محمد حسینآبادی: پرداخت به موضوع نوجوان انگار از دستور کار رسانههای گروهی کشور خارج شده و آموزشوپرورش برای رسیدگی به مشکلات و موضوعات این گروه سنی تنها مانده است. نوجوانان در یک گروه سنی حساس و خطرناک طبقهبندی میشوند که نیازمند راهبرد و تربیت هستند. نهادهای متولی تربیت و پرورش نوجوانان از جمله آموزشوپرورش نیز به دلیل درگیری با مشکلات فرامتنی و بودجهای، همچنان نسبت به در اولویت قراردادن این گروه سنی و توفیق در راهبری آنها ناموفق بودهاند. با این وجود در این فضا خردهاتفاقات خوشایندی نیز رقم میخورد که ما را نسبت به آینده تربیت نوجوانان در این حوزه امیدوار میکند.
سریال «محرمانه» به کارگردانی «مسلم تهرانی» و تهیهکنندگی «عطا پناهی» از جمله برنامههایی است که این روزها نوجوانان را به عنوان گروه هدف خود انتخاب کرده و تلاش دارد زبان تازهای برای ارائه مفاهیم تربیتی انتخاب کند. مفاهیم در فضایی اپیزودیک و روایی منتقل میشود که درونمایههای طنز هم به این روایت کمک کرده است. این مجموعه بر رفتارهای اجتماعی و شخصیتشناسی تمرکز دارد. گویی تمام مختصات برنامهسازی برای انتقال این مفاهیم بسیج شدهاند.
محور روایت «محرمانه» خانواده است که مفاهیم روانشناختی حول آن بیان میشود. این مجموعه نمایشی تلاش دارد شخصیتها را بهگونهای گزینش کند که در جامعه ما به ازای بیرونی داشته باشند و منجر به همزادپنداری مخاطب شوند. «محرمانه» در عین حال در انتقال مفهوم ساده و بیتکلف است تا با گروه هدف خود یعنی همان طبقه نوجوان فاصله نگیرد؛ چرا که این قشر در عین حال که میتوانند متمرکز باشند با همان قدرت و حتی بیشتر از آن ذهن سیال و فراری دارند. کافی است چند دقیقه از پیوستگی مطلب دور شوند تا دیگر دل به پیگیری روند سریال ندهند، البته در عین حال که این پیوستگی باید رعایت شود لازم است شخصیتها هم گیرایی و جذابیت خود را داشته باشند. شناخت این گروه هدف در عین حال که میتواند در روایت و انتخاب موضوع راحت باشد در پردازش و ایجاد کشش بشدت دشوار است، چرا که آنها در تعارضات فرهنگی عمیقی به سر میبرند و منابع دریافت مفاهیم برای این قشر بشدت متعدد و متعارض شده است. احساس گمشدگی عمیقی در آنها احساس میشود که نشأت گرفته از همین تعددات و تعارضات است.
فارغ از مفاهیم مطرح شده در این مجموعه نمایشی، میزانسن برنامه از سبکی و سیالیتی خاص برخوردار است که شباهت فراوانی با فضای تله تئاتر دارد. این سبک از دکور در عین حال که میتواند خستهکننده باشد، جذابیت هم دارد. سلیقه شخصی و مواجهه مخاطب با دکور از همین جهت حائز اهمیت است، چرا که ترکیب چیدمان مجموعه به مانند نمونههای جهانی مواجههای سلیقهای دارد. اگر مخاطب با این سبک دکور ارتباط برقرار کرد فضایی آشنا برایش فراهم میشود و تا قسمتهای متعدد میتواند این سبک از دکور و فضای روایی را در بستر داستان همراه ببیند. اتفاقی مانند سریالهای خانگی که در جهان به شهرت رسیدهاند و تنوع فضا و دکور چندانی نداشتهاند، مانند «Friends» ، «Big Bang Theory» و... اما اگر این ارتباط برقرار نشود و مخاطب نتواند دکور را در بستر داستانی تحمل کند، قطع به یقین تبدیل به یکی از چالشهای اصلی «محرمانه» خواهد شد. محرمانه تلاش دارد از گروه نوجوان به عنوان بازیگران محوری استفاده کند اما گاهی بازی ضعیف بازیگران به روند روایت آسیب میزند و لازم است بازیگران حرفهایتری به کمک این بازیها بیایند؛ هرچند این گونه از سبک بازی و اگزجره شدن روایتها و شخصیتها در متن سریال گنجیده و نمیتوان از آن به عنوان وصله ناچسب محرمانه یاد کرد.
سریال محرمانه در آسیبشناسی و پرداخت به یک موضوع اجتماعی در قشر نوجوان تنها به روایت تکبعدی از مسائل نوجوانان بسنده نمیکند و تلاش دارد از تمام جهات به چالشهای زندگی نوجوانانه بپردازد. از همین رو گروه دوستان، مدرسه، خانواده و سایر کانالهای ارتباطی یک نوجوان را برای پرداخت به سوژه مورد نظرش در داستان دخیل میکند. اهمیت پرداخت به نوجوان زمانی برجسته میشود که نهادهای متولی چون آموزشوپرورش تربیت این نسل را محدود به آموزش دروس رسمی کردهاند، درحالی که مقوله تربیت و پرورش مهارتهای زندگی و کاری آنان در اولویت نیست. از اینجاست که نهادهایی چون صداوسیما و سایر رسانههای گروهی میتوانند ارزشهای انسانی و سبک صحیح زندگی را به نوجوانان بیاموزند. اهمیت نسل نوجوان به عنوان افرادی در آستانه بلوغ و اجتماعی شدن وقتی مهم میشود که گسست نسلی بسیاری با نسل گذشته پیدا کرده است و در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی زیست متفاوتی را تجربه میکنند. محرمانه هماکنون در ابتدای راه است و نمیتوان قضاوت صحیحی نسبت به آن داشت. گروه هدف و میزان تاثیرپذیری آن از پیچیدگیهای فراوانی برخوردار است که این اثرسنجی در طول زمان مشخص خواهد شد. با این وجود میتوان محرمانه را ستود، چرا که مخاطب خود را از
شلم شوربای «کودک و نوجوان» انتخاب نکرده است و دقیقا میداند «نوجوان» به عنوان مخاطب هدف این مجموعه با چه اقتضائات و نیازهایی پای تلویزیون نشسته است.