گروه بینالملل: اجلاس ناتو در لندن در حالی از دیروز آغاز شد که سخنان ناامیدکنندهای از رهبران این پیمان شنیده شد. به نظر میرسد سایه اختلافات بیش از هر زمانی بر سر ناتو سنگینی میکند و مانند گذشته نمیشود با چندعکس و لبخندهای مصنوعی بر اختلافات سرپوش گذاشت.
روز آخر نشست 2 روزه سران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در حالی امروز در لندن برگزار میشود که از یک سو تنشها میان روسای جمهور فرانسه و ترکیه بر سر حمله آنکارا به شمال سوریه ادامه دارد و از سوی دیگر رئیسجمهوری آمریکا خواهان افزایش بودجه دفاعی کشورهای عضو این پیمان است.
اندکی پیش از شروع رسمی اجلاس ناتو، «آندرس فوگ راسموسن» که بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ دبیرکل ناتو بود، وضعیت فعلی ناتو را به انتقاد گرفت و گفت این ائتلاف نظامی هیچگاه تا به این اندازه اختلاف و تفرقه سیاسی را تجربه نکرده بود.
* 3 بحران بزرگ
این مقام پیشین ناتو 3 موردی را که موجب پیش آمدن بحران کنونی شده و ممکن است بزم ناتو در لندن را تحتالشعاع قرار دهد، ذکر کرد. او در ابتدا از دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا نام برد که بنیاد همکاری ناتو موسوم به ماده ۵ را زیر سوال برده است. بر اساس این ماده، حمله به یک کشور عضو باید به مثابه حمله به کل ائتلاف در نظر گرفته شود.
مورد دوم که راسموسن به آن اشاره داشت، اظهارات اخیر امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه بود که اخیرا ناتو را در وضعیت «مرگ مغزی» توصیف کرده بود. این سخنان بحثها و انتقادهای زیادی را به همراه داشت.
سومین و آخرین موردی که دبیرکل پیشین ناتو به آن پرداخت، مخالفت داخلی شدید با عملیات نظامی اخیر ترکیه در شمال سوریه بود. راسموسن گفت: یکی از موارد نگرانی این است که ترکیه به علت خرید تجهیزات دفاعی روسیه با خطر به حاشیه رانده شدن در بحث همکاری دفاعی ناتو روبهرو شود. با این حال ناتو باید ترکیه را حفظ کند و این خطایی تاریخی است که ناتو به ترکیه پشت کند، چه رسد به اینکه بخواهد آن را از این ائتلاف بیرون بیندازد.
* واکنش جدید ترامپ به مرگ مغزی ناتو
سخنان امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه درباره مرگ مغزی ناتو همچنان محل بحث سران ناتو است. مهمترین اظهارنظر در این باره در 2 روز گذشته توسط دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا بود. ترامپ اظهارات مکرون درباره مرگ مغزی ناتو را بسیار زننده توصیف کرد.
ترامپ گفت: حرفهایی که فرانسه درباره ناتو مطرح میکند، برای این نهاد خطرناک است. وی افزود: ناتو رفتار و عملکرد منصفانهای در قبال آمریکا نداشته و دیگر اعضای ناتو بسیار کم برای این سازمان هزینه کردهاند.
ترامپ همچنین گفت: اگر به حرفهای اوباما گوش داده بودید، اکنون شما در جنگ سوم جهانی به سر میبردید. رئیسجمهوری آمریکا درباره انجام آزمایشهای موشکی کرهشمالی گفت: من با رهبر کرهشمالی روابط بسیار خوبی دارم. اوباما کرهشمالی را مشکل شماره یک آمریکا میدانست و اگر من رئیسجمهور نبودم اکنون شما در آسیا در یک جنگ به سر میبردید.
گفتنی است رئیسجمهوری فرانسه ماه گذشته از فقدان هماهنگی میان اعضای ناتو و همچنین پیشبینیناپذیری رفتارهای آمریکا انتقاد کرد. امانوئل مکرون در مصاحبه با نشریه اکونومیست نسبت به تداوم سیاست دفاع جمعی ناتو به رهبری ایالات متحده ابراز تردید کرد و گفت: آنچه ما در حال حاضر تجربه میکنیم مرگ مغزی ناتو است.
رئیسجمهوری فرانسه افزود: هیچ هماهنگیای درباره تصمیمگیریهای راهبردی میان آمریکا و سایر اعضای ناتو وجود ندارد. ما شاهد یک اقدام تهاجمی هماهنگنشده توسط یک عضو ناتو یعنی ترکیه به منطقهای هستیم که منافع ما در آنجا در خطر است.
در واکنش به این اظهارات، رئیسجمهوری ترکیه اظهار نظر همتای فرانسوی خود را ناشی از درک نادرست و سطحی دانسته و گفته بود مکرون ابتدا مرگ مغزی خود را بررسی کند.
* خطونشان اردوغان برای ناتو
موضوع ترکیه همچنان یکی از مهمترین بحثهای اعضای ناتو است. تمایل ترکیه به خرید «اس400»های روسی با وجود مخالفتهای شدید آمریکا و اعضای ناتو، این کشور را تا مرحله اخراج از ناتو پیش برد، اگر چه این اتفاق نیفتاد.
اردوغان هم پیش از آنکه به لندن برسد، به انتقاد از وضعیت فعلی ناتو پرداخت و خواست ناتو خود را به روز کند.
وی گفت: تهدیدهایی که امروز با آنها مواجه هستیم ناتو را ناگزیر میکند خودش را به روز کند. وی افزود: ما تنها کشوری هستیم که به شکل مستقیم با داعش جنگیدیم و آن را در سوریه شکست دادیم. اردوغان ادامه داد: ناتو باید برای مقابله با تهدیدات، خودش را بیشتر تقویت کند تا کشورهای عضو آن به دنبال جایگزین نباشند. رئیسجمهوری ترکیه تصریح کرد: تمام اعضای ناتو موظفند تغییری را ایجاد کنند که امکان اتخاذ مواضع قاطعانه علیه گروههای تروریستی را فراهم کند. اردوغان تاکید کرد: اگر ناتو سازمانهایی را که ما با آنها میجنگیم تروریستی قلمداد نکند، با طرحهای این ائتلاف در بالتیک مخالفت خواهیم کرد. وی تصریح کرد: اگرچه برخی افراد با سوءنیت تلاش میکنند عضویت ما را در ناتو کمرنگ جلوه دهند اما جایگاه و موضع ما در آن کاملا واضح و روشن است.
* پاسخ آمریکاییها به اردوغان
وزیر دفاع آمریکا در پاسخ به اردوغان با رد تروریست بودن شبهنظامیان کرد سوریه، از ترکیه خواست جلوی برنامههای دفاعی ناتو در کشورهای حوزه بالتیک و لهستان را نگیرد و بر مسائل کلان تمرکز کند.
مارک اسپر در گفتوگو با رویترز گفت: پیام ما به ترکیه آن است که لازم است تا آن برنامههای دفاعی را پیش ببریم و نمیتوانیم به دلیل نگرانیهای آنها معطلشان نگه داریم.
وی افزود: اتحاد و آمادگی ناتو بدان معناست که شما بر مسائل کلان یعنی آمادگی ناتو تمرکز کنید. علاوه بر این تمام اعضا تمایلی به توافق با دستور کار ترکیه نداشته و موارد مورد نظر آنان را تهدید نمیدانند.
***
[خطونشان ناتو برای روسیه]
چالش با روسیه نیز از مباحث مطرح شده در اجلاس ناتو است. دبیرکل ناتو در مصاحبهای که دیروز منتشر شد، گفت ناتو به هر حملهای به لهستان یا کشورهای حوزه بالتیک پاسخ خواهد داد. «ینس استولتنبرگ» پیش از نشست این ائتلاف گفت: ما از طریق حضور نیروهای ناتو در لهستان و کشورهای حوزه بالتیک پیامی بسیار جدی به روسیه فرستادیم مبنی بر اینکه اگر حملهای به لهستان یا کشورهای حوزه بالتیک شود، کل ائتلاف ناتو به آن پاسخ خواهد داد.
استولتنبرگ به گروهی از روزنامهها از جمله روزنامه آلمانی زوددویچه تسایتونگ و روزنامه اسپانیایی الپایس گفت: ناتو هیچ فهرستی از دشمنان ندارد اما هر زمان لازم باشد این ائتلاف پاسخ خواهد داد. آمریکا از ترکیه خواسته از برنامه دفاعی ناتو برای لهستان و کشورهای حوزه بالتیک حمایت کند. ترکیه تاکنون از حمایت از این برنامه امتناع کرده و گفته است ناتو باید به آنکارا حمایت سیاسی مشابهی در مبارزه با شبهنظامیان کرد در سوریه ارائه دهد. استولتنبرگ گفت: من مخالف یک موضع دفاعی قویتر در اتحادیه اروپایی نیستم اما تلاش برای پیدا کردن یک جایگزین برای ناتو عقلانی نیست.