سریال ضدونقیضگویی مقامات اماراتی در رابطه با سونامی انفجارهای سحرگاه یکشنبه در بندر فجیره بار دیگر این ضربالمثل را در ساحل جنوبی خلیجفارس بر سر زبان عوام انداخت که «هر چه شبکههای اماراتی میخواهند بگویند اما باید صحت و سقمش را از شبکههای خارجی جستوجو کنیم».
رژیم دروغباف ابوظبی، همان رژیمی که در 3 سال اخیر حملات موشکی انصارالله به حوالی فرودگاههای پایتخت و دوبی و همین طور هلاکت برخی سران رژیم امارات در یمن را منکر شده است، از ساعت 4 صبح یکشنبه گذشته که نخستین کشتی نفتکش در بندرگاه فجیره منفجر شد و صدای مهیب آن بسیاری از اهالی شهر را از خواب پراند یا از صرف سحری بازداشت تا عصر همان روز وقوع کوچکترین رخداد غیرعادی را در این بندرگاه راهبردی امارات در ساحل دریای عمان منکر میشد.
سرتیپ «علی عبید الطنیجی» مدیر سازمان دفاع مدنی فجیره، اخبار رسانههای عربی و بینالمللی مانند المیادین و اسپوتنیک را در این باره تکذیب کرده و هر گونه آتشسوزی در بندر را منکر شده بود. مسؤولان امارت فجیره نیز به اشکال مختلف و با صدور بیانیههای رسمی یا مصاحبههای فرمایشی با «وام» خبرگزاری رسمی دولت امارات یا شبکههایی چون الامارات، الفجیره و کانالهای زنجیرهای در اصل آمریکایی سیانبیسی عربی و امبیسی هر حادثهای را تکذیب کرده و مدعی ادامه کار بندرگاه به روال عادی بودند. همچنین فرمت فرمایشی و ناشیانه تکذیبیههایی که شبکههای خصوصی و دولتی اماراتی و دیگر همپالکیهایشان چون العربیه سعودی پخش میکردند همراه با ترس و پرهیز از تکذیب اصل خبری که شبکه المیادین روی آنتن فرستاده بود، مخاطب را بیش از پیش نسبت به وقوع یک حادثه کنجکاو میکرد.
حتی پیش از آنکه وزارت خارجه امارات در بیانیه رسمی عصر یکشنبه اصل وقوع حادثه را تکذیب کند، رسانه مردمی شایعه کار خود را کرده بود و از واکنش هموطنان ایرانی در دوبی و ابوظبی آشکار بود که همه ماجرا را میدانند.
وزارت خارجه امارات عربی متحده در نخستین اعتراف به طور کلی از صدمه دیدن 4 کشتی تجاری در آبهای ساحلی این شیخنشین بر اثر خرابکاری پرده برداشت. با اینکه خبری بشدت محافظهکارانه و سانسور شده بود اما باز هم برای جامعه امارات که عادت به اخبار واقعی و حوادث آنچنانی ندارد، همین اعتراف هم شوکهکننده بود و خیلیها در ساعات شب با نگرانی به شبکههای منطقهای بویژه لبنان و ایران چشم دوخته بودند تا دریابند در کشور خودشان چه حادثه مهمی رخ داده است اصل قضیه این بود که 7 سوپر تانکر نفتی از جمله نفتکشهایی با نامهای «المرزوقه»، «المیراج»، «المجد»، «الامیجال» و «خمس10» که حتی شماره سریالهایشان نیز توسط شبکه المیادین، منبع اصلی خبر ذکر شده بود، بر اثر عواملی ناشناخته در فاصله 3 ساعت بر اثر انفجارهای سریالی قوی در آتش سوخته بودند. اما هنوز با گذشت 2 شبانهروز از به آتش کشیدن اسکلههای نفتی فجیره، رژیم امارات حاضر به گزارش ماوقع نیست و افکار عمومی این شیخنشین را بیش از پیش نسبت به حاکمیت مرکزی فکسنی خاندان بن زاید بدبین میکند. در آخرین بیانیه وزارت خارجه امارات بدون اینکه به ملیت و نام و تعداد و آخرین وضعیت نفتکشهای آتش گرفته یا حتی شدت انفجارها اشاره شود تنها به این نکته اکتفا شده که عملیات خرابکاری در منطقه سوختگیری تانکرهای نفتکش در نزدیکی قلمرو امارات در دریای عمان و در نزدیکی تنگه هرمز رخ داده است، حال آنکه همه میدانند که اسکله نفتی فجیره کاملا چسبیده به ساحل این بندر و در فاصلهای بعید از تنگه هرمز قرار دارد. همچنین دولت امارات مجبور شد با تکذیب خبر اول خود، تهدید جان خدمه و کارکنان این کشتیها را روندی جدی تلقی کند. از نخستین واکنشهای جسته و گریخته کارشناسان غربی و عربی چنین بر میآید که حمله فجیره چنان عظیم بوده که رژیم ابوظبی دیگر نمیتوانسته پنهانش کند بویژه وقتی خبرگزاری وام از ورود هیات بررسی بینالمللی به بندر فجیره خبر میداد بدون آنکه خبری رسمی از جزئیات حادثه منتشر کند. رویکردهای ضد و نقیض این امارتهای بندانگشتی به حادثهای به این مهمی که میتواند تجارت را در ترمینال نفتی فجیره و حتی دوبی ناامن کند، آنها را بیشتر به شرکتی شیشهای تشبیه میکند تا حاکمیتی ملی. این ضربه نشان داد که حاکمیت مرکزی 7 امارت جنوب تنگه هرمز تحت عنوان امارات عربی متحده تا چه میزان سست است که با چند انفجار خود را میبازد.
اعتراف سعودیها و واکنشهای عربی
نخستین منبع نزدیک به ابوظبی که جزئیات مهمی از حادثه بندر فجیره را منتشر کرد، سعودیها بودند. «خالد الفالح» وزیر انرژی عربستان، فردای حادثه فاش کرد 2 فروند نفتکش سعودی در مسیر عبور از خلیجفارس در آبهای امارات هدف عملیات خرابکارانه قرار گرفتهاند. طبق گفتههای او یکی از این دو نفتکش در مسیر حرکت برای بارگیری نفت سعودی از بندر «راس تنوره» در استان الشرقیه عربستان و سپس حرکت به سمت ایالات متحده جهت تأمین نفت مشتریان شرکت نفتی دولتی سعودی (آرامکو) بوه است. الفالح توضیح داد: «این عملیات خرابکارانه به وقوع هیچگونه تلفات جانی یا نشست سوخت منجر نشد ولی در نتیجه آن خسارتهای گستردهای به بدنه هر دو نفتکش وارد شده است».
سوگلی نفتی بنسلمان هم مانند همتایان اماراتیاش این حوادث را محکوم کرد اما جرات نکرد هیچ طرف خاصی را مقصر بداند. وزیر انرژی سعودی نسبت به «مسؤولیت مشترک جامعه بینالمللی برای حفظ امنیت ناوگان دریایی و امنیت نفتکشها» هشدار داد، چرا که به عقیده وی چنین حملاتی تأثیر مستقیم بر بازار سوخت و اقتصاد جهانی دارد. «عبداللطیف الزیانی» دبیرکل شورای همکاری خلیجفارس هم در بیانیهای اعلام کرد این شورا عملیات خرابکارانه در آبهای منطقهای امارات که طی آن تعدادی نفتکش غولپیکر هدف قرار گرفتند، محکوم میکند. او افزود: «چنین اقدامات غیرمسؤولانهای میتواند به تنش و درگیریها در منطقه دامن بزند و منافع ملتها را در معرض خطری بزرگ قرار دهد». وزرای خارجه اردن و مصر نیز با محکومیت این حادثه با امارات همصدا شدند و بحرین هم در اقدامی هماهنگتر با ابوظبی و ریاض خواهان دخالت بینالمللی شد.
افزایش ریسک نفت
اما متعاقب اعتراف رژیمهای امارات و سعودی به عنوان نخستین و سومین تولیدکنندگان اوپک به انفجارهای بندر نفتی فجیره، قیمت جهانی نفت آتی با افزایش ناگهانی مواجه شد. نفت خام برنت با افزایش قیمت بیش از یک دلاری به 71/71 دلار در هر بشکه برای معاملات آینده رسید و به همین شکل بهای هر بشکه نفت متوسط وستتگزاس با 79 سنت افزایش به 45/62 دلار رسید. موسسه مشاوره انرژی جیبیسی در وین نیز انفجارهای فجیره را نشانهای نگرانکننده از رشد ریسک تجارت سوخت در منطقه خاورمیانه دانست.
ضعف نظامی امارات
یک کارشناس نظامی برجسته لبنانی در گفتوگو با شبکه المیادین، نخستین شبکه بینالمللی که حادثه بندر فجیره را برملا ساخت، این رویداد را نشانه ضعف امنیت نظامی امارات عربی متحده دانست. سرتیپ بازنشسته «الیاس فرحات» گفت: «با آغاز انتشار اخبار، مقامات اماراتی نتوانستند این موضوع را پنهان نگه دارند. بهرغم امنیت پلیسی خوب امارات، این حادثه نشان داد امنیت نظامی این کشور در سطح امنیت پلیسی آن نیست. فرحات معتقد است شرکت بندرهای دوبی پس از این حادثه در تدابیر امنیتی خود تجدیدنظر خواهد کرد، بویژه اینکه خارجیهای بسیاری مقیم این کشور هستند.
زمانبندی مهم انفجارهای فجیره
عبدالباری عطوان، تحلیلگر برجسته مسائل خاورمیانه در جدیدترین سرمقاله خود در روزنامه رایالیوم درباره عوامل و انگیزههای احتمالی حملات فجیره گمانهزنی کرده و تلویحا رژیم صهیونیستی را متهم ردیف اول بر شمرده است.
او نوشته: «سؤالات مهمی درباره این انفجارها مطرح میشود؛ نخست درباره عاملان آن و این سؤال که آیا این انفجارها در نتیجه بمباران موشکی بود یا حمله هوایی یا مینهای دریایی که توسط یگانهای غواصان دریایی در بدنه کشتیهای مذکور نصب شده بود؟
از نظر او زمانبندی این انفجار از درجه بالایی از اهمیت برخوردار است، زیرا روز شنبه، یعنی یک روز پس از وقوع سونامی انفجار نفتکشها در بندر فجیره، اداره دریانوردی ایالات متحده هشدار داده بود ایران شاید کشتیهای تجاری آمریکا از جمله نفتکشها را هدف قرار دهد. «جیم مالوی» معاون فرمانده ناوگان پنجم پنتاگون مستقر در بحرین نیز اعلام کرده بود نیروهای آمریکایی در وضعیت آمادهباش هستند.