محسن شهمیرزادی: تب و تاب اکران فیلم‌های سینمایی با پایان فصل اکران عید فطر رو به خاموشی می‌رود. این قاعده هرساله چرخه اکران سینمای ایران است که در 6 ماهه نخست سال بویژه نوبت اکران نوروز و عید فطر تمام محصولات پرمخاطب و برجسته خود را روی پرده می‌برد و در 6 ماهه پایانی سال به تعداد انگشتان یک دست نیز نمی‌توان اثری پرمخاطب، برجسته و پرقوت معرفی کرد. با مشخص شدن ترکیب فیلم‌هایی که تاکنون روی پرده رفته‌اند و مصوبات شورای اکران برای ماه‌های آینده، معلوم شد این چرخه همچنان ادامه دارد و به نظر می‌رسد با وجود رونق بالای فصل اکران نوروزی و عید فطر 98، سینمای ایران برای 6 ماهه دوم سال آثار چندان پرمخاطبی را روی پرده نخواهد داشت.
سرشکن شدن فروش در ازدحام پرمخاطب‌ها
چندسالی می‌شود که اکران نوروزی به‌عنوان یکی از پرفروش‌ترین فصل‌های اکران در سینمای ایران به حساب می‌آید برای همین عمده محصولات سینمایی تلاش دارند به هر ترتیبی اثر خود را در این نوبت از اکران به نمایش بگذارند. نوروز امسال فیلم‌هایی چون «متری شیش و نیم»، «غلامرضا تختی»، «چهار انگشت»، «ژن خوک»، «زندانی‌ها»، «آهوی پیشونی سفید ۳» ، «رحمان ۱۴۰۰» و جایگزین آن یعنی «تگزاس2» روی پرده رفتند که فارغ از ارزش کیفی و محتوایی آن هر کدام از این آثار می‌توانستند در نوبت‌های اکران دیگر پرفروش حاضر شوند. اما بخش زیادی از این فیلم‌ها به خاطر رقابت سنگین در گیشه نتوانستند به فروش چشمگیری دست پیدا کنند. چینش فیلم‌های برجسته در یک سانس اکران موجب می‌شود گزینه‌های انتخاب یک فیلم خوب افزایش یابد. اما هزینه بالای بلیت سینما باعث شده مخاطبان تنها دست به انتخاب یک یا دو فیلم بزنند و سایر آثار از انتخاب مخاطب برای تماشای آن محروم بمانند حال آنکه حضور این فیلم‌ها در سانس دیگر می‌توانست فروش قابل توجهی را برای آنها به ثبت برساند. این اتفاق برای سانس عید فطر نیز تکرار شده و رقابت «شبی که ماه کامل شد» و «سرخپوست» با سایر آثار موجب شده است این فیلم‌ها نیز با فروش متوسطی روبه‌رو شوند و حضور رقبای قدرتمند فروش گیشه را سرشکن کند.
اندوه گیشه در برگ‌ریزان پاییز و زمستان
با پایان یافتن فصل اکران عید فطر و ورود تدریجی فیلم‌های جدید به چرخه اکران، آنگونه که مشاهده می‌شود کمتر اثر درخوری در 6 ماه آینده روی پرده خواهد آمد که نظر مخاطبان را به خود جلب کند. «نیوکاسل»، «ایکس لارج»، «کار کثیف»، «ایده اصلی»، «خداحافظ دختر شیرازی»، «ماجرای نیمروز ۲»، «تصویرم در آیینه نیست»، «برنده‌ها»، «درخونگاه»، «جمشیدیه»، «یلدا»، «انیمیشن شب آفتابی»، «قلعه عشق»، «مشت آخر»، «سمفونی نهم»،«جهان با من برقص (پیچ تند)»، «انیمیشن بنیامین»، «مسخره‌باز»، «زعفرانیه ۱۴ تیر»، «قسم» و... از جمله فیلم‌هایی هستند که با تصویب شورای نمایش بناست در ماه‌های آتی روی پرده بروند. آنچه واضح و عیان است حضور کمرنگ فیلم‌های برجسته در نوبت دوم اکران است، به گونه‌ای که به کمتر فیلمی می‌توان امید داشت تا با فروشی چشمگیر مواجه شود. بخت «ماجرای نیمروز»، «سمفونی نهم»، «مشت آخر» و «جهان با من برقص» در گیشه از سایر فیلم‌ها بیشتر است اما این تعداد قابل مقایسه با فیلم‌های حاضر در پرده در اکران نوروزی و عید فطر نیست.
چرخه فیلمسوزی
شاید بتوان یکی از دلایل اقبال فیلمسازان به اکران آثارشان را بازگرداندن سرمایه فیلم در کمترین و سریع‌ترین زمان دانست که در کنار برگزاری جشنواره فجر در بهمن‌ماه –و تلاش برای آماده‌سازی فیلم جدید در نیمه دوم سال- موجب می‌شود اقبال به اکران فیلم‌ها در نیمه نخست سال بیشتر باشد، حال آنکه به نظر می‌رسد بیشتر از این اقبال، چرخه ناقص اکران علت نابرابری نمایش فیلم‌ها بر پرده سینما باشد، چراکه فقر اکران فیلم‌ها در ماه مبارک رمضان - در نیمه نخست سال- و چینش معنادار فیلم‌ها در آن نیز حکایت از آن دارد که این چرخه چالش‌های فراوانی را با خود به همراه داشته که موجب شده سینمای ایران از تبدیل شدن به یک صنعت حرفه‌ای فاصله بگیرد. درحالی که اکران بسیاری از آثار سینمایی با اقبال متوسط می‌توانست در نیمه دوم سال فروش این فیلم‌ها را به صورت چشمگیری افزایش دهد اما شاهد هستیم که این آثار با اکران در نوبت‌های نامناسب دچار پدیده فیلمسوزی شده و علاوه بر کاهش مخاطب، سرمایه فراوانی را به باد می‌دهند. تکرار رسم فیلمسوزی در نیمه دوم سال موجب شده است بسیاری از کارگردان‌ها ترجیح بدهند فیلم خود را در نیمه نخست سال روی پرده ببرند. به نظر می‌رسد قانون نانوشته‌ای در شورای عالی اکران به تصویب رسیده است که گلچین فیلم‌های سینمایی در نیمه نخست سال روی پرده بروند و در نیمه دوم آن انبوه فیلم‌های به جا مانده در صف اکران پی‌درپی اکران شده و پس از کسب حداقل فروش، بسیار زود از روی پرده کنار بروند. از همین رو می‌توان پذیرفت که مخاطبان با آشفتگی بیشتری در نیمه دوم سال به سینماها بروند، به گونه‌ای که عمده این فیلم‌ها کمتر از یک ماه فرصت نمایش داشته و در این یک ماه نیز چالش‌های متفاوتی را برای بقا در گیشه تجربه می‌کنند.