سعید منتظرالمهدی*: اهمیت مبارزه فراگیر، جهانشمول و همه‌جانبه با هیولای ویرانگر و مفسده هزارسر موادمخدر و قاچاق آن موجب شد سرانجام سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ (۳۲ سال پیش) روز ۲۶ ژوئن را روز جهانی مبارزه با قاچاق و سوءمصرف موادمخدر اعلام کند. شعار امسال این روز، «سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» است. همان‌گونه که پیداست، شعار دارای 2 مفهوم کلیدی است: سلامت (Health) و عدالت (Justice). این دو مفهوم کلیدی نیز همگام و در پیوند با هم در شعار ظاهر شده‌اند. بنابراین از شعار چنین استنباط می‌شود که سلامت، بویژه در قلمروی موادمخدر (و عدم گرایش به آن) زمانی پسندیده و مطلوب است که به صورت عادلانه در بین همگان، صرف‌نظر از ملیت، مذهب، زبان، جنسیت و قومیت به‌صورت برابر و عادلانه توزیع شده باشد. به تعبیر دیگر، سلامت وقتی رضایتبخش و خوشایند است که همگان از آن برخوردار باشند و کسی از آن محروم نشده باشد. بخش دوم شعار یعنی عدالت همگام و توأم با سلامت نیز ریشه در یک باور ژرف و عمیق دارد. آن باور این است که برای مبارزه با قاچاق و سوءاستفاده از موادمخدر ناگزیر باید وسیله و روش آن همچون هدفش که از میان راندن اعتیاد و عرضه و قاچاق مواد هست نیز پاکیزه و عادلانه باشد، چرا که بهره‌‌‌گیری از روش‌‌های ناسالم و غیرعادلانه در ترویج سلامت اگرچه در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی برجا می‌گذارد اما در بلندمدت از آن مفسده‌ای دیگر برمی‌خیزد. پس باید به بسط عادلانه و پاکیزه سلامت در جامعه نیز بیندیشیم. بسط عادلانه و فراگیر سلامت بی‌گمان زمانی میسر می‌شود که همگان اعم از دولت‌ها، نهادهای مردمی و یکایک شهروندان عزم خود را برای مبارزه با این بلای قرن و پدیده شوم موادمخدر جزم کنند و در این مسیر از هیچ تلاش مشروع و عادلانه‌ای دریغ نورزند. بی‌نیاز به هیچ گفت‌وگویی، وقتی سخن از «مبارزه با موادمخدر» است فقط روش‌های مقابله‌ای نیست، بلکه مهم‌تر از آن روش‌های پیشگیرانه نیز مدنظر است، چرا که با به‌کار بستن روش‌های پیشگیرانه است که می‌توان گروه‌های کم‌سن‌وسال و آسیب‌پذیر را در برابر هیولای تخریبگر اعتیاد مراقبت کرد و مانع از فرو افتادن آنان در باتلاق وابستگی به مواد شد. اگرچه روش‌های پیشگیری پرشمارند ولی همان‌گونه که شعار سال‌های گذشته نشان می‌دهد، از آن میان چند روش سودمندترند؛ یکی از آنها، حمایت عاطفی از کودکان و نوجوانان است. چنین حمایتی آنان را در برابر بسیاری از آسیب‌های فردی، روانی و اجتماعی واکسینه می‌کند. عامل دوم، آگاهی‌بخشی عمومی است؛ این رسالت مهم را هم نهادهای آموزشی باید انجام دهند و هم رسانه‌های جمعی. عامل پیشگیرانه سوم، مراقبت از فضاهای آسیب‌پذیر، بویژه اماکن حاشیه‌ای است؛ این اقدام که از آن با عنوان پیشگیری وضعی نیز یاد می‌شود، مانع از آن است که ویروس ویرانگر اعتیاد شهروندان جامعه، اعم از حاشیه‌نشین و غیر حاشیه‌نشین را در کام آلودگی خود فرو بلعد. اما در به‌کار بستن روش‌های پیشگیری نیز هرگز نباید جانب عدالت را فروگذاشت. در واقع همسو بودن 2 بال سلامت و عدالت است که پرواز به سوی شکوفایی و پاکیزگی را فراهم می‌کند. سرانجام این نکته را باید به یاد داشت که با اراده جمعی و با به‌کار بستن دقیق روش‌های علمی؛ هم در مبارزه و هم در پیشگیری و توأم ساختن سلامت و عدالت، می‌توان امیدوار بود در سال‌های پیش رو دامن جامعه ما از آلودگی به ویروس اعتیاد تطهیر شود.
* سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر