محمدمهدی تقوی: فوتبال به عقیده عموم مردم دنیا پرهیجان‌ترین و پرطرفدارترین ورزش‌هاست که باشگاه‌های زیادی در دنیا روی آن سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌دهند تا بتوانند به موفقیت‌های چشمگیر دست یابند. البته در سایه همین موفقیت‌هاست که طرفداران پرشماری را دور خود جمع و سودهای هنگفتی را نصیب صاحبان باشگاه‌ها، تلویزیون‌ها و فعالان این «صنعت - ورزش» می‌کند. همچنین عدم موفقیت به معنای ضرر و از دست دادن سرمایه برای باشگاه و سرمایه‌گذاران است.
دلیل اصلی نتیجه‌گیری تیم‌های موفق چیست؟
«آرسن ونگر» یکی از بزرگ‌ترین تاکتیسین‌های جهان فوتبال و از پرافتخارترین سرمربیان دنیا معتقد است نگرش صحیح و «ثبات»، نتیجه نهایی را رقم می‌زند. «کارلو آنجلوتی» هم می‌گوید: «به باور من بزرگ‌ترین ویژگی در صدرنشینی، درخشش تیم‌ها و کسب جام، این نکته است که باثباتند».
اما آیا واقعاً ثبات عامل مهمی در موفقیت یک تیم ورزشی است؟ چگونه می‌توان گفت یک تیم باثبات است؟ مهم‌ترین عامل موفقیت در یک تیم ثبات مربی است یا مدیر یا بازیکنان؟
ثبات در فوتبال چیست؟
ثبات یعنی فرصت دادن برای شکل دادن اعتماد به نفس در وجود مدیر، مربی و ورزشکار برای ساختن دورنمایی چندین ساله. مثلا کاهش جابه‌جایی مدیران سبب ثبات و ماندگاری و در نتیجه برنامه‌ریزی بلندمدت می‌شود، زیرا مدیران برای برنامه‌ریزی، مربیان برای تطبیق با کارشان و ورزشکاران رشته‌های تیمی از جمله فوتبال برای هماهنگ شدن با یکدیگر به زمان نیاز دارند. مدیر، مربی، ورزشکار و تماشاگر اضلاع چهارگانه موفقیت یک تیم یا باشگاهند.
مدیر: یکی از عوامل موفقیت باشگاه، ثبات مدیریتی است. ثبات مدیران، پیامد تعهد سازمانی آنهاست و اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا ثبات و پایداری مدیریت، یکی از عوامل مؤثر بر موفقیت هر سازمان است. توجه به ثبات و پایداری نشان‌دهنده ارزشی است که مدیریت بالادستی که مدیر باشگاه را منصوب کرده برای مدیر، مجموعه و اهداف ترسیم‌شده قائل است.
به هر حال یک زمان طبیعی برای تغییر مدیریت وجود دارد. در مجامع سیاسی این اتفاق معمولاً 4 ساله بوده و پس از برگزاری انتخابات و در محیط‌های تجاری پس از اتمام قرارداد مدیرعامل رخ می‌دهد. تعویض، جابه‌جایی یا اخراج یک مدیر بابرنامه تأثیرات منفی معناداری بر عملکرد آن مجموعه خواهد گذاشت. بر اساس نتایج پژوهش‌ها تغییرات و جابه‌جایی‌های پی‌درپی در مدیریت باشگاه، همچنین اخراج مدیر یا سرمربی، ضمن اینکه موجب ایجاد نارضایتی می‌شود، باعث از هم گسیختگی در پیشبرد برنامه‌ها نیز می‌شود و در نهایت بر عملکرد آن باشگاه تأثیر منفی می‌گذارد. ناگفته پیداست تغییر مدیر ناتوان می‌تواند در موفقیت تأثیر مطلوبی به جا گذارد ولی تغییرات مکرر نتیجه عکس دارد.
سرمربی: از مهم‌ترین دلایلی که مدیران تصمیم به اخراج مربیان می‌گیرند، مواجهه با شرایطی است که باشگاه بزرگ در آستانه از کف دادن جام یا سهمیه مسابقات قاره‌ای است و باشگاه متوسط یا کوچک در خطر سقوط به دسته پایین‌تر قرار می‌گیرد. بر همین اساس مدیران به امید بهبود عملکرد باشگاه اقدام به تغییر سرمربی می‌کنند اما شواهد نشان می‌دهد اخراج مربیان در بهبود عملکرد کلی تیم تأثیر مهمی نمی‌گذارد.
بازیکنان: تمدید قرارداد و حفظ بازیکنان در کسب نتایج بهتر و بازی مؤثرتر بازیکنان تأثیر مثبت دارد. همچنین افزایش تعداد فصول بازی بازیکنان کنار یکدیگر موجب هر چه هماهنگ‌تر شدن آنها و نتیجه گرفتن تیم می‌شود. تغییر تدریجی بازیکنان پا به سن گذاشته و جایگزینی بازیکنان جوان و مستعد روشی است که تیم‌های بزرگی نظیر بارسلونا و لیورپول در پیش می‌گیرند و این موجب نداشتن نوسان در نتایج می‌شود.
۳ تیم موفق لیگ ایران
1- پرسپولیس به‌عنوان پرافتخارترین تیم لیگ برتر با ۵ قهرمانی، در ۹ سالی که از قهرمانی دور ماند، چوب عدم ثبات را خورد؛ مدیران بسیار، سرمربیان پرشمار و تغییر پیاپی بازیکنان موجب شد این تیم از ثبات دور شود ولی با آمدن برانکو، پرسپولیس گمشده خود را یافت و با برنامه‌ریزی خوب وی، در ۴ دوره اخیر ۳ قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی حاصل کارشان بوده است؛ نایب‌قهرمانی‌ای که با تفاضل گل به دست آمد، اگرنه پرسپولیس هم‌امتیاز با قهرمان آن فصل ـ استقلال خوزستان که متاسفانه این فصل به دسته پایین‌تر سقوط کرد ـ موفق نشد اول شود. پرسپولیس نمونه خوب موفقیت به خاطر ثبات در سرمربی است؛ تیمی که با انواع و اقسام مربیان داخلی و خارجی نتیجه نگرفت اما با انتخاب برانکو تیمی دست‌نیافتنی شد.
2- استقلال با بیشترین امتیاز، باثبات‌ترین تیم ۱۸ دوره برگزاری لیگ برتر است. این تیم اگرچه نسبت به ۲ تیم سپاهان و پرسپولیس ۲ بار کمتر قهرمان شده اما با ۹۸۶ امتیاز پرامتیازترین تیم لیگ برتر است و احتمالا به نخستین تیم تاریخ رقابت‌ها تبدیل خواهد شد که ۱۰۰۰ امتیازی می‌شود. پرسپولیس با ۹۲۸ امتیاز و فاصله‌ای ۵۸ امتیازی ـ تقریبا امتیازات کسب‌شده توسط قهرمان یک فصل ـ در رده دوم است و سپاهان ۹۱۱ امتیاز تاکنون کسب کرده است. استقلال ۳ قهرمانی، ۴ نایب‌قهرمانی و ۶ عنوان سومی دارد. این تیم غیر از یکی ـ دو فصل معدود در اغلب فصول تیمی مدعی بوده است. موفقیت‌های توأم با قهرمانی در دوران ۳ مدیرعامل مختلف ثبت شده که نشان‌دهنده عدم ثبات مدیر بوده اما هر سه دوره قهرمانی لیگ برتر توسط امیر قلعه‌نویی به دست آمده که نقش ثبات سرمربی را اثبات می‌کند. همچنین در دورانی که استقلال در کسب قهرمانی توفیق یافته، اغلب بازیکنان مدت‌ها کنار یکدیگر بازی کرده بودند؛ به عنوان مثال نخستین قهرمانی استقلال در لیگ برتر زمانی به دست آمد که اعضای تیم اصلی تقریبا دست نخورده ۳ سال کنار یکدیگر بازی کردند؛ جالب آنکه مدیرعامل هم در این 3 سال «محمدحسین قریب» بود و قلعه‌نویی هم در هر 3 فصل سرمربی تیم بود و بعد از پروسه‌ای 3 ساله استقلال فاتح لیگ برتر شد.
۳- سپاهان تیمی است که دلیل موفقیت آن، پایه‌گذاری دقیق یک برنامه مدون و ثبات مدیریتی است. تیمی که قهرمانی‌اش در لیگ دوم شگفتی محسوب می‌شد، غیر از فصل قبل که نزدیک بود سقوط کند، همواره جزو مدعیان بوده و امسال هم تا روز آخر پرسپولیس را تعقیب کرد. قلعه‌نویی در ۳ فصل اخیر در تراکتورسازی، ذوب‌‌آهن و سپاهان نشان داد همچنان بهترین مربی ایرانی لیگ برتر است.