهای که ترامپ وعده داده است، نتیجهای در بر نخواهد داشت. این اقدام، مداخلهای ناشیانه در حوزه اقتصادی و تجاری ایالات متحده آمریکا محسوب میشود».
بسیاری از رقبای سیاسی ترامپ از جمله هیلاری کلینتون نامزد دموکراتها در انتخابات ریاستجمهوری قبلی نیز نسبت به عواقب و تبعات اتخاذ سیاستهای تجاری بازدارنده علیه پکن هشدار داده بودند. دلیل مخابره این هشدارها کاملا مشخص بود! پکن حدود یک تریلیون دلار از بدهیهای خارجی ایالات متحده را در تملک خود دارد. ضمن آنکه چینیها برنده بسیاری از مزایدههای تجاری در آمریکا در طول 15 سال اخیر بودهاند. بیدلیل نیست که بسیاری از تحلیلگران مسائل اقتصاد بینالملل لقب «بانکدار آمریکا» را به چین دادهاند. اگر چین بخواهد از قدرت مانور اقتصادی خود در تقابل با سیاستهای حمایتگرانه اقتصادی ترامپ استفاده کند و وارد یک نبرد اقتصادی تمامعیار با وی شود، جایی برای عرض اندام کاخ سفید در این منازعه باقی نخواهد ماند.
هماکنون بیش از 2 سال از حضور ترامپ در کاخ سفید سپری شده و وعده «مهار اقتصادی چین» هنوز از سوی وی اجرایی نشده است. انتشار گزارش وزارت بازرگانی چین در اواخر سال 2018 میلادی مبنی بر افزایش میزان صادرات این کشور پهناور آسیایی به ایالات متحده، از یکسو نشاندهنده شکست سیاستهای اقتصادی ضد چینی ترامپ و از سوی دیگر، نشاندهنده عدم همراهی تجار و سرمایهگذاران آمریکایی با رئیسجمهور این کشور بود. این روند همچنان ادامه دارد.
ترامپ هماکنون قصد دارد از طریق انعقاد یک توافق تجاری با چین، به افکار عمومی آمریکا اینگونه القا کند پروسه مهار تجاری پکن از طرق مسالمتآمیز و بدون هیچ دردسری پیش میرود! با این حال کمتر کسی در ایالات متحده ادعای ترامپ را در اینباره باور خواهد کرد. چینیها بر خلاف اتحادیه اروپایی که منافع سیاسی کوتاهمدت خود را فدای مصالح اقتصادی بلندمدت کشورها و شهروندان خود کردهاند، از همان ابتدا وارد فاز «تقابل اقتصادی نقطه به نقطه» با ایالات متحده شد. وضع تعرفههای متقابل چینیها روی کالاهای آمریکایی، تاثیر بسزایی در شکست سیاستهای محدودکننده اقتصادی ترامپ در عرصه بینالملل داشته است. هند نیز در منازعه اقتصادی با ایالات متحده آمریکا، موضعی مشابه چین را (در مقیاسی محدودتر) اتخاذ کرده است. وضع تعرفههای وارداتی بر محصولات کشاورزی ایالات متحده، آن هم در حالی که بیش از 30 درصد محصولات کشاورزی آمریکا به هند صادر میشود، خشم کشاورزان آمریکایی از سیاستهای اقتصادی ترامپ را برانگیخته است. ضمن آنکه ترامپ اخیرا نتوانسته است جلوی خشم خود از وضع مالیاتهای بالا بر دیگر محصولات وارداتی آمریکا را نیز بگیرد! وی در کنگره سالانه جمهوریخواهان تاکید کرد وضع مالیاتهای بالا از سوی هند بر کالاهای آمریکایی منصفانه نیست! او به صورت ویژه نسبت به اعمال تعرفه 100 درصدی هند روی موتورهای «هارلی دیویدسن» انتقاد کرده است.
فراتر از همه این موارد، ترامپ نسبت به «همپوشانی تجاری چین- اتحادیه اروپایی» در مصاف با سیاستهای حمایتگرانه اقتصادی خود بشدت واهمه دارد. اخیرا مقامات اروپایی و چینی بار دیگر تعهد خود را نسبت به «چندجانبهگرایی اقتصادی» در حوزه تجارت بینالملل اعلام کرده و بر نقشآفرینی محوری سازمان تجارت جهانی در تنظیم این چندجانبهگرایی تاکید کردهاند. پیوند اقتصادی «پکن» و «منطقه یورو»، آن هم در حالی که افرادی مانند ترامپ و جان بولتون درصدد فروپاشی اقتصادی و سیاسی اروپای واحد هستند، تنها راه اتحادیه اروپایی برای فرار از وضعیت بغرنج اقتصادی موجود محسوب میشود. اگرچه وجود سیاستمدارانی وابسته و ناتوان مانند آنگلا مرکل و امانوئل مکرون فعلا امکان شکلگیری کامل و صحیح این پیوند اقتصادی را از بین برده است اما ترامپ نگران است روزی رهبران اروپایی (بویژه رهبران بعدی اروپا) چنین امکان بالقوهای را عملیاتی کنند.