محمد نجارصادقی: در روزهای اخیر 2 پوسته ایرانی تلگرام در موبایل‌های اندرویدی به صورت خودکار و توسط سرویس امنیتی گوگل‌پلی (پلی بروتکت) حذف شدند؛ هفته گذشته اینستاگرام صفحه برخی شهروندان ایرانی را مسدود کرد؛ شرکت اپل اجازه استفاده اینترپرایزها را برای برنامه‌ها متوقف کرد و این به معنای مسدودی کامل برنامه‌های ایرانی در اپ استور بود؛ در سال‌های گذشته هم گوگل بخشی از خدمات خود در رابطه با کسب‌وکارهای اینترنتی را برای ایرانی‌ها متوقف کرد؛ و... . اینها تنها بخشی از محدودسازی جهانی برای برنامه‌های ایرانی بوده است؛ محدودسازی‌هایی که دلایل آن تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا یا اجرا نکردن قوانین سرویس‌های خدمات‌دهنده اعلام شده است. درباره این محدودیت‌ها 2 نکته همواره وجود داشته و دارد؛ اول: خصومتی که به وضوح بارها از طرف شرکت‌هایی مانند گوگل و اپل با برنامه‌ها و کاربران ایرانی مطرح شده است و دوم: انفعال سیاست‌گذار حوزه فناوری اطلاعات کشور و در رأس آنها وزارت ارتباطاتی که در مرکز انفعال این موضوع قرار دارد.
در حال جنگ هستیم
اولین دلیلی که می‌توان برای دست‌بسته بودن ارتباطات و فناوری اطلاعات کشورمان مطرح کرد این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم باور کنیم، ما در یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی هستیم که یکی از بخش‌های آن کسب‌وکارهای حوزه فناوری است. دشمن در این مسیر از هیچ اقدامی فرو‌‌گذار نمی‌کند. این جنگ تمام‌عیار را می‌توان تحریم ارتباطات نامید. این اقدامات به صورت گزینشی اعمال می‌شود و هدف به صورت مشخص کسب‌وکارهای اینترنتی و فعالیت‌های وابسته به آنهاست. بنا بر آمار منتشر شده توسط مرکز ملی فضای مجازی، با وجود اینکه گوگل ۹۵ درصد سرویس‌های جست‌وجوی خود را برای کاربران ایرانی آزاد گذاشته اما ۱۰۰ درصد خدمات برنامه‌نویسی و ایجاد کسب‌وکارهای نوین خود را برای کاربران ایرانی مسدود کرده است. جالب اینجاست که سرویس‌های جست‌وجو در کشورهای صاحب تکنولوژی، محل محدودیت است و این خدمت براساس سن و جایگاه فرد طبقه‌بندی می‌شود. در حال حاضر 50 درصد خدمات گوگل برای ایران مسدود است که در این بین ۱۰۰ درصد از خدماتی که مورد نیاز توسعه‌دهندگان کسب‌وکارهای نوپاست مشمول این محدودیت‌ها می‌شود. به اپل و گوگل هم اگر دقت شود نوک پیکان تحریم آنها به سمت برنامه‌های اقتصادی و اشتغال‌محور است تا برنامه‌های سرگرم‌کننده‌ای که بود و نبودش برای کاربر تفاوت چندانی ندارد.
بی خبری یا بی عملی؟
پاییز سال 96 شرکت اپل اعلام کرد به دلیل قواعد کشور آمریکا و به توصیه وزارت خزانه‌داری این کشور مجبور به مسدود‌‌سازی برنامه‌های ایرانی است. این شرکت با توضیح اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا به منابع مالی و تراکنش‌های صورت گرفته به عنوان مرجع ذی‌صلاح برای تشخیص پولشویی و تامین مالی تروریسم برای برنامه‌های ایرانی دسترسی ندارد، برنامه‌های کشورمان را از اپ‌استور، بستر بارگذاری برنامه‌های کاربردی این شرکت حذف کرد. در همان روزها محمدجواد آذری‌جهرمی که چند ماهی بود وزیر ارتباطات و فناوری شده بود قول پیگیری این موضوع را داده و حتی خبر از مذاکره با اپل برای این موضوع داد. برنامه‌های ایرانی که نمی‌توانستند منتظر وزیر بمانند مجبور به حرکت به سمت اینترپرایزها شدند؛ روشی که اساسا نمی‌توان از آن به صورت بلندمدت استفاده کرد و محدودسازی‌های فراوانی هم برای توسعه‌دهنده خود ایجاد می‌کند. اپل عید امسال توسعه‌دهندگان تمام دنیا را از خدمت اینترپرایزها محروم کرد و این به معنای تعطیلی تمام برنامه‌های ایرانی در اپ‌استور بود. اتفاق مشابهی در رابطه با گوگل هم در حال رخ دادن است. همان‌طور که گفته شد این غول فناوری چندین سال است استفاده از برنامه‌های کاربردی خود را برای شهروندان ایرانی ممنوع کرده است.
سوال اینجاست که آیا وزارت ارتباطات از تحریم باخبر نبوده یا این موضوع اتفاق جدیدی است؟ شاید آن روز دیر نباشد که غول‌های تکنولوژی تمام خدمات خود برای کاربران ایرانی را تحریم کنند؛ برای آن روز چه تصمیمی گرفته‌ایم؟
به سمت بومی‌سازی برویم
در همین حال محمدحسین کاشی، کارشناس فناوری ارتباطات و توسعه‌دهنده وب و اپلیکیشن در گفتوگو با «وطن‌امروز»، گفت: از لحاظ قانونی نمی‌توان به شرکت‌هایی که اپلیکیشن‌های ما را تحریم می‌کنند فشار وارد کرد، به دلیل اینکه اولا این شرکت‌های تحریم‌کننده همگی خصوصی هستند و دوم اینکه آنها به دلیل تحریم‌های آمریکا از ایران درآمدی ندارند و طبیعی است که ما را محدود کنند. کاشی ادامه داد: ما همیشه در حوزه ارتباطات وابسته بوده‌ایم و یک روز باید به سمت بومی‌سازی برویم، زیرا مادامی که این فناوری در اختیار کشورهای تحریم‌کننده ایران است این ماجرا ادامه خواهد داشت. این توسعه‌دهنده اپلیکیشن ضمن بیان اینکه بشدت در ایران نیاز به اپلیکیشن‌های کاربردی احساس می‌شود، گفت: یکی از نیازهای اساسی حوزه ارتباطات در حال حاضر اپلیکیشن‌های جغرافیامحور است. اصالت برنامه Waze مشخص است و Google Maps هم دست‌کمی از آن ندارد. سوال اینجاست که با وجود نیاز مبرم مردم به اپلیکیشن بومی مسیریاب، این کار در داخل انجام نمی‌شود؟ این کارشناس حوزه فناوری ارتباطات با بیان مثال الگوی رفتاری کشور چین در حوزه فناوری‌های ارتباطی، تشریح کرد: در چین به جای بهره‌گیری از گوگل از یک بستر بومی استفاده می‌کنند که تا 80 درصد خدمات گوگل را در اختیار کاربر خود می‌گذارد یا اینکه بسترهای دریافت اپلیکیشن از مبدا در گوشی‌های چینی نصب می‌شود. وی در پایان گفت: ما باید با سرعت بیشتری به سمت تقویت اپلیکیشن‌های ایرانی حرکت و شرایط پرداخت الکترونیکی را نیز برای بهره‌گیری از اپلیکیشن‌های خارجی فراهم کنیم.
درز اطلاعات 40 میلیون کاربر کافه بازار؟!
دیروز تصاویری از منبع کد و دیتابیس منتسب به کافه بازار توسط یکی از فعالان توئیتری، منتشر و وی مدعی شد که به دیتای 40 میلیون کاربر این برنامه دسترسی دارد. امیر حقیقت، مدیر روابط‌عمومی کافه‌بازار در گفتوگو با «وطن‌امروز» درباره این موضوع گفت: نه آن را تکذیب می‌کنم و نه تایید. در حال بررسی این موضوع هستیم و بزودی نتیجه آن را بیان خواهیم کرد. وی گفت: برای اظهارنظر نهایی احتیاج به زمان داریم و در حال حاضر هیچ خبر قطعی در این‌باره نمی‌توانیم بدهیم. بر این اساس اگر این اتفاق مورد تایید مراجع رسمی و کافه‌بازار قرار گیرد و از سوی دیگر، هکرها اقدام به انتشار اطلاعات به‌دست‌آورده کنند، یکی از بزرگ‌ترین دزدی‌های اطلاعات از سرویس‌های داخلی کشور اتفاق افتاده است.