محسن شهمیرزادی: بازار کتاب را که بگردید، مملو است از محصولات آموزشی برای دوستداران سینما. کتاب‌‌‌هایی که نام‌‌های جذاب و ادعاهای بزرگی دارند اما کمتر می‌توان از دل آنها چیزی برای ساخت یا تحلیل خوب یک فیلم دست و پا کرد. آنچه بیشتر می‌بینیم قاعده‌‌های کلی، بدیهی‌گویی و تکنیکهای پیش پا افتاده است که مخاطب کمتر می‌تواند آن را به عنوان الگوی فعالیت هنری‌‌‌‌اش برگزیند. اما در این میان نشر ساقی سال‌هاست تمرکز ویژه‌ای بر محصولات سینمایی خود داشته و بخش زیادی از کتابهای آموزشی جریان‌ساز در حوزه سینما به این انتشارات تعلق دارد. از سویی چند سالی می‌شود تمرکز ساقی بر محصولات ترجمه‌ای بیشتر شده؛ تمرکزی که موجب ترجمه و چاپ آثار اثرگذاری در این حوزه شده است. وجه مشترک همه این آثار «کاربردی» بودن برای مخاطب است؛ ویژگی‌ای که فرق بین کتاب آموزشی خوب و بد را می‌تواند تعیین کند. عایدی خواننده از این کتاب در میدان فیلمسازی بسیار قابل توجه است و این را می‌توان از اقبال فیلمسازان به برخی کتب این انتشارات مشاهده کرد. از سوی دیگر این نشر با اهتمام جدی به تالیف کتب آموزشی و تحلیلی در حوزه هنر توانسته کتابهای درخوری را خلق کند. از همین رو در ادامه نگاهی خواهیم داشت به 5 اثر از تازه‌‌‌‌‌ترین آثار آموزشی پرمخاطب این انتشارات.
اسطوره‌‌های ماندگار در بن‌بست خلاقیت!
خلاقیت، ویژگی اصلی یک نویسنده است که بدون آن دیگر نویسندگی معنایی ندارد و به هر اندازه که خلاقیت کنترل شده‌‌‌‌اش در آثار او تجلی پیدا کند، متن درخشان‌تری را از او شاهد خواهیم بود. اما بسیاری از اوقات انسان به بن‌بست خلاقیت می‌رسد و خلق کاراکتر و پیشبرد داستانش با موانع مختلف رو به رو می‌شود. زمانی که الگوهای سنگین داستان‌نویسی و راه‌حل‌‌های مختلف، نویسندگان خالق اثر را درمانده می‌کند، درست در همین زمان «45 کهن‌الگوی شخصیت» می‌تواند راهی برای درمان این مشکل به حساب آید؛ پناه بردن به الگوهای اسطوره‌ای داستان‌نویسی برای خلق شخصیتهای اصیل که به بسیاری از نویسندگان برای پیشبرد داستان‌شان کمک می‌کند؛ همان‌گونه که «ویکتوریا لین اشمیت» نویسنده این کتاب در مقدمه آورده است: «قصد من از معرفی این کهن‌الگوها نشان دادن شخصیتهای منحصربه‌فردی است که آماده کمک به شما هستند. هنگامی که ایده اساسی کهن‌الگوها را آموختید، می‌توانید هر کاری که دوست دارید با آنها بکنید. آنها بدرستی پایه و اساس و شالوده‌ای هستند که شخصیتهای شما روی آنها بنا خواهد شد. آنها به داستان‌‌های شما زندگی و انرژی
خواهند افزود».
رهایی از شر قاب‌های بی‌در و پیکر!
قیمت پشت جلد «لنزبازی» 45 هزار تومان است، آن هم با احتساب افزایش هزینه کاغذ و چاپ اما اگر بخواهید تمام محتوای آموزشی این کتاب را در جایی دیگر پیدا کنید، قطعاً هزینه چند ده برابری خواهید داشت. کلاس‌های آموزشی شناخت لنز و کاربردش نمی‌توانند همه مطالب این کتاب را با این جزئیات بیاموزانند و هزینه حضور در آنها به‌صورت چشمگیری گزاف است. یادگیری به‌واسطه تجربه نیز سال‌های سال زمان می‌برد و فرصت‌های بسیاری را از فرد می‌گیرد تا بتواند به آنچه می‌خواهد برسد. کتاب «داوود مرادیان» ماحصل یک عمر تجربه او در شناخت و تحلیل لنز است و می‌توان آن را یک کارگاه تجربه‌گرا دانست که برای مخاطبش کاملاً کاربردی به نظر می‌رسد. «لنزبازی» را می‌توان یک دایره‌المعارف کاربردی لنز دانست که بسته به شرایط مختلف راهنمای دقیقی برای عکاس‌ها، فیلمبرداران و کارگردان‌هاست تا بتوانند بهترین قاب و درست‌ترین لنز را انتخاب کنند. مطالعه و استفاده از «لنزبازی» قطعاً می‌تواند بسیاری از اشتباهات فاحش در تصویربرداری را از صفحه تلویزیون و پرده سینما دور کند و از همین رو مرادیان بابت خلق این اثر و نشر ساقی برای انتشارش شایسته ستایش هستند.
هنر کنش کلامی برای همه چیز
در 2 سال اخیر قطعاً «دیالوگ» در لیست پرفروش‌ترین‌های انتشارات ساقی بوده است؛ کتابی با موضوع هنر دیالوگ‌نویسی که «رابرت مک‌کی» از برجسته‌ترین اساتید نویسندگی آن را به رشته تحریر درآورده است. کتاب «داستان؛ سبک، ساختار و اصول فیلمنامه‌نویسی» مشهورترین اثر مک‌کی است که در ایران نیز به‌عنوان اثری جریان‌ساز و محبوب در میان فیلمنامه‌نویسان شناخته می‌شود. او بعد از 19 سال از انتشار این کتاب، «دیالوگ» را وارد بازار نشر کرد و اکنون این اثر او نیز با استقبال خوبی مواجه شده است. «دیالوگ» به‌صورت کاملاً تجربه‌گرا و کارگاهی نوشته شده و از همین رو بسیار کاربردی و قابل توجه است. همان‌طور که در کتاب آمده، بدون دیالوگ گویا و پرمعنی، رویدادها فاقد عمق هستند، شخصیت‌ها بعد ندارند و داستان‌ها تخت می‌شوند. دیالوگ، بیشتر از هر شیوه دیگر شخصیت‌پردازی (جنسیت، سن و سال، رخت و لباس، طبقه اجتماعی، شکل و شمایل) این قدرت را دارد که داستان را از طریق لایه‌های متعدد زندگی ارتقا دهد و به این ترتیب، یک نقل و بیان صرفا بغرنج را به نمایش کاملی از پیچیدگی، ترفیع می‌دهد.
الف، ب، پ، ت تصویر...
کتاب «مفاهیم و تکنیکهای فیلمبرداری» از جمله کتابهای تالیفی موفقی است که سال‌هاست به عنوان مرجع مکتوب دانش‌پژوهان فیلمبرداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. «محمد رحیمی» در این کتاب از هیچ مفهوم ساده و ابتدایی فیلمبرداری عبور نکرده و مخاطب خود را تا حدبالایی از دنیای پیچیده فیلمبرداری همراهی می‌کند. این کتاب مصور با تشریح اصطلاحات تخصصی فیلمبرداری و تنظیمات دوربین‌های دیجیتال، راهنمای بسیار جامعی برای آشنایی با تجهیزات تصویربرداری و استفاده از دوربین به حساب می‌آید. این آشنایی صرفا به ابعاد فنی دوربین بسنده نمی‌کند و بخش زیادی از این کتاب به راهنمایی خوانندگان برای انتخاب کادر، لنز و ترکیب‌بندی صحیح تصویر باز می‌گردد که تا حدی با «لنزبازی» نیز همپوشانی پیدا می‌کند. از همین رو این اثر را می‌توان یک راهنمای عملی و تئوریک جامع از فیلمبرداری دانست که مخاطب حرفه‌ای و مبتدی توأمان می‌توانند از آن استفاده کنند. «الفبای تصویر و فیلمبرداری» صفت درخوری برای این کتاب به حساب می‌آید و می‌توان ادعا داشت کمتر مساله‌ای در حوزه تصویربرداری را می‌توان یافت که رحیمی در این کتاب به نگارش
در نیاورده باشد.
یک عمر روی کاغذ!
شیوه تاریخ شفاهی یکی از راه‌های مهم انتقال تجربه به حساب می‌آید و می‌توان آن را محصول تجربه‌های یک عمر زندگی یک شخصیت برجسته دانست. در واقع تاریخ شفاهی می‌تواند انتقال‌دهنده آموخته‌های یک عمر باشد که در لابه‌لای صفحات کاغذ آرام گرفته‌اند. مجموعه 5 جلدی «پیشگامان سینمای مستند ایران» نیز به همت «همایون امامی» تلاش دارد پیشینه سیر تحولی سینمای مستند ایران را از حوزه شفاهی و از سینه کسانی که سینمای مستند را بنیان گذاشته‌اند، بیرون بکشد و ثبت کند. تاریخ شفاهی «منوچهر طیاب» از بزرگان مستند‌سازی ایران نخستین کتاب این مجموعه را تشکیل می‌دهد که به همت انتشارات ساقی به چاپ رسیده است. در این کتاب که «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم» نام گرفته است، 4 روایت از منوچهر طیاب ارائه شده است؛ نخست طیاب به روایت فیلم‌هایش، دیگری طیاب به روایت خودش که در واقع گفت‌وگویی تفصیلی با این کارگردان سینمای مستند به حساب می‌آید، سپس طیاب به روایت دیگران که شخصیت‌هایی چون روبرت صافاریان، محمد تهامی‌نژاد، خسرو سینایی، ناصر فکوهی و... گفت‌وگوهایی تفصیلی پیرامون این شخصیت داشته‌اند و در نهایت فیلم‌شناسی منوچهر طیاب که کتاب با آن به پایان می‌رسد.