به هر حال این کشور به مدت 4 دهه درگیر جنگ‌های متوالی بوده است. بلافاصله پس از جنگ تحمیلی علیه کشورمان، رژیم بعث، عراق را به جنگ کویت کشاند که آسیب‌های سنگینی به مردم و زیرساخت‌ها وارد کرد. سپس اشغال این کشور توسط آمریکا و نیروهای متحدش، باقیمانده زیرساخت‌ها و همه ساختارهای ملی را از بین برد. متعاقب آن جنگ با داعشی‌ها ضربات دردناک دیگری را به این کشور وارد آورد و عراقی‌ها هنوز فرصت نکرده‌اند این لطمات را جبران کنند.

پس از شکست فتنه تکفیری، مهم‌ترین مشکلات عراق مربوط به بازسازی و استقرار یک حکومت مرکزی قدرتمند بوده است آن هم به‌رغم اختلافات درونی گروه‌های سیاسی و قومیتی مختلف و فساد و ناکارآمدی شدید دستگاه سیاسی که دستاویزی برای دخالت بیگانگان قرار گرفته است.

این مشکلات خود را در قالب بی‌ثباتی در رأس حاکمیت بغداد تا ناآرامی شدید در بطن جامعه نشان می‌دهد و طبعا روند اداره امور در این کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما ما باید حواس‌مان باشد خود را مستقیما درگیر مسائل داخلی عراق نشان ندهیم. همچنین نباید نارضایتی بدنه جامعه عراقی از فساد و ناکارآمدی گسترده را کتمان کنیم. عراق هم دچار فساد مالی است که انحصار و رانت مالی و سیاسی بر مبنای سهم‌خواهی حلقه بسته‌ای از اصحاب قدرت را شامل می‌شود و هم دچار فساد معنوی است که ناشی از تصمیمات اشتباه همین گروه‌های رقیب و خصومت‌ورزی آنها با یکدیگر است. 

این در ذات دشمنان ما بویژه ایالات متحده و عربستان سعودی است که از این مشکلات پیچیده در جهت ویرانی عراق و دور کردن عراقی‌ها از براداران و خواهران ایرانی‌شان سوءاستفاده می‌کنند. در عین حال نباید تصور کنیم هر تحول اجتماعی یا سیاسی عراقی‌ها الزاما علیه ما است. باید در نظر داشته باشیم ایران و عراق هم به لحاظ اشتراکات شیعی و هم از نگاه ژئوپلیتیک مهم‌ترین همسایگان یکدیگر و در واقع به طور متقابل عمق راهبردی خاک یکدیگر هستند. ایران عمق راهبردی شرقی عراق و عراق عمق راهبردی ما در شرق جهان عرب است.

همان‌طور که قبلا هم گفته بودم ما باید سیاست‌های مشخصی را در رابطه با عراق و دیگر همسایگان‌مان طراحی و تدوین کنیم و بر اساس آنها به پیش برویم تا اگر نیرو یا جریانی در این کشورها دچار تحول شود یا رئیس و رهبر آن تغییر کند، راهبردمان به هم نریزد. ما باید برای همکاری با عراق برنامه کاری و منابع مشخص داشته باشیم و هوشمندانه از ایجاد شائبه دخالت در امور این کشور جلوگیری به عمل آوریم. 

 

سفیر پیشین ایران در اردن*