گروه سیاسی: شکاف بین اروپا و آمریکا تقریبا شاه‌بیت اصلی و ترجیع‌بند اظهارات تیم سیاست خارجی دولت تدبیر و امید بویژه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پس از خروج ترامپ از برجام بود؛ امیدواری کاذبی که با تاخیر 3 کشور اروپایی عضو برجام در راه انداختن سازوکار ویژه مالی موسوم به SPV روزبه‌روز کمرنگ‌‌‌‌‌‌تر شد. پس از آنکه SPV هم به شرکت کوچکی به نام اینستکس تبدیل شد که رادیو فرانسه در مطلبی گزارش داد این شرکت حتی یک قطره نفت از ایران نمی‌خرد و فقط به درد شرکت‌‌های کوچک می‌خورد، محمدجواد ظریف ناگزیر شد اعتراف کند اروپا فقط به یک درصد از تعهداتش عمل کرده است.
به گزارش «وطن‌‌امروز»، نهایتا و پس از گذشت یک سال دولت تصمیم گرفت برخی تعهدات برجامی خود را کاهش دهد و ضرب‌الاجل 60 روزهای نیز در این راستا برای اروپا تعیین کرد که البته اتحادیه اروپایی و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان بلافاصله در بیانیه‌ای تصریح کردند اولتیماتوم ایران درباره این توافق را نمی‌پذیرند.
تمام این رویدادها تازه در شرایطی رخ داد که اروپا همچنان به شکل یک اتحادیه قوی می‌توانست در صورت اراده، تعهدات برجامی خود را انجام دهد اما حالا و بعد از نتیجه انتخابات پارلمان اروپا که یکی از بد‌‌‌‌‌ترین نتایج را برای جریان‌‌های سنتی این اتحادیه به دنبال داشت، موجودیت واحد این اتحادیه به خطر افتاده است و کارشناسان روابط بین‌الملل از فروپاشی این اتحادیه در سال‌های نه‌چندان دور صحبت می‌کنند. فاینشنال‌تایمز در این زمینه می‌نویسد: اکنون تحلیلگران معتقدند انتخابات کنونی پارلمان اروپا به شکل‌گیری یک پارلمان غیریکپارچه‌‌‌‌‌‌تر و کاهش اکثریت هوادار اروپای واحد، چنددستگی بین احزاب مختلف و افزایش قدرت احزاب راست که با موجودیت اتحادیه اروپایی مخالف هستند منجر خواهد شد. پیش از برگزاری انتخابات نیز روزنامه گاردین در گزارشی که برگرفته از یک نظرسنجی بود، آورده بود: بیش از نیمی از اروپایی‌ها معتقدند احتمال فروپاشی اتحادیه اروپایی در 20 سال آینده وجود دارد.
حالا با تغییر شکل احزاب در انتخابات پارلمانی اروپا، برای نخستین‌بار حزب «آلترناتیو برای آلمان» به پارلمان اروپا راه پیدا کرد؛ در فرانسه حزب «اجتماع ملی» متعلق به «مارین لوپن» توانست رتبه اول را در این کشور کسب کند و حزب امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فعلی را پشت سر بگذارد و در بریتانیا حزب تازه‌تاسیس «بریگزیت» متعلق به نایجل فارانژ که موافق ترک قطعی اتحادیه اروپاست، با توافق یا بی‌توافق، توانست به موفقیت دست یابد و حدود یک‌سوم آرا را جذب کند. این تحولات منجر به نگرانی بیشتر از تغییر سیاست‌‌های اتحادیه اروپایی در قبال ایران می‌شود، بویژه اینکه ریاست افرادی مثل ژان کلود یونکر و فدریکا موگرینی که از نزدیک درگیر پرونده ایران بودند و بر حفظ برجام به هر قیمتی پافشاری می‌کردند، به روزهای آخر خود نزدیک شده و معلوم نیست قرار است چه کسانی جانشین آنها شوند. احزاب راستگرا حالا در کل ساختار پارلمان اروپا جایگاه قابل توجهی به دست آورده‌اند و اتحادیه اروپایی با این روند مسیر فروپاشی خود را سریع‌تر طی خواهد کرد.
مرور گزارش ارگان رسمی اتحادیه اروپایی یعنی «Euronews» از انتخابات پارلمان اروپا خالی از لطف نیست، جایی که می‌نویسد: شمار کرسی‌های احزاب راست بیشتر می‌شود. پیشروی این جریان بویژه در فرانسه، ایتالیا و بلژیک قابل توجه است. جریان سبز بویژه در آلمان، ایرلند و فرانسه قدرت بیشتری می‌گیرد. احزاب سنتی حاضر در پارلمان اروپا، اعم از چپ و راست و میانه، شمار قابل توجهی از کرسی‌های خود را از دست می‌دهند. شمار شرکت‌کنندگان در این انتخابات برای نخستین‌بار در تاریخ از زمان برگزاری اولین انتخابات اروپایی در سال ۱۹۷۹ افزایش یافته است. اولین پس‌لرزه سیاسی این انتخابات، دستور نخست‌وزیر یونان برای برگزاری انتخابات زودهنگام داخلی در پی شکست در روز یکشنبه است. حزب حاکم محافظه‌کار بریتانیا یکی از بازندگان بزرگ انتخابات پارلمانی اروپا بود. راست‌گراهای «بریگزیت» پیشتاز این رقابت اروپایی بودند. نتایج شمارش ۹۷ درصد آرا در بلژیک نیز نشانگر پیروزی احزاب متعدد ملی‌گرای فلامان (هلندی زبان) در این کشور است. 3 حزب عمده این گروه قومی- زبانی نزدیک به ۲۷ درصد آرا را کسب کرده‌‌‌اند. از سوی دیگر در ایتالیا، نتایج نشانگر پیشتازی حزب راست‌گرای افراطی لگا به رهبری ماتئو سالوینی، وزیر کشور است. یورونیوز در ادامه به مجارستان هم اشاره کرده است؛ در مجارستان نیز حزب حاکم فیدز به رهبری ویکتور اوربان با کسب ۵۶ درصد آرا پیروز بزرگ انتخابات اروپایی در مجارستان است. احزاب چپ میانه و راست افراطی با کمتر از ۲۰ درصد آرا در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند.
آمارگیری در حوزه‌های اخذ رای آلمان نیز اگرچه نشانگر پیشتازی حزب دموکرات مسیحی در این کشور است اما بر اساس همین آمار، سبزها با کسب دست‌کم ۲۰ درصد آرا یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های سیاسی خود را تجربه می‌کنند. حزب سوسیالیست آلمان با 5/15 درصد آرا سوم است و حزب راست‌گرای افراطی «آلترناتیو برای آلمان» با کسب ۱۰ درصد آرا مجوز حضور در پارلمان را به‌دست آورده. با وجود پیشتازی حزب دموکرات مسیحی، این حزب ضعیف‌ترین نتایج تاریخ خود را در انتخابات اروپایی کسب کرده است. حزب سوسیالیست آلمان کمترین آرای تاریخی خود را در ایالت برمن در ۷۳ سال گذشته به‌دست آورده است. نتایج همین آمار نشان می‌دهد محبوبیت راست‌های افراطی «آلترناتیو برای آلمان» نسبت به انتخابات پیشین پارلمان اروپا دست‌کم 3 درصد افزایش یافته است. این چشم‌انداز اتحادیه‌ای است که سال 1957 میلادی و بعد از جنگ‌‌های اول و دوم جهانی با ایده «جرج مارشال» آمریکایی تحت عنوان «پیمان رم» صرفا با فعالیت‌‌های اقتصادی آغاز به کار کرد. سوال اصلی اینجاست که با تحولات اخیر اروپا و ترکیب جدید قدرت در این قاره، سیاست خارجی دولت روحانی بر چه اساسی تنظیم خواهد شد؟ اتحادیه‌ای که باید برای حفظ موجودیت رو به زوال خود مبارزه کند آیا قادر به تامین منافع اقتصادی ایران و رویارویی با آمریکا خواهد بود؟ اروپایی که حالا دیگر آن شکاف لفظی با آمریکا که مطلوب محمدجواد ظریف بود را هم ندارد و برعکس تازه راه‌یافتگان به این اتحادیه همسویی کاملی هم با ایده‌‌های دونالد ترامپ دارند. مهم‌تر از این مسائل، این واقعیت است که اتحادیه اروپایی در حال از دست دادن کلیت و یکپارچگی خود و رو آوردن به منافع ملی‌گرایانه است. در این وضعیت آیا می‌توان انتظار داشت این مجموعه چندپاره در قالب یک سیاست واحد در مقابل آمریکا برای اجرای تعهدات برجامی‌‌‌‌اش بایستد؟ به نظر می‌رسد از هم‌اکنون باید منتظر رفتار دولت روحانی در پایان مهلت 60 روزه به اروپا بود و منتظر ماند و دید که دولت روحانی چگونه وارد فاز دوم خروج از برجام یعنی تکمیل رآکتور اراک و افزایش سطح غنیسازی فراتر از 67/3 درصد خواهد شد.
20 روز از ضرب‌الاجل 60 روزه دولت روحانی به اروپا گذشت
هنوز هیچ!
20 روز از 60 روز مهلت یا به عبارتی ضرب‌الاجل دولت حسن روحانی به اروپا برای اجرای تعهدات برجامی آنها گذشته است. 18 اردیبهشت‌ماه امسال حسن روحانی در جلسه هیات دولت اعلام کرد ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام و پس از مشاهده بی‌عملی و بدعهدی اروپا نسبت به اجرای تعهداتش در برجام، بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را در برجام انجام نخواهد داد.
به گزارش «وطن‌‌امروز»، روحانی پس از اینکه 2 تعهد متوقف شده ایران در برجام یعنی فروش مازاد 300 کیلوگرم ذخایر اورانیوم غنی‌شده و نیز فروش آب سنگین را اعلام کرد؛ به اروپا، چین و روسیه یک ضرب‌الاجل 60 روزه برای اجرای تعهدات برجامی خود داد. او در این‌باره اظهارداشت: به طرف مقابل یعنی 5 کشور اعلام کردیم اگر آنها ظرف 60 روز پای میز مذاکره آمدند و با آنها صحبت کردیم و به نتیجه رسیدیم و به منافع اصلی‌مان مخصوصاً نفت و بانک به عنوان دو مورد از منافع مهم دست یافتیم، به نقطه اول و به شرایط 17 اردیبهشت 98 بازمی‌گردیم. وی تاکید کرد: ولی اگر در پایان 60 روز به نتیجه نرسیدیم 2 اقدام دیگر را آغاز خواهیم کرد و آن دو اقدام این است؛ توافق در برجام بر این مبنا بوده که غنیسازی خود را در سطح 67/3 نگه داریم و از این اقدام خودداری می‌کنیم؛ یعنی دیگر سطحی برای ما مطرح نیست. روحانی افزود: رآکتور آب سنگین اراک بنا بود با مشارکت کشورهای 1+5 آن وقت در برجام، نوسازی شود و در مسیر راه بوده و هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است؛ دومین اقدام این است که بعد از 60 روز نسبت به اراک هم تصمیم خواهیم گرفت برنامه قبل از توافق برجام‌مان را ادامه دهیم و اراک را تکمیل کنیم و در مرحله دوم هم 60 روز فرصت داده می‌شود و اگر به نتیجه نرسیدیم، اقدام بعدی مورد نظر ما است.
حالا 20 روز از زمانی که روحانی عدم اجرای 2 تعهد برجامی ایران را اعلام کرد و به اروپا برای اجرای تعهداتش ضرب‌الاجل داد، گذشته است. در این 20 روز که یک سوم زمان این ضرب‌الاجل است، آیا تغییر رفتاری از 3 کشور اروپایی حاضر در برجام مشاهده شده است؟ اتحادیه اروپایی تنها یک روز پس از ضرب‌الاجل روحانی اعلام کرد این ضرب‌الاجل را به هیچ عنوان قبول ندارد و ایران باید تعهدات برجامی خود را انجام دهد. از آن زمان تاکنون جز یک مورد سفر مقام وزارت خارجه آلمان به ایران، اتفاق و تحرک برجسته‌ای در حوزه مناسبات اروپا با ایران مشاهده نشده است. هنوز نشانه‌ای مبنی بر آغاز مذاکراتی میان اروپا و ایران بر سر ضرب‌الاجل تعیین‌شده و کاهش تعهدات برجامی ایران نیز دیده نشده است. موضوعی که دست‌کم این را می‌گوید که 3 کشور اروپایی حاضر در برجام تمایلی برای تغییر وضعیت فعلی و اجرای تعهدات برجامی خود ندارند. البته پیش از این و پس از خروج آمریکا از برجام، ایران یک مهلت 9 ماهه به اروپا برای ایجاد تدابیر لازم در راستای اجرای تعهدات برجامی‌شان داده بود که پس از 9 ماه، در حالی که ایران همچنان تعهدات خود در برجام را مو به مو انجام می‌داد؛ 3 کشور اروپایی یک پیشنهاد ضعیف و تلخندگونه به نام اینستکس را در مقابل دولت روحانی قرار دادند؛ پیشنهادی که محتوای اصلی آن این بود که اروپا تنها می‌تواند در حوزه غذا و دارو با ایران تجارت کند! همین پیشنهاد توهین‌آمیز نیز تاکنون روی زمین مانده است. در این‌باره علی‌اصغر نوری، مدیرعامل شرکت ایرانی اینستکس اوایل هفته جاری تصریح کرد: «از زمانی که اولتیماتوم ۶۰ روزه ایران به اروپایی‌ها از سوی رئیس‌جمهور اعلام شد، رفتار مسؤولان اینستکس هیچ تغییری نکرده است!» بی‌توجهی مقامات اروپایی به ضرب‌الاجل 60 روزه روحانی در حالی است که روحانی 18 اردیبهشت‌ماه اعلام کرد ایران به شرطی وارد مرحله دوم خروج از برجام نمی‌شود که اروپایی‌ها 2 تعهد عمده یعنی خرید نفت و نیز پرداخت پول فروش نفت را تضمین کنند. اکنون 20 روز از زمانی که روحانی این ضرب‌الاجل را اعلام کرد گذشته است. نتیجه این ضرب‌الاجل هنوز هیچ است.