گروه سیاسی: یک روز پس از تصمیم دولت روحانی برای کاهش تعهدات هستهای بر پایه بندهای 26 و 36 برجام و همچنین اولتیماتوم 60 روزه به طرفهای باقیمانده در توافق هستهای برای عمل به تعهدات‌شان در حوزههای نفتی و بانکی، اتحادیه اروپایی در واکنشی توهین‌آمیز، ضرب‌الاجل هستهای شورای عالی امنیت ملی ایران را رد کرد.
به گزارش «وطن‌امروز»، چهارشنبه هفته گذشته تصمیم دولت روحانی برای کاهش تعهدات هستهای جمهوری اسلامی ایران اعلام شد. این تصمیم یک سال پس از خروج آمریکا از برجام و در شرایطی اتخاذ شد که 3 کشور اروپایی به تعهدات خود ذیل برجام عمل نکردند. طبق تصمیم جدید، ایران از ۱۸ اردیبهشت برخی اقدامات خود در برجام را متوقف کرد و همچنین به کشورهای باقیمانده در توافق ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود بویژه در حوزههای بانکی و مالی فرصت داد. به باور بسیاری از کارشناسان، تصمیم اخیر دولت برای کاهش تعهدات برجامی اگرچه یک رویکرد قابل قبول اما تصمیمی دیرهنگام بود، چرا که با توجه به بی‌عملی اروپا در یک سال گذشته و اینکه 3 کشور انگلیس، فرانسه و آلمان به‌رغم وعده‌‌های متعدد، اقدامی موثر برای جبران تبعات خروج آمریکا از برجام بویژه در حوزههای نفتی و بانکی انجام ندادند، کاهش تعهدات هستهای ایران می‌توانست ماه‌ها زودتر انجام شود و به همین خاطر هم بود که در پی اعلام تصمیم جدید ایران، بسیاری از کشورها نظیر روسیه، چین و حتی اسپانیا، خروج آمریکا از برجام و تحریمهای متعدد این کشور علیه ایران را دلیل کاهش تعهدات برجامی ایران خواندند اما با این حال واکنش اتحادیه اروپایی به تصمیم اخیر ایران جالب توجه بود. این اتحادیه ضمن رد ضرب‌الاجل 60 روزه از ایران خواست به تعهدات برجامی خود ادامه دهد. طبق این گزارش، اتحادیه اروپایی روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای هرگونه «اولتیماتوم» از سوی جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را رد کرد. اتحادیه اروپایی همچنین در واکنش به مهلت ۶۰ روزه ایران برای اجرای تعهدات بانکی و نفتی اروپا و همچنین توقف برخی اقدامات ذیل برجام، اعلام کرد هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران نمی‌پذیرد. در بیانیه مشترک «فدریکا موگرینی»، نماینده ویژه اتحادیه اروپایی و وزرای خارجه 3 کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا که در خروجی وبگاه این سازمان قرار گرفته، آمده است: «ما با نگرانی شدید، بیانیه ایران درباره تعهداتش ذیل برجام را ملاحظه می‌کنیم. ما تماما به حفظ و اجرای کامل برجام پایبند هستیم، (توافقی که) دستاوردی مهم در ساختار عدم اشاعه هستهای جهانی و به نفع امنیت تمام ما است». موگرینی و وزرای خارجه 3 کشور با درخواست تحکم‌آمیز از ایران برای اجرای کامل تعهداتش ذیل برجام و برنداشتن گام‌های تنش‌زا، تاکید کردند: «ما هرگونه اولتیماتوم را رد می‌کنیم و پایبندی ایران به تعهداتش ذیل برجام را بر اساس عملکرد آن و معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای (ان‌پی‌تی) ارزیابی می‌کنیم. در این زمینه، ما نقش مهم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت و راستی‌آزمایی از اجرای تعهدات هستهای ایران را یادآور می‌شویم. ما همچنین امیدواریم ایران به پایبندی به فرمت‌ها و مکانیزم‌های مستقر ذیل برجام، شامل کمیسیون مشترک برجام ادامه دهد». این بیانیه ضمن تاکید مجدد بر پایبندی محکم اتحادیه اروپایی به تعهداتش ذیل توافق هستهای می‌افزاید: «در این رابطه، ما از بازگشت تحریمهای ایالات متحده در پی خروج این کشور از برجام، متأسف(!) هستیم»!
فقط زبان غنی‌‌سازی را می‌فهمند!
واکنش گستاخانه اروپا به اقدام هستهای اخیر ایران قبل از هر چیز نشان داد اقدام دولت در محدود‌‌سازی 2 تعهد هستهای برای وادار کردن سایر طرف‌ها به انجام تعهدات‌شان به اندازه کافی موثر و محرک نبوده و همچنانکه پیش از این برخی رسانه‌ها و کارشناسان مطرح کرده بودند بهتر بود دولت در نخستین گام برداشتن سطح غنی‌‌سازی را در دستور کار خود قرار می‌داد. در همین راستا «وطن‌امروز» چهارشنبه هفته گذشته ذیل گزارشی با عنوان «غنی‌‌سازی 20 درصد را آغاز کنید» نوشته بود: «ایران می‌تواند نخستین گام برای لغو تعهدات برجامی خود را از موضوع غنی‌‌سازی آغاز کند. بر اساس برجام، ایران که روزگاری 400 کیلوگرم اورانیوم با غنای 20 درصد تهیه کرده بود، اکنون تنها می‌تواند غنی‌‌سازی را در سطح 67/3 درصد انجام دهد... ایران بر اساس بندهای 26 و 36 می‌تواند با ازسر‌‌‌گیری بخش مهمی از برنامه هستهای خود، یک تلنگر تکان‌دهنده به آمریکا و اروپا زده و همزمان، هم امیدوار به تحقق وفاداری اروپا به برجام شود و هم اینکه یک گام مهم برای بازگشت به برنامه هستهای خود برداشته باشد. کارشناسان بر همین اساس اعتقاد دارند در وهله نخست، بهترین اقدام ایران، ازسر‌‌‌گیری برنامه غنی‌‌سازی خود تا سطوح مطلوب و قانونی مورد نیاز است».
نتیجه مماشات یک‌ساله با اروپا
از سوی دیگر به نظر می‌رسد واکنش اروپا به اولتیماتوم ایران نتیجه مماشات بیش از اندازه دستگاه دیپلماسی ایران با 3 کشور اروپایی طی یک سال گذشته و پس از خروج آمریکا از برجام است. سال گذشته در پی خروج آمریکا از توافق هستهای، قرار بود طرفهای باقیمانده در برجام ظرف چند هفته و درنهایت 2 ماه ضمن جبران خلأ خروج آمریکا، مطالبات ایران درباره تضمین فروش نفت و همچنین تداوم تبادلات تجاری و بانکی را محقق کنند، با این حال 2 ماه پس از مذاکرات ایران و اروپا نه‌تنها این خواسته ایران محقق نشد، بلکه 3 کشور اروپایی کلیات یک بسته موهوم و غیرقابل اجرا را تحویل ایران دادند که به تصریح حسن روحانی مأیوس‌کننده بود. پس از آن 13 آبان و همچنین پایان سال میلادی 2018 برای اجرای تعهدات برجامی اروپا به ایران وعده داده شد و حتی عراقچی، معاون وزیر امور خارجه طی مصاحبه‌ای تاکید کرد اجرای تعهدات اروپا پس از 13 آبان اساسا فایده‌ای نخواهد داشت، با این حال 3 کشور اروپایی پس از یک فرآیند کند و کشدار، بهمن‌ماه سال گذشته از سامانه‌ای به نام INSTEX رونمایی کردند؛ سامانه‌ای روی کاغذ و بدون ضمانت اجرایی که در نهایت به‌عنوان یک شرکت ذی‌حسابی مشترک و صرفا برای مبادله نفت با کالاهای انسان‌دوستانه چون غذا و دارو معرفی شد. نکته جالب توجه درباره روند فرسایشی اروپایی‌ها اما آنجا بود که 3 کشور اروپایی برای عملیاتی کردن همین سامانه موسوم به INSTEX نیز تاکنون امروز و فردا کرده‌‌اند تا جایی که حتی صدای ظریف نیز درآمد. وزیر امور خارجه 25 فروردین‌ماه گذشته در گفت‌وگو با خبرنگاران گفته بود: من نمی‌دانم اروپایی‌ها برای یک سازوکار مقدماتی چقدر وقت نیاز دارند؟!
با توجه به این موارد به نظر می‌رسد واکنش صریح اتحادیه اروپایی به اقدام اخیر ایران در کاهش تعهدات هستهای و نپذیرفتن اولتیماتوم 60 روزه نتیجه مماشات بیش از اندازه مسؤولان دستگاه دیپلماسی با خلف وعده‌‌های مکرر اروپا در یک سال گذشته است. همچنین پاسخ 3 کشور اروپایی به اولتیماتوم 60 روزه ایران از این واقعیت نیز پرده برداشت که پس از گذشت 60 روز ضرب‌الاجل ایران، نباید منتظر اقدام خاصی حداقل از طرف اروپایی‌ها برای عمل به تعهدات‌شان باشیم! این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که به یاد بیاوریم اروپایی‌ها پیش از این در 2 مقطع مذاکرات هستهای در دوره اصلاحات و همچنین مذاکرات یک ساله پس از خروج آمریکا از برجام، سابقه روشنی در عمل به وعده‌‌های خود در قبال ایران ندارند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی:
در صورت لزوم، تدابیر سخت‌تر از خروج از برجام را اتخاذ خواهیم کرد
شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت: در صورت لزوم تدابیر به مراتب قاطع‌تری از خروج از برجام اتخاذ خواهیم کرد. شبکه المنار روز گذشته در یک خبر فوری به نقل از شمخانی این جمله را نقل کرد.
تصمیم جدید ایران به صورت مرحله‌ای پیگیری خواهد شد
سخنگوی شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه تصمیم جدید ایران در کاهش تعهدات هستهای ادامه مسیر دیپلماسی برای بازگرداندن طرفهای خاطی به ریل تعهدات برجامی آنهاست، گفت این مسیر به صورت مرحله‌ای و بدون وقفه پیگیری خواهد شد. کیوان خسروی در مصاحبه با ایران فرانت پیج (The IFP) درباره تصمیم اخیر برجامی ایران گفت: هرچند قرار بود برجام تامین‌کننده اهدافی باشد لیکن آمریکا با خروج از این توافق بین‌المللی و اروپا با حرکت در حاشیه رفتار غیرقانونی آمریکا و وقت‌کشی که بوی فریب می‌داد شرایطی را ایجاد کردند که ادامه آن به جز خسارت و زیان حاصلی نداشت. سخنگوی شورای عالی امنیت ملی درباره اینکه آیا اقدام متقابل ایران احتمال تقابل یا درگیری را افزایش می‌دهد یا به دیپلماسی فرصتی دوباره می‌دهد، گفت: ایران با حسن‌نیت وارد مذاکرات شد و به مجموعه تعهدات خود با حسن‌نیت عمل کرد. تصمیم جدید ایران که با بهره‌‌‌گیری از ظرفیت بندهای 26 و 36 برجام اتخاذ شده است ادامه مسیر دیپلماسی برای بازگرداندن طرفهای خاطی به ریل تعهدات برجامی آنهاست. این مسیر با تصمیم شورای عالی امنیت ملی، به صورت مرحله‌ای و بدون وقفه پیگیری خواهد شد. هر رخدادی غیر از تامین حقوق قانونی ایران، تداوم مسیر گام به گام طراحی شده را به‌دنبال خواهد داشت و جمهوری اسلامی ایران بر اساس تصمیم اتخاذ شده تا مرحله خروج از برجام و در صورت نیاز بیشتر از آن نیز پیش خواهد رفت.