آنجا [آکسفورد] یک فرد انگلیسی که اسمش همه چیزش انگلیسی بود، عضو کمپانی هند شرقی بود، آمده زبان فارسی یاد گرفته و به فارسی شعر گفته و شعر در سبک هندی... شما تا بخواهید یک مصرع دیگری را بفهمید... شماهایی که زبان مادریتان هست، شما که بعضیهایتان فوقلیسانس و دکترای ادبیات فارسی هستید، محال است شعر بیدل را بفهمید. بیدل یک منظومه بسیار بسیار منسجم و پیچیدهای است که کدهای هنریاش را هر ذهنی نمیتواند اینکود کند به اصطلاح زبانشناسها. و این آدم آمده و به سبک بیدل شعر گفته و چقدر جالب و عالی... آدم باورش نمیشود که اینقدر اینها... بعد آن وقتی که مسلط شدند، گفتند: گور بابای زبان فارسی، شما زبان فارسی برایتان خوب نیست. شما بیایید اردو را که یک زبان محلی است، این را بگیرید بزرگش کنید و همین کار را کردند. میدانستند که زبان فارسی شاهنامه دارد، مثنوی دارد، سعدی دارد، حافظ دارد، نظامی دارد، میتواند با شکسپیر کشتی بگیرد. ولی زبان اردو چیزی ندارد که با شکسپیر کشتی بگیرد. بعد از مدتی بچه هندی میگوید: گور بابای این زبان اردو. من که میتوانم شکسپیر بخوانم، چرا این شعرهای ضعیف و این ادبیات چی چی... را بخوانم، اصلاً زبانم را انگلیسی میکنم، چنانکه کردند. ببینید! آنهایی که روی زبانهای محلی ما فشار میآورند که من آقا به لهجه کدکنی بهتر است شعر بگویم، او میداند چکار میکند، او میداند که در لهجه کدکنی، شاهنامه وجود ندارد، مثنوی وجود ندارد، نظامی وجود ندارد، سعدی [وجود] ندارد. این لهجه وقتی که خیلی هم بزرگ بشود 4 تا داستان کوتاه و 3-2 تا شعر بندتنبانی میراثش خواهد شد. آن بچه هم میگوید من فاتحه این را خواندم. من شکسپیر میخوانم یا پوشکین میخوانم. الان شما فکر میکنید روسها چه کار میکنند در آسیای میانه، در سرزمین آسیای میانه روسها الان سیاستشان همین است. هر قومیت کوچکی را پروبال میدهند. میگویند خلق قزاق و... بگویید گور بابای ادبیات فارسی و سعدی و حافظ. شما بیایید لهجه خودتان را، موسیقی خودتان را... و ما برایتان کف میزنیم، ما برایتان دپارتمان در مسکو تشکیل میدهیم. مطالعات قوم قزاق و چی و چی... آن بچه قزاق مدتی که خواند میگوید این زبان و فرهنگ قزاقی چیزی ندارد. من داستایوفسکی و چخوف و پوشکین میخوانم. لرمانتف میخوانم. فاتحه میخوانم بر زبان و فرهنگ ملی خودم. روس میشود. زبان فارسی... این نظر من نیست که بگویید من یک شوونیست فارس هستم. زبان فارسی در همه کره زمین با رباعیات خیام و مثنوی جلالالدین و شاهنامه و سعدی و حافظ و نظامی و... شناخته میشود در همه دنیا. شکسپیر با آن نمیتواند کشتی بگیرد. پوشکین با آن نمیتواند کشتی بگیرد.
بخشی از متن یک سخنرانی از استادمحمدرضاشفیعیکدکنی در اهمیت تقویت زبان فارسی