جکسون دیل/ واشنگتن پست: زمانی دیکتاتوری بیرحم و خیرهسر در یک کشور نفتخیز عربی وجود داشت که به رغم موارد مستند افراطکاریهایش، مورد حمایت و تفقد آمریکا و سایر دولتهای غربی قرار داشت. جنایتهای وی وحشتناک و برخلاف منطق بود، با این حال مشغول اصلاحات و مدرنسازی در کشور خود و مخالف ایران و اسلام جهادی بود.
این حاکم مستبد نیز این پیام را گرفت و نتیجهگیری کرد تا زمانی که نفت مورد نیاز را تامین کند و با ایران مخالفت ورزد، این آزادی را خواهد داشت مخالفان خود را بکشد و کشورهای همسایه را مرعوب کند.
اسم این فرد صدام بود. شرطبندیای که آمریکا و همپیمانان آن روی صدام کردند مستقیما به تهاجم عراق به کویت در سال 1990 و از آنجا نیز به «جنگهایی بیپایان» در خاورمیانه منجر شد که امروز تقریبا نظام سیاست خارجی غرب از آن ابراز تاسف و نارضایتی میکند.
الان هم بعد از گذشت 30 سال از آن دوره، این گروه از کارکنان حکومتی و سیاستمدارانی که آنها در قبالشان پاسخگو هستند، کورکورانه همان اشتباه را تکرار میکنند. آنها میگویند از جنایات وحشیانه محمد بنسلمان ولیعهد عربستانسعودی از جمله قتل جمال خاشقجی، روزنامهنگار و نیز شکنجه و زندانی کردن زنانی که خواهان حقوق بیشتر هستند نفرت دارند. آنها اقدام وی در بمباران یمن را فاجعهای مملو از جنایت جنگی در نظر میگیرند.
با این حال همین سیاستمداران در جریان نشست گروه 20 در اوزاکای ژاپن در هفته قبل در نهایت شادی دور وی جمع شدند. نه تنها دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا بلکه نخستوزیران و روسای جمهور کشورهای بزرگ اروپایی. رهبران هند، کرهجنوبی، ژاپن، همه و همه در 6 ماه گذشته به گرمی از محمد بنسلمان استقبال کردهاند.
از آنها دلیل این امر را اگر بپرسید پاسخی بسیار آشنا به شما خواهند داد و آن اینکه محمد بنسلمان بهترین فرصت برای اصلاحات در عربستانسعودی است. وی با افراطیون اسلامگرا مبارزه میکند و با آمریکا و اسرائیل علیه ایران همپیمان است. جایگزینهایی هم که برای وی وجود دارد به مراتب بدترند.
عزم و اراده سیاستمداران و سیاستگذاران در چنگ زدن به این دیدگاه کورکورانه را میتوان در تنهایی «آگنس کالامارد» گزارشگر ویژه سازمان ملل در روند تحقیقاتش درباره اعدامهای فراقضایی و فراقانونی دید. کالامارد با ابتکار خود تحقیقاتی 5 ماهه را درباره قتل و مثله کردن خاشقجی داخل کنسولگری عربستانسعودی در شهر استانبول که اکتبر گذشته روی داد انجام داد. کالامارد 19ژوئن با انتشار گزارشی قوی اعلام کرد «آقای خاشقجی قربانی یک اعدام از قبل طراحی شده و عامدانه بوده است، کشتاری فراقضایی که کشور عربستانسعودی مسؤول آن است» و محمد بنسلمان نیز تقریبا قطع به یقین در این عملیات و لاپوشانی بعدی آن نقش داشته است.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در گزارش خود خواستار توقف اقدام عربستان در محاکمه 11 عامل رده پایین این عملیات پشت درهای بسته و شروع تحقیقاتی مستقل توسط آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل یا حتی افبیآی شد. این گزارش همچنین خواستار اعمال تحریمهایی علیه محمد بنسلمان و داراییهای خارجی وی شد «تا زمانی که اسناد و شواهد نشان دهد وی مسؤولیتی در این قتل نداشته است».
سکوت رسمی در قبال این گزارش، کرکننده بوده است. گوترش که در ایجاد رعب و ترس همواره مطرح است، به درخواست کالامارد برای تحقیقات در این زمینه پاسخی نداد و حتی تا هفته قبل نیز دیداری با گزارشگر سازمان ملل نداشته است. اروپا نیز ساکت بوده است. ترامپ در نشست گروه 20 برای صبحانه دیداری با محمد بنسلمان داشت و گفت وی «عملکرد بسیار خوبی» دارد. بعدا ترامپ در پاسخ به سوالی درباره قتل خاشقجی گفت «انگشت [اتهام] مستقیما» به سمت ولیعهد نشانه نرفته است، این در حالی است که هم گزارش کالامارد و هم گزارش ارزیابی خود سیا این کار را کردهاند.
کالامارد هفته قبل در جریان سفری که به واشنگتن داشت همچنان مصمم به نظر میرسید. وی در سخنرانی در موسسه بروکینگز گفت «بسیاری از دولتها تلاش کردهاند این قضیه را به دست فراموشی سپرده و بگویند «بگذارید جلو رویم» ولی این قتل هیچگاه ناپدید نخواهد شد». وی امیدوار است عدالت در این پرونده جاری شود البته نه از طرف ترامپ. البته هنوز هم در این زمینه امیدواری وجود دارد. قانونی در مجلس نمایندگان مطرح شده است که مدیر سازمان ملی اطلاعات آمریکا را موظف خواهد کرد گزارشی را درباره افراد مسؤول در قتل خاشقجی تهیه و علیه افراد مسؤول در این زمینه ممنوعیت روادید اعمال کند. کمیته روابط خارجی مجلس سنا نیز قرار است این هفته لوایح دیگری را بررسی کند. البته تا زمانی که ترامپ رئیسجمهور باشد محمد بنسلمان احتمالا با هیچ تحریم مستقیمی از سوی آمریکا روبهرو نخواهد شد؛ همه لوایح کنگره یا محمد بنسلمان را مستثنا میکند یا به ترامپ این اجازه را میدهد که وی را مستثنا کند.
محمد بنسلمان نیز همانند صدام به این نتیجه رسیده است که مصونیت دارد. زنانی که وی دستور شکنجه آنها را داد هنوز هم در زندان هستند. هواپیماهای وی هنوز هم یمن را بمباران میکنند. وی در حال برداشتن گامهای اولیه به سمت دستیابی به تسلیحات هستهای است. از آنجایی که دولتهای غربی وی را اکنون متوقف نمیکنند مجبور خواهند شد این کار را بعدا انجام دهند؛ زمانی که هزینههای آن احتمالا بسیار بیشتر خواهد شد.