عبدالباری عطوان*: صنایع نظامی آمریکا با مجموعه رسوایی‌هایی پی‌درپی دست به گریبان است که نه تنها صد‌ها میلیارد دلار زیان در پی دارد، بلکه عظمت و قدرت این کشور را برای رقابت در بازار‌های جهانی به نفع دشمنانش یعنی روسیه، چین و اروپا کاهش می‌دهد. «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه چند روز قبل با صراحت گفت: تلاش کشورش برای خرید سامانه‌های روسی «اس 400» به علت توانمندی، دقت اصابت به هدف و ارزانی آن در مقایسه با موشک‌های «پاتریوت» آمریکاست که قابلیت نظامی آن در سال‌های اخیر به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. نکته جالب اینکه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا هیچ‌یک از تهدیداتش را درباره اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ترکیه در پی اقدام این کشور به خرید موشک‌های روسی اجرا نکرد و فقط به تهدید توقف مشارکت ترکیه در برنامه ساخت هواپیمای «اف ۳۵» و ساخت برخی قطعات آن در صنایع نظامی ترکیه بسنده کرد. پس از رسوایی بروز اختلال یا نقص در تولید هواپیما‌های مسافری ۷۳۷ مکس8 و ۷۸۷ دریم لاینر، شرکت هواپیمایی «بوئینگ» آمریکا اعلام کرد عیب‌های ساخت هواپیمای حمل‌و‌نقل نظامی و هواپیمای سوخت‌رسان «کی سی 46» را شناسایی کرده که این موضوع موجب شد ارتش آمریکا با به‌کارگیری این هواپیما مخالفت و ساخت هواپیمای باری نظامی در کارخانه‌های سیاتل غربی را آغاز کند. این هواپیما‌ از سری هواپیما‌های «بوئینگ ۷۶۷ -200» است که در سال ۱۹۸۲ به‌کارگیری شد اما موسسه‌ای نظامی «ابزار عجیبی» را در بخش‌هایی از هواپیما شناسایی کرده که ممکن است مشکلات بزرگی در هواپیما ایجاد کند و تحقیقاتی که اخیرا انجام شد نشان می‌دهد «فرهنگ عجیبی» در ساخت هواپیما‌های بوئینگ در حال شکل‌گیری است که «سرعت در تولید صرف نظر از کیفیت» نام دارد. در این شتابزدگی نباید سقوط 2 فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۳ مکس را به سبب مشکل فنی و کشته شدن بیش از 300 نفر از مسافرانش یکی در اتیوپی و دیگری در مالزی فراموش کنیم. به سبب این اشتباهات که نتیجه آن زیان ده‌ها میلیارد دلاری شرکت بوئینگ و دیگر شرکت‌های مشابه بود، ترامپ تصمیم گرفت 3 مصوبه کنگره درباره توقف معاملات جنجال‌برانگیز فروش سلاح به عربستان و امارات را «وتو» کند. این دو کشور تقریبا از 5 سال قبل وارد جنگ در یمن شده‌اند و جنایات جنگی ضد غیرنظامیان مرتکب می‌شوند. این مصوبات در اعتراض به ترور فجیع خاشقجی وضع شد. ترامپ در این زمینه گفت: «چنین مصوباتی قدرت رقابت آمریکا را در عرصه بین‌المللی کاهش می‌دهد و به روابط مهم با متحدان‌مان زیان می‌رساند و پیامی را می‌فرستد با این محتوا که ما آماده‌ایم دست از حمایت از شرکا و متحدان‌مان در زمانی که تهدید‌ها علیه آنها افزایش می‌یابد، برداریم». ترامپ یک تاجر است و آنچه برایش بیش از همه چیز اهمیت دارد معاملات سلاح و درآمد‌های آن است تا صنایع نظامی آمریکا که به‌طور فزاینده‌ای توان رقابتی‌اش را از دست می‌دهد، تقویت و درآمد‌هایی به خزانه آمریکا اضافه و شغل ایجاد شود، بویژه اینکه زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری نیز نزدیک است. ترامپ بخوبی می‌داند مشتریان عربش نمی‌توانند به فرامین وی نه بگویند. به نظر نمی‌رسد مقامات ترکیه از توقف مشارکت آنکارا در تولید هواپیما‌های یادشده چندان ناراحت شوند با اینکه زیان مادی آن دست کم 2 میلیارد دلار خواهد بود، زیرا ترکیه از زیر بار انحصار آمریکا رها خواهد شد و هواپیما‌های جنگی روسیه مثل «سوخو ۳۵» را که قابلیت خوبی دارد و از توانمندی‌های جنگی بالایی در مقایسه با نمونه‌های آمریکایی برخوردار است، خریداری می‌کند. بیشتر کارشناسان نظامی که برخی از آنها غربی هستند، درباره توانمندی‌های هواپیما‌های روسی چنین نظری دارند. ترامپ در تبلیغات انتخاباتی‌اش در 4 سال قبل متعهد شد عظمت آمریکا را احیا کند و فاصله برتری آن را با دشمنانش در عرصه‌های صنایع اسلحه‌سازی افزایش دهد اما آنچه اتفاق افتاده کاملا برعکس است. ترامپ در تغییر نظام سوریه، ونزوئلا و ایران شکست خورده و تنها موفقیتی که محقق کرده، حمله نژادپرستانه به 4 نماینده زن عربی و آفریقایی‌الاصل کنگره و استفاده از الفاظ رکیک و فحش‌های نژادپرستانه علیه آنان و درخواست برای بازگشت‌شان به کشورشان است. با این فحش‌های رکیک کدام عظمت باز خواهد گشت. عقب‌ماندگی صنایع نظامی آمریکا که یکی از ارکان بسیار مهم اقتصاد و عظمت آمریکاست، به معنای آغاز شمارش معکوس سقوط از قله به عنوان ابرقدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی در مقابل رقبای دیگر مثل چین و روسیه است.
* سردبیر رای‌الیوم