غلامعلی صفایی‌بوشهری*: ایران یکی از معدود کشورهای دارای دریا در 2 منطقه جنوب و شمال است و بیش از 5800 کیلومتر خط ساحلی دریایی و دریاچه‌ای دارد که هر دو این آبراه‌ها دارای موقعیت بسیار مهم جغرافیایی و ذخایر متنوع  و غنی دریایی در عرصه‌های آبزیان و میادین نفت و گاز است. خلیج‌فارس در میان آبراه‌های جهان هرچند از جهت بعد مساحت پس از خلیج مکزیک و هودسن قرار دارد ولی از نظر تاثیرگذاری بین‌المللی مهم‌ترین آبراه جهانی به شمار می‌آید. بیش از 90 درصد از نفت‌خام جهان در این آبراه بارگیری شده و از آن صادر می‌شود. این منطقه دارای 676 میلیارد بشکه نفت برابر با 4/65 درصد ذخایر نفتی شناخته‌شده دنیا و 4/49 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی برابر با 8/33 درصد کل ذخایر جهان است؛ بنابراین خلیج‌فارس مهم‌ترین و غنی‌ترین منبع و مخزن انرژی جهان به حساب می‌آید.  دریای خزر نیز با داشتن ذخایر قابل توجه آبزیان با ارزش، سفره‌های زیرسطحی انرژی هیدروکربنی و موقعیت جغرافیایی ویژه، عامل شکل‌گیری قدرت فوق‌العاده سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی ایران در آسیای میانه است. بنابراین شناخت دقیق ظرفیت‌های دریایی موجود و برنامه‌ریزی دانش‌بنیان در استفاده جامع و کارآمد از آن، مایه اقتدار همه‌جانبه کشور است. گفتنی است برآورد آماری منابع انرژی جهان نشان از این دارد که در سال 2030 میلادی کشورهای دارای ذخایر نفتی دچار بحران افت و تهی شدن و رسیدن به مرحله پایان خواهند شد و تنها ذخایر موجود در حوزه خلیج‌فارس است که در قرن آینده منبع تامین  انرژی فسیلی خواهد بود. ایران به دلیل موقعیت استراتژیک جغرافیایی خود و قرار داشتن در کانون کریدور اقتصادی دریایی منطقه، نقش ویژه‌ای در این منطقه حساس دارد و به عنوان راه ترانزیت و مرکز اقتصادی و مبادلات تجاری به شکل برد- برد در جغرافیای تجاری جهان با برخورداری از حمل‌ونقل چندوجهی ایفای نقش می‌کند. طبق سرشماری سال 1385 حدود
11 درصد از جمعیت ایران در استان‌های ساحلی جنوبی و 9 درصد در استان‌های ساحلی شمالی ساکن هستند و 5/20 درصد از خاک ایران به 4 استان ساحلی جنوبی و 5/3 درصد به استان‌های ساحلی شمالی تعلق دارد؛ بنابراین 20 درصد از جمعیت ایران در استان‌های ساحلی ساکن هستند و 24 درصد از مساحت کل کشور را در اختیار دارند. سهم این استان‌ها از تولید ناخالص ملی با احتساب نفت 23 درصد و بدون نفت رقمی حدود 21 درصد است که این رقم در مقیاس کشورهای دارای ساحل که گاهی به بیش از 83 درصد می‌رسد بسیار اندک است. تولید ناخالص کشورهای پیشرفته از منبع دریا 10 تا 50 درصد بوده ولی سهم ایران از این منبع ارزشمند با احتساب نفت و گاز حدود 7/2 درصد و بدون آن 16/1 درصد است، در حالی که با یک برنامه‌ریزی دانش‌بنیان و مدیریت کارآمد می‌تواند تا 10 برابر این رقم افزایش پیدا کند علاوه بر اینکه کمتر از یک درصد از جمعیت شاغل ایران در فعالیت‌های دریایی مشغول هستند. در میان استان‌های حوزه خلیج‌فارس، تاریخ تمدن کهن بوشهر مقرون با دریانوردی، صید و صیادی، تجارت و صنایع و فرهنگ دریایی بوده است و یکی از عوامل مهم تشکیل این تمدن و سکونت مردم در این منطقه وجود دریا و انگیزه بهره‌وری دریایی بوده است. بوشهر دروازه دریا و دریانوردی ایران در خلیج‌فارس است. طول خط کرانه 937 کیلومتری، عمق مناسب و مختلف سواحل و پسکرانه‌های کارآمد، دارا بودن بنادر کهن، جزایر و سکوهای دریایی نفت و گاز و میادین غنی حامل‌های انرژی هیدروکربنی، استقرار نیروگاه اتمی، استعداد رشد گسترده زیرساخت‌های پسکرانه‌ای و اقتصادی‌ترین کریدور جنوب‌ـ شمال و پیشینه تاریخی و دریانوردی، استان بوشهر را دارای جایگاه مهمی در مناطق کرانه‌ای کرده است. بنادر مهم سیراف، کنگان، گناوه و بوشهر و جزیره تاریخی خارک از مراکز دریانوردی و تجاری کرانه‌ای حوزه خلیج‌فارس در عمود تاریخ است و بیشتر کار و درآمد مردم این منطقه بر محور دریا و دریانوردی قرار گرفته است. اهمیت و سابقه دریانوردی در این استان آن چنان است که برای نخستین بار در جهان «انجمن اخوت دریانوردی» در سیراف تشکیل شد. با توجه به موضوع مهم «دریانوردی و نقش آن در پیشرفت و توسعه ملی» راهکار‌های زیر پیشنهاد می‌شود. تنظیم سند چشم‌انداز مدیریت دریانوردی، تدوین نقشه راه آن، خودکفایی و تولید نرم‌افزار و سخت‌افزارهای دریایی، توسعه فضای زیرساختی بنادر و اسکله‌های ملی و خصوصی و توسعه لجستیکی دریایی و مدیریت زنجیره‌ تامین، تشکیل شورای عالی جامع دریانوردی منطقه خلیج‌فارس، ایجاد اتحادیه دریانوردی کشورهای حوزه خلیج‌فارس، گسترش دانش‌بنیان مراکز آموزش عالی دریانوردی و تولید صنایع دریایی، تدوین مجموعه جامع فقه دریا و دریانوردی و جوان‌سازی ناوگان دریایی.
* نماینده ولی‌فقیه در استان بوشهر