احسان سالمی: این خصلت جشنواره‌های سینمایی است که هر چه پیرتر و باسابقه‌تر می‌شوند، اعتبارشان در میان اهالی سینما بیشتر می‌شود؛ هر چند نمی‌شود از این نکته نیز غافل شد که همیشه تنها بخشی از سینماگران هستند که به حضور آثارشان در جشنواره‌های سینمایی اهمیت می‌دهند و بسیاری ترجیح می‌دهند عیار سینمای خود را با میزان فروش اثرشان در گیشه سینماها بسنجند. با این همه امسال هفتادودومین سالی است که شهر کن فرانسه با برگزاری جشنواره فیلم کن، بخش عمده‌ای از تمرکز رسانه‌ها و کارشناسان سینمایی را به خود جلب کرده است. جشنواره‌ای که با وجود نقدهای بسیاری که بر شیوه برگزاری و فساد موجود در آن وارد است اما حالا نه فقط در اغلب اجزای بصری و روح حاکم بر شهر کن فرانسه، بلکه در جریان کلی سینمای جهان ریشه دوانده و نمی‌شود آن را نادیده گرفت.
زامبی‌بازی کم‌رمق و کپی شده!
«کن» امسال کارش را با نمایش اثر جدید جیم جارموش آغاز کرد. فیلمی به نام «مرده‌ها نمی‌میرند» که از آن به عنوان اثری ضد ترامپ یاد شده بود اما نمایش آن با وجود ستارههای بسیاری که در آن حضور داشتند نتوانست نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کند. این فیلم که قصه‌ای مرتبط با مسأله نابودی محیط‌زیست و برخاستن مردگان از قبر دارد، اگرچه در ظاهر و بنابر گفته جیم جارموش هدف سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کند ولی اشارات او در این فیلم به شعار «آمریکا را بزرگ می‌کنیم» یا شعار «آمریکا را دوباره سفید می‌کنیم» که شعارهای تبلیغاتی ترامپ بود، به نوعی اعلام مخالفت او با تفکر ترامپ درباره محیط‌زیست بود. با این همه آنچه نمایش این فیلم را به حاشیه برد؛ فقط عدم استقبال منتقدان از کیفیت آن نبود؛ بلکه بنابر آنچه در خبرآنلاین منتشر شده، از نظر منتقدان، این فیلم سهم بسیار بزرگی را به جرج رومرو که قبل‌تر فیلم «Night Of The Living Dead» را در ژانر وحشت ساخته بود، مدیون است و همین موضوع شائبه کپی‌کاری جیم جارموش از آن اثر را قوت بخشیده است.
تبعیض جنسیتی در جشنواره روشنفکران؟
این تقریبا یک گزاره پذیرفته شده در میان اغلب اهالی سینماست که جشنواره‌های سینمایی بویژه «کن» جولانگاه فیلم‌هایی برخاسته از نگاه جریان روشنفکری است. حالا بگذریم از اینکه همین جشنواره، بنابر گفته یکی از بازیگران زن ایتالیایی در اختتامیه سال گذشته آن، شکارگاه بسیاری از تهیه‌کنندگان فاسد هالیوود برای سوءاستفاده از زنان شیفته ورود به عرصه بازیگری و سینماست اما آنچه امسال تبدیل به یک حاشیه پرسروصدا برای این جشنواره شد؛ رفتار تبعیض‌آمیز برگزارکنندگان آن با یک فیلمساز زن بود. گرتا بالاماکینا، فیلمساز زن بریتانیایی که فیلمش در بخش بازار جشنواره کن امسال حاضر است، می‌گوید از ورود او به جشنواره با پسر 4 ماهه‌اش ممانعت شده است. گاردین در خبری از قول این فیلمساز زن نوشته که او برخورد با خود هنگام ورود را «خشن» توصیف کرده و در بیانیه‌ای نوشته: «ظاهرا فیلمسازان زن با موانع بیشتری برای رسیدن به تساوی در صنعت سینما مواجهند». در نهایت البته پس از جنجال‌های رسانه‌ای، پیرامون این موضوع، جشنواره کن بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد جلوگیری از ورود بالاماکینا یک خطا بوده و جشنواره تلاش می‌کند آن را اصلاح کند.
کالسکه طلایی برای استاد سینمای وحشت
اما هفتادودومین جشنواره فیلم کن خبرهای دیگری هم داشت؛ خبرهایی که یکی از مهم‌ترین آنها تجلیل از جان کارپنتر، کارگردان نامدار فیلم‌های ژانر وحشت بود. کارپنتر که بیشتر برای کلاسیک‌‌های «هالووین» و «فرار از نیویورک» شناخته می‌شود، جایزه کالسکه طلایی را از انجمن کارگردانان فرانسه در شب افتتاحیه بخش دوهفته کارگردانان جشنواره کن امسال که به شکل موازی با جشنواره فیلم کن برگزار می‌شود، دریافت کرد. این استاد سینمای وحشت که بخشی از ساخته جدید جیم جارموش نیز از آثار او گرته‌برداری شده بود، در بخشی از این سخنان خود پس از دریافت این جایزه اعلام کرد بار دیگر روی صندلی کارگردانی می‌نشیند؛ اگرچه این کار برای صفحه کوچک باشد. کارپنتر که موفق به دریافت جایزه‌ای شد که سال پیش به مارتین اسکورسیزی اهدا شده بود، علاوه بر کارگردانی، در زمینه موسیقی فیلم و تهیه‌کنندگی نیز کار می‌کند؛ آخرین کارگردانی کارپنتر «دیوار» با بازی امبر هرد و میمی گومر در سال ۲۰۱۰ بود و پس از آن او بر کار موسیقی و تهیه‌کنندگی تمرکز کرد. «شاهزاده تاریکی»، «آنها زنده هستند» و «ستاره تاریک» تعدادی دیگر از آثار او در ژانر وحشت هستند.
پدیده‌های جشنواره امسال
«بینوایان» و «رنج و افتخار» 2 پدیده جدی جشنواره فیلم کن تا روزهای میانی برگزاری آن است. «بینوایان» نخستین اثر سینمایی لادی لیاست؛ فیلمسازی که می‌گوید ماموریتش به نمایش گذاشتن حقایق زندگی حومه شهر پاریس است و اساسا به‌واسطه قرابت سوژه این اثر که مشکلات حاشیه‌نشین‌هاست با بخشی از داستان مشهور ویکتور هوگو با عنوان «بینوایان» بوده که او چنین نامی را برای اثرش انتخاب کرده است. لی که یک مرد سیاه‌پوست است از سینمای فرانسه انتقاد می‌کند و می‌گوید: «این سینما فقط برای افراد خاصی است و می‌توان تعداد فیلمسازان سیاه‌پوست آن را با انگشت‌های یک دست شمرد». اما پدیده دیگر جشنواره امسال اثر تازه پدرو آلمودوار با نام «رنج و افتخار» است. اثری که نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرده و داستان آن درباره فیلمسازی به نام سالوادورمالو با بازی آنتونیو باندراس است که نوشتن تنها درمان او برای فراموش کردن خاطرات فراموش‌ناشدنی است. بنابر نقد منتشر شده در «دنیای تصویر»، این فیلم بیش از هرچیزی ادای دین آلمودوار به عشق خود به سینماست؛ پرده عریض و سپیدی که زندگی او را تغییر داد.