کیثی گیلسینان*: تا لحظه نگارش این متن، ایالات متحده 7967 تحریم اعمال کرده است. رشد انفجاری در استفاده [از این ابزار] باعث شده این سوال به‌وجود آید که آیا آنها از حد نگذرانده‌اند؟
داده‌‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌ها را در بسیاری ابعاد نشان می‌دهد؛ تحریم‌‌‌هایی حتی علیه اشخاصی مثل «خوآکین ال‌چاپو» سلطان مکزیکی مواد مخدر یا کمپانی‌‌‌هایی مانند شرکت «کوباکانکوم سیگارز» و فروشگاه‌هایش و حتی تحریم‌‌‌هایی یکپارچه علیه یک حکومت یا شعبه‌هایش نظیر آنچه درباره ایران و نیروی امنیتی اصلی‌‌‌‌‌اش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شاهد هستیم.
سیاست‌گذاران آمریکایی از ابزار تحریم به عنوان یک اهرم تاریخی استفاده می‌کنند که شاید یکی از مدرن‌‌‌‌‌ترین آنها تحریم‌‌های کوبا در سال 1962 باشد. هر چند تحریم‌ها به مثابه یک چماق، تند و تیز‌‌‌‌‌‌تر از گفت‌وگو است اما خشن‌‌‌‌‌‌تر از اقدام نظامی نیست. این تحریم‌ها برای تاثیر‌‌گذاری بر مردم نه از طریق ضرب و جرح، بلکه با استفاده از تهدید است.
استفاده از تحریم‌ها در قرن 21 به اوج خود رسیده، بویژه آنکه ایالات متحده جریمه‌‌های مالی بسیار متنوعی، بیشتر برای افراد در نظر گرفته تا کشورها! اما در حالی که بدون شک دشمنان آمریکا مشکلات بسیاری برای دسترسی به پول پیدا کردهاند، برخی کارشناسان نگرانند استفاده بیش از حد از تحریم‌ها، خطرهای درازمدتی برای نقش مهم آمریکا در جهان و رهبری دیپلماسی بین‌المللی به همراه می‌آورد.
قدرت تحریم‌‌های آمریکا از مرکزیت نظام مالی ایالات متحده در اقتصاد جهانی و وضعیت دلار به عنوان ارز ذخیره شده غالب جهان سرچشمه می‌گیرد. «جرت بلانک» عضو ارشد برنامه ژئواکونومیکز و راهبرد در اندیشکده سرمایه‌‌گذاری کارنگی در صلح بین‌المللی در این رابطه معتقد است ظاهرا حتی اگر یک شرکت اساسا معامله‌ای با ایالات متحده نداشته باشد، بانکش دارد و در نتیجه اگر آنها بخواهند با کشوری که هدف تحریم‌‌های قدرتمند آمریکا قرار گرفته مبادله بانکی داشته باشند، یک نقطه ضعف در این رابطه خواهد داشت. او می‌گوید: «یک ریسک این است که اگر بسیاری از بانک‌‌های جهان که از طریق نیویورک انشعابات مالی خود را اداره می‌کنند، در صورتی که تعداد مکفی از آنها اراده کنند که دیگر روی ایالات متحده حساب نکنند و شعب خود را در جاهای دیگر اداره کنند، این امر سبب می‌شود ناگهان قدرت تحریم‌‌های ما بشدت کاهش یابد».
در عین حال، تمایل آمریکا برای استفاده یکجانبه از تحریم‌ها، برخی متحدانش در اروپا را آزرده است؛ متحدانی که خود در برخی اقدامات تحریمی آمریکا شرکت کردهاند اما مخالف تحریم‌‌‌هایی هستند که آن را تهدید منافع اقتصادی خود می‌دانند، مانند محدودیت‌‌های خاصی در انجام تجارت با روسیه و ایران.
پس از واقعه 11سپتامبر، ایالات متحده از ابزار تحریم‌‌های خود برای تحریم تامین مالی تروریست‌ها استفاده بیشتری کرد و آن را گسترش داد. «جرج دبلیو بوش» از روسای جمهوری پیشین آمریکا پس از 11 سپتامبر نخستین گام را برداشت و دستورالعملی را مبنی بر انسداد هرگونه دارایی گروهی از افراد از جمله «اسامه بن‌لادن» رهبر القاعده صادر کرد.
«الیزابت روزنبرگ» از مقامات پیشین وزارت خزانه‌داری در زمان دولت باراک اوباما که حالا در مرکز «امنیت آمریکایی جدید» کار می‌کند، بر این باور است استفاده از تحریم‌ها واقعا در سال 2010 تاثیر داشت و بر ایران فشار لازم را وارد کرد. روزنبرگ می‌گوید: «این یک ابزار سیاسی انتخابی و واقعا قوی است. هر چند دولت اوباما پس از توافق هستهای با ایران صدها تحریم علیه ایران را لغو کرد اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ و پس از خروج وی از این معاهده، تحریم‌ها باردیگر به اجرا گذاشته شد و نوامبر گذشته (آبان 97) 700 تحریم تنها در یک روز علیه ایران وضع شد و ایران در حال حاضر بزرگ‌ترین کشور هدف تحریم‌‌های آمریکاست».
اما همه تحریم‌ها تاثیر برابری ندارند؛ تحریم یک فرد یا یک هواپیما تاثیر مشابه بانک مرکزی یک کشور نخواهد داشت. روزنبرگ چنین توضیح می‌دهد: «ممکن است گمراه‌کننده باشد که به تعداد و طراحی تحریم‌ها نگاهی بیندازید؛ برخی تحریم‌ها ممکن است تاثیر بسیاری داشته و توجه زیادی را به خود جلب کرده، حال آنکه دیگر تحریم‌ها ممکن است از دیده پنهان مانده باشند».
به عنوان مثال، صدها کشتی و هواپیمای ایرانی تنها به دلیل داشتن مالکیت ایرانی تحریم شده‌‌‌اند. چنین چیزی به جای آنکه بر هدف اصلی تمرکز کند، می‌تواند جان هزاران مسافر را به خطر اندازد. موضع وزارت خزانه‌داری آمریکا این است که با افزایش شمار تحریم‌ها، موفقیت آنها نه در کمیت، بلکه در تاثیرشان بر دستیابی به اهداف سیاسی مشخص می‌شود.
اگر مقیاس این باشد، تحریم‌ها موفقیت‌‌‌هایی به دست آورده‌‌‌اند؛ ممکن است سبب آوردن کره‌شمالی به پای میز مذاکره با ترامپ شده باشند، هر چند هیچ دستاوردی تاکنون نداشته است. تحریم‌ها همچنین ایران را در زمان دولت اوباما به پای میز مذاکره آورد، هرچند دولت ترامپ آن را هم کنار زد و قصد دارد با افزایش تحریم‌ها، بار دیگر ایران را برای توافقی بهتر به پای میز مذاکره بیاورد.
اهداف دوازده‌گانه دولت ترامپ سال گذشته توسط «مایک پمپئو» وزیر خارجه و پس از خروج واشنگتن از توافق هستهای با ایران عنوان شد؛ از جمله کنار گذاشتن تلاش‌ها برای دستیابی به سلاح هستهای، توقف پشتیبانی از شبه‌نظامیانی مانند حزب‌الله و آزادی شهروندان آمریکایی که در ایران زندانی شده‌‌‌اند اما مقامات ایران در گذشته اعلام کردهاند علاقه‌ای به گفت‌وگو درباره این موضوع‌ها ندارند، هرچند محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران بتازگی ایده مبادله زندانیان را ارائه داده است. این ایده به عنوان امری ناشدنی مورد انتقاد قرار گرفته، ضمن اینکه پمپئو گفته آنها انتظار چیزی بیش از رفتار عادی از سوی ایران ندارند.
*گزارشگر بخش امنیت و امور بین‌الملل نشریه آمریکایی آتلانتیک