جلسات فوق‌العاده شورای نگهبان برای بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس پایان یافت. نقض عدالت انتخاباتی مهم‌ترین ایراد این شورا به مصوبه انتخاباتی مجلس است.
به گزارش «وطن‌امروز»، کمتر از 5 ماه پس از تصویب طرح استانی شدن انتخابات در مجلس، شورای نگهبان که به صورت فوق‌العاده این مصوبه را در دستور بررسی قرار داده بود، اعلام کرد برخی روش‌‌های اجرایی این طرح با عدالت انتخاباتی منافات دارد. نظر نهایی شورای نگهبان البته هنوز به صورت رسمی اعلام نشده و قرار است امروز به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شود. دی‌ماه سال گذشته مجلس طرحی را به تصویب رساند که بر مبنای آن حوزه انتخابیه در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان است. هر یک از استان‌ها به‌عنوان حوزه انتخابیه اصلی و حوزه‌های انتخابیه موجود واقع در آن استان- موضوع قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس- حوزه انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند و مناطق تابع حوزه انتخابیه موجود به‌عنوان حوزه انتخابیه تابعه فرعی شناخته می‌شوند. کلیات این طرح در جلسه 19 دی‌ماه 97 مجلس با 155 رأی موافق، 64 رأی مخالف و 2 رأی ممتنع از مجموع 232 نماینده حاضر در صحن علنی پارلمان به تصویب رسیده بود. تصویب این طرح در شرایطی انجام شد که از همان ابتدای طرح این موضوع، کارشناسان بسیاری از وجوه مختلفی به مخالفت با آن پرداخته بودند. از جمله مهم‌ترین محورهای مخالفت کارشناسان، کم‌رنگ شدن عدالت انتخاباتی با اجرای این طرح بود. همچنین مهم شدن بیش ‌از حد مرکز استان و تبدیل‌ شدن به آرای پرزور، محروم شدن اقلیت‌های قومی و مذهبی از داشتن نماینده مجلس، افزایش تأثیر پول در انتخابات و وابستگی نمایندگان به نهادهای قدرت و ثروت، کاهش مشارکت در انتخابات ناشی از بی‌تفاوتی مردم، غیرپاسخگو شدن نمایندگان در قبال مردم، اختلافات قومی - مذهبی پساانتخاباتی و قطع ارتباط با مردم از دیگر تبعات سوء اجرای این طرح عنوان شد. اکنون با گذشت چند ماه از تصویب این طرح، بررسی‌‌های شورای نگهبان نیز در این‌باره خاتمه یافته و نقض عدالت انتخاباتی با شیوه‌‌های اجرایی فعلی این طرح، مانع از تصویب آن در شورای نگهبان شده است. طبق این گزارش، جلسات شورای نگهبان برای بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی عصر روز پنجشنبه پایان یافت. شورای نگهبان در نهایت به طرح اصلاح قانون انتخابات ایراداتی گرفت و قرار است جمع‌‌‌بندی شورا در این زمینه تا روز شنبه هفته آینده به مجلس ارسال شود. اعضای شورای نگهبان در جلسات نظر منفی درباره استانی شدن نداشتند اما روش‌های پیش‌بینی شده در مصوبه مجلس را عاملی برای نادیده گرفتن حقوق نامزدها و مردم قلمداد کردند. همچنین عدم شرکت کاندیداها در انتخابات پس از 3 دوره متوالی نمایندگی هم از سوی این شورا رد شد. در همین راستا عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان روز پنجشنبه در توئیتی نوشت: جلسات فوق‌العاده شورای نگهبان برای بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس، غروب روز پنجشنبه (۲۶ اردیبهشت) پایان یافت و بزودی نظر نهایی شورای نگهبان درباره این طرح اعلام می‌شود. وی همچنین در این توئیت که با هشتگ «عدالت انتخاباتی» منتشر شده تاکید کرد «متن مصوبه دارای ابهامات چندی است که نیازمند روشنگری از سوی مجلس محترم است». کدخدایی همچنین روز پنجشنبه در گفت‌وگو با تسنیم برخی ایرادات شورای نگهبان به استانی شدن انتخابات را تشریح کرد. وی با اشاره به آخرین بررسی‌های این شورا نسبت به طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس و استانی شدن انتخابات مجلس گفت: جلسات فوق‌العاده این شورا در هفته جاری(گذشته) نیز به طور مرتب برای بررسی این طرح برگزار شده است. کدخدایی تصریح کرد: ایراداتی نسبت به طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس از سوی شورای نگهبان وارد شده اما هنوز این ایرادات تنظیم نشده که شامل خلاف شرع و قانون اساسی بوده و همین‌طور ابهاماتی در این طرح وجود دارد اما هنوز نمی‌توان جزئیات آن را اعلام کرد. وی با تاکید بر اینکه شورای نگهبان با اصل استانی شدن انتخابات مجلس مخالفتی ندارد، اظهار داشت: روش‌هایی در طرح فعلی مجلس پیش‌بینی شده که خلاف عدالت انتخاباتی است و عدالت انتخاباتی را نقض می‌کند، البته این طرح حقوق نامزدها و مردم را نیز نقض می‌کند که ایراداتی به این طرح از این حیث وارد شده است. سخنگوی شورای نگهبان اضافه کرد: برای این شورا تفاوتی بین استانی شدن یا شهرستانی شدن انتخابات مجلس وجود ندارد، اگر بتوانیم فرمولی را تعریف کنیم که معایب طرح فعلی را نداشته باشد، ما مخالفتی نداریم اما مخالفت ما با روش‌های فعلی این طرح است. کدخدایی در پایان خاطرنشان کرد: اگر معایب طرح فعلی استانی شدن انتخابات مجلس برطرف شود، قطعاً شورای نگهبان با آن موافق است و سعی می‌کنیم نظرات خود را درباره این طرح پیش از موعد مقرر قانونی 20 روزه به مجلس شورای اسلامی اعلام کنیم.
هشدار نسبت به کاهش سرمایه اجتماعی نظام
گفتنی است «وطن‌امروز» 20 دی‌ماه سال گذشته در گزارشی با عنوان «استانی شدن انتخابات؛ اصلاح یا اخلال؟» پیش‌بینی کرد کاهش مشارکت در انتخابات از مشکلات اصلی طرح جدید مجلس خواهد بود. در بخشی از آن گزارش با اشاره به تبعات استانی شدن انتخابات آمده بود: «کاهش مشارکت در انتخابات یکی از مشکلات اصلی این طرح خواهد بود. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای چنین نظام انتخاباتی‌ای که در طرح ارائه‌ شده، وجود ندارد. در هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای نظام انتخاباتی در سطح استان بر مبنای نظام انتخاباتی اکثریتی برگزار نمی‌شود. در کشورهایی که انتخابات پارلمانی بر مبنای نظام اکثریتی برگزار می‌شود، حوزه‌های انتخابیه، اکثریتی تک‌نماینده‌ای هستند. به عبارت بهتر، هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای نظام انتخاباتی اکثریتی را در حوزه‌های انتخابیه چندنماینده‌ای اجرا نمی‌کند. دلیل آن این است که نظامات اکثریتی این ویژگی را دارند که جناح اقلیت در آن به‌طور کامل حذف می‌شود. اگر انتخابات در یک حوزه انتخابیه با چند نماینده برگزار شود، اکثریت تمام کرسی‌ها را از آن خود خواهد کرد و اقلیت به‌طور مطلق حذف خواهد شد. هرچقدر حوزه‌ انتخابیه بزرگ‌تر شود و تعداد نمایندگان آن افزایش یابد، اقلیت‌های بیشتری حذف می‌شوند و آرای هدررفته، در انتخابات افزایش می‌یابد. لذا کشورهای توسعه‌یافته برای کاهش آرای هدررفته به‌منظور تطابق بیشتر نتایج انتخابات اکثریتی بر واقعیات اجتماعی، آن را در حوزه‌های تک‌نفره برگزار می‌کنند. یکی از افتخارات و برگ‌های برنده‌ جمهوری اسلامی ایران مشارکت بالای مردم در انتخابات مختلف بوده است. این مشارکت در شهرهای کوچک، همواره بیشتر بوده است و شهرهای بزرگی همچون تهران کارنامه درخشانی در این امر ندارند؛ جالب آنکه هم‌اکنون انتخابات شهر تهران به نسخه استانی انتخابات بسیار شبیه است. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است: وقتی آمار و تجربه بر کاهش مشارکت در انتخابات استانی صحه می‌گذارند، چرا طراحان استانی شدن انتخابات بر مواضع خود پافشاری می‌کنند؟ کاهش سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران پیامد حتمی تصویب این طرح است».