آرش چراغی: «پادشاهان پیاده» خردهروایتهایی عاشقانه از یک اسطوره واقعی است. این اثر در دل خود چیزی را روایت میکند که جز ادبیات، کمتر رسانهای قادر است آن را با این شیدایی شورانگیز بازنمایی کند. این اثر شاعرانه زیباست، به این سبب که کلمه و نام مقدس کلمه ابزار بازنمایی شاعرانه آن است. آدمی آنگاه که واژهای چون طلبیدن را بر زبان میراند، تاثیرش در آنی از لحظه بر دیگری مستولی یافته، خود را به باد گذر زمان میسپارد و سرانجام محو میشود. اما براستی این کلمه است که میماند، تاثیرش پایدار است و در نهایت تصویر واژه طلبیدن را برای مخاطبش تصویر میکند. این اثر دقیقا آن روایتی است که مخاطب ایرانی باید با تجربه شخصی خودش و با چشم و گوش خویش بشنود و تخیل کند.
این کتاب یک کهنالگوی سفر است. راوی آن نه یک شخص واحد، بلکه هزاران شخص عاشق هستند که چرایی عاشق شدن بر آنان امری مسلم بوده و عموما در کتاب، روایتگر چگونگی این عشق کهنه و نو هستند. راویان گوناگون این اثر همگی بر امر طلبیدن پدیدهای مقدس با روایتهای متکثر تاکید میکنند و کدام اثر است که بتواند به هزاران شیوه ممکن یک امر ممکن را تصویر کند؟ کتاب پادشاهان پیاده پیش از اینکه صرفا اثری ادبی باشد مستندنگاری آنی از رخدادی است که در لحظه اکنون واقعه ثبت و ضبط شده است. به این سبب زیباییشناسانه میتوان پادشاهان پیاده را به عنوان منبع پژوهشی عمیقی در دورانهای دیگر جهت اقتباس و بازنمایی در رسانههای دیگری چون سینما و تلویزیون و رادیو و همینطور تاریخگرایی معاصر مورد استفاده قرار داد. لذا نمیتوان این اثر را تنها یک سوز و گداز شاعرانه قلمداد کرد. این اثر صدای یک ملت با جغرافیایی نامحدود است که حقیقتی واحد آنان را همسفر مسیری طولانی کرده است. در ادامه میتوان به این نکته اشاره کرد که نویسندگان این کتاب، روایت تاثیرگذار پیادهروی اربعین را به عنوان هدف مرکزی کتاب خود قرار داده و در آن روایتهای شخصی مسافران از اقصی نقاط جهان را بازنمایی کردهاند. ویژگی بارز این روایت چندصدایی بودن خردهروایتهاست که در آن افراد در انواع نژادها و مذاهب به تفسیر شخصی خود از امام حسین علیهالسلام به عنوان یک کلانروایت اجتماعی پرداختهاند. عنصری که کتاب پادشاهان پیاده را از خستگی تکرار و ملال رهانیده، تنوع روایتها و قصههای جذاب هر یک از زائران است که هر کدام از دریچه شخصی روایتگر خودساطع میشوند. روایتها تنها وصف شاعرانه از حسین نیست، بلکه قصهای از حسین است در زمانهای بسیار دورتر از روزگار حسین در صحرای کربلا. راویان در این مجال محدود و مختصر، قصه چگونگی آشنایی خود با امام حسین را بیان میکنند و مخاطب برای لحظهای قادر نیست براحتی از کنار هیچکدام از این روایتها بگذرد. پلانهای تصویری متنوع همچون قطعاتی از یک پازل بزرگ کنار یکدیگر چیده شدهاند و هر کدام دریچه دیگری را بر حقیقت این پازل عظیم ساطع میکنند. جز روایتمندی کتاب پادشاهان پیاده باید به جنبههای عمیق اندیشه اسلامی در لابهلای قصههای هر یک از راویان نیز اشاره کرد که خود پژوهشی سترگ و ستودنی است که با ظرافت تمام در زیر متن هر یک از خردهروایتها پنهان شده و همچون نیروی فکری کنشمندی مخاطب را به خوانش دیگر اجزای این پازل تاثربرانگیز دعوت میکند.