کد خبر: 214253تاریخ: 1398/10/2 00:00
نمره قبولی رسانه ملی در ویژه برنامه‌های شب یلدا
ترافیک چهره‌ها در تلویزیون
گروه فرهنگ‌‌و‌هنر: ماجرای تلویزیون و مخالفانش در چند سال اخیر بیشتر یادآور همان ضرب‌المثل قدیمی است که می‌گوید «چاه مکن بهر کسی، اول خودت، دوم کسی». در واقع همه آنها که در چند سال اخیر با کندن چاه‌های مختلف به دنبال ارائه «تصویری شکست خورده» از تلویزیون بوده‌اند، در نهایت مجبور شده‌اند با ضریب نفوذ بالای تلویزیون در میان مخاطبان کنار بیایند؛ حتی اگر همچنان اصرار داشته باشند تلویزیون شکست خورده است و کسی دیگر تلویزیون نگاه نمی‌کند و حرف‌هایی از این دست! عملکرد تلویزیون در آماده‌سازی ویژه‌برنامه‌های شب یلدا نیز با وجود نقدهایی که می‌توان به آن وارد دانست، یکی از مصادیق همین اتفاق است که در نهایت یک بار دیگر این گزاره را ثابت کرد که تلویزیون هنوز هم که هنوز است با اختلاف بسیار زیاد موثرترین رسانه و مورد اقبال‌ترین و پرمخاطب‌ترین در کشور ما است.
* خانوادگی‌تر از همیشه
یکی از جدی‌ترین انتقادات به برنامه‌های هر ساله رسانه ملی برای شب یلدا این بود که تلویزیونی‌ها بدون توجه به شرایط اقتصادی جامعه، با طراحی دکورهای پر زرق و برق مبتنی بر المان‌های مربوط به شب یلدا از جمله آجیل و خوراکی‌های گران‌قیمت برنامه‌هایی را روانه آنتن می‌کنند که بیش از آنکه شادی و نشاط را راهی خانه‌های ایرانی کند، برای درصدی از مردم کشور که از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردار نیستند، بیشتر عامل حسرت و ناراحتی خواهند بود؛ نکته‌ای مهم که برنامه‌سازان تلویزیون در ساخت برنامه‌های امسال به آن توجه کردند تا این بار فضای برنامه‌های شب یلدای تلویزیون قرابت بیشتری به حال و هوای خانه‌های ایرانی داشته باشد. در کنار این موضوع، تمرکز بر حضور «بزرگ‌ترها» به عنوان عامل محوری خانواده‌ها بویژه در شب یلدا، از دیگر اتفاقات مثبت برنامه‌های تلویزیونی شب یلدای امسال بود. برای مثال شبکه 4 در ابتکاری جالب از آفرین عبیسی و رابعه مدنی به عنوان 2 هنرپیشه پیشکسوت برای اجرای برنامه شب یلدای خود استفاده کرد. همچنین شبکه اول سیما با دعوت از داریوش فرضیایی یا همان «عموپورنگ» برنامه‌های کودک به همراه مادرش، سعی کرد محوریت توجه به «بزرگ‌ترها» در شب یلدا را بیش از پیش پررنگ کند.
* تلویزیون و نمره قبولی در یلدا
واقعیت این است که این روزها در کنار درک شهودی و تجربی از توجه اطرافیان و دوستان به تلویزیون، یکی از بهترین نشانه‌ها برای درک میزان مخاطبان برنامه‌های تلویزیونی، واکنش‌ها به این برنامه‌ها در فضای مجازی است. کافی است نگاهی به کانال‌های خبری، پیج‌های اینستاگرامی و همچنین شبکه‌های اجتماعی بیندازید تا ببینید برنامه‌های شب یلدای تلویزیون چگونه توانستند محور در گرفتن بحث‌هایی مختلف در میان کاربران فضای مجازی شوند. دست‌به‌دست شدن انبوهی از بریده برنامه‌های تلویزیونی شب یلدا در کانال‌ها و گروه‌های مختلف پیام‌رسان‌ها، به خودی خود یکی از دلایل رد ادعای آنهایی است که با طرح «بی‌مخاطب شدن تلویزیون» به دنبال ایجاد اعتبار برای رسانه‌های جایگزین یا اعمال فشار برای بازگشت مجدد خود به تلویزیون هستند؛ از برنامه شبکه یک که علی ضیا اجرای آن را برعهده داشت و حضور عموپورنگ و مادرش گرمای مضاعفی به آن بخشیده بود تا برنامه رشیدپور در شبکه سوم سیما که با وجود همه حاشیه‌های رسانه‌ای ایجاد شده برای آن، در نهایت یکی از نمونه‌های قابل قبول برنامه‌های شب یلدا در سال‌های اخیر بود.
جالب اینکه دست پر تلویزیون در دعوت از چهره‌های سرشناس در شبکه‌های مختلف سیما برای برنامه‌های مختلف شب یلدای امسال، آنقدر مشهود بود که انتظار مخاطبان از تلویزیون را بالا برده بود و به همین خاطر، حضور برخی چهره‌های کمتر شناخته شده در کنار این چهره‌های سرشناس باعث شکل‌گیری انتقاداتی در فضای نخبگانی شد.
* بازگشت توفانی مدیری و دورهمی
اما بدون شک مهم‌ترین اتفاق تلویزیون در شب یلدای 98، بازگشت مهران مدیری به سیما بود. مدیری که پس از مدتی دوری به تلویزیون بازگشته بود، کار خود را با یک شروع توفانی آغاز کرد. او در تک قسمت آماده شده برای شب یلدای امسال، توانست بدون استفاده از بخش‌های نمایشی که معمولا در این برنامه وجود داشت و صرفا با تکیه بر استندآپ کمدی‌های خودش و البته حضور میهمان‌های متنوع، بهترین برنامه تلویزیون برای شب یلدا را روانه آنتن کند. مدیری در بخش‌های مختلفی از صحبت‌های خود در این برنامه بر این تاکید کرد که چرا هیچ‌جا برای هنرمندان تلویزیون نمی‌شود. او در بخشی از برنامه درباره این توضیح داد که چرا ساخت برنامه‌هایی همچون دورهمی در بیرون از محیط تلویزیون تبدیل به تجربه‌های شکست‌خورده می‌شود: «ما می‌خواستیم برنامه‌ای مثل دورهمی برای اینترنت آماده کنیم و تصور کردیم آنجا همه چیز آزادتر است». او در ادامه به کنایه از این گفت که وقتی به این نتیجه رسید ساخت برنامه برای پخش در اینترنت نتیجه‌ای ندارد، سراغ شبکه نمایش خانگی رفت اما در نهایت تصمیم گرفت به تلویزیون بازگردد. نکته‌ای جالب که مدیری به شکل غیرمستقیم و در قالب یک استندآپ کمدی به آن اشاره کرد، این بود که تلویزیون فرصتی است تا هنرمندان در کنار حفظ شأن خود، به شکلی گسترده با مخاطبان‌شان ارتباط برقرار کنند. مدیری البته در حرف‌هایش از مشکلات اخیر نیز گفت و با کنایه به صحبت‌های عجیب رئیس‌جمهور در ارتباط با چگونگی اطلاع پیدا کردنش از گران شدن قیمت بنزین، گفت: «من گفتم آقایان خودتان بروید درباره شروع دورهمی تصمیم بگیرید. هر وقت قرار بود شروع شود، اصلا به من هم خبر ندهید، خودتا اعلام کنید! من خودم صبح جمعه فهمیدم دورهمی قرار است پخش شود!» جمله‌ای که سالن را منجفر کرد. البته مدیری در خلال صحبت‌هایش با میهمانان برنامه خود در ارتباط با نسبت مردم با سلبریتی‌ها و اظهارات آنها نیز صحبت کرد؛ حرف‌هایی که در کنار انتقادات او به دولت باعث شد توپخانه رسانه‌های حامی دولت برای کوبیدن مدیری و «دورهمی» دوباره آغاز به کار کند. اما در میان این حملات همه‌جانبه، بدون شک آنچه بیش از همه از دید مردم به عنوان اصلی‌ترین مالکان رسانه ملی اهمیت داشت، بازگشت یک برنامه جذاب به آنتن تلویزیون بود. برنامه‌ای با محوریت یک ستاره مشهور که بخش عمده‌ای از شهرتش را از همین تلویزیون و آنتن آن گرفته است و حالا پس از مدتی دوری از قاب جعبه جادو، دوباره برای ارتباط مستقیم با مردم سراغ تلویزیون آمده است تا یک بار دیگر ثابت کند هیچ جا برای او مثل تلویزیون نمی‌شود.
با برگزاری و اجرای برنامه‌های متنوع، شب یلدای سال 98 نیز به پایان رسید و با وجود تلخی‌های این ایام، خنده‌ای بر لب مخاطبان و مردم نشست. البته در این میان دور از انتظار نیست جریان مافیایی که به دنبال انحصار تلویزیون است و طی سال‌های اخیر با کمک پول‌های هنگفت دولتی، پروژه‌های انتخاباتی را کلید زده است؛ نسبت به اقبال عمومی به برنامه‌های شب یلدای تلویزیون بسیار دلخور و سرخورده شده باشد.
از حیث نگاه فرهنگی، با وجود برخی انتقادات اما تلویزیون و عوامل آن و چهره‌های مشهورش توانستند یک ویژه‌برنامه قابل قبول را در شب یلدا روی آنتن ببرند که با وجود فشارهای متنوع به رسانه ملی، این یک توفیق قابل ملاحظه به شمار می‌آید.
البته یک دیدگاه سیاسی نیز معتقد است رونق تلویزیون و خبرهای خوب مبنی بر تداوم حضور برنامه‌سازان مطرح کشور در رسانه ملی، یک پروژه انتخاباتی ضدملی را نیز خنثی می‌کند و از این حیث، حمایت واقع‌بینانه از تصمیمات اخیر تلویزیون یک رویکرد ملی و تکلیف‌گونه نیز به خود می‌گیرد.
***
[پخش قطعی سری جدید «دورهمی» از ۱۱ دی]
مهران مدیری از ۱۱ دی با برنامه «دورهمی» 3 روز در هفته روی آنتن شبکه نسیم خواهد بود. به گزارش «وطن امروز»، در شرایطی که پس از پخش قسمت اول سری جدید برنامه «دورهمی»، گمانه‌زنی‌های مختلفی در ارتباط با ادامه پخش این مجموعه در روزهای آینده در رسانه‌ها منتشر می‌شد، در نهایت خبرگزاری مهر، روز گذشته در خبری از ادامه پخش این مجموعه از 11 دی‌ماه خبر داد. براساس گزارش این رسانه، فصل جدید «دورهمی» با یک ویژه‌برنامه یلدایی ۳۰ آذرماه آغاز شد و حالا قرار است این مجموعه از ۱۱ دی به شکل روتین روی آنتن شبکه نسیم برود. «دورهمی» سال جاری در یک تک‌قسمت در نوروز پخش شد و بعد از آن با حاشیه‌های مختلفی مواجه شد که باعث شد تولید این برنامه چندین ماه متوقف شود. «دورهمی» در ویژه‌برنامه یلدایی خود میزبان سروش صحت، پژمان بازغی و محمدرضا علیمردانی بود. مجموعه «دورهمی» از ۱۱ دی 3 روز در هفته به‌صورت ثابت در کنداکتور شبکه نسیم جا می‌گیرد. مهران مدیری اجرای «دورهمی» و سیدمصطفی احمدی، تهیه‌کنندگی این برنامه را برعهده دارند.
******
دست ارشاد در جیب صدا و سیما
عباس اسماعیل‌گل*: لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۳۹۹، دو هفته پیش توسط رئیس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی ارائه شد و طبق روال همزمان با رونمایی از لایحه بودجه پیشنهادی حرف و حدیث‌های مختلف درباره بودجه نهاد‌ها و ارگان‌ها مطرح شدکه در بودجه حوزه‌های فرهنگی و هنری این مسائل حول محور بزرگ‌ترین ارگان‌های فرهنگی کشور است. در همین ابتدا باید گفت فارغ از بودجه‌های پیشنهادی دولت در حوزه‌های فرهنگی و هنری، ذکر این نکته ضروری است که معمولا همین بودجه‌های پیش‌بینی شده هم در صورت تصویب در مجلس، اغلب با مشکل عدم تخصیص بخشی از بودجه از سوی دولت مواجه می‌شود. سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 2 نهادی هستند که با اختلاف بیشترین بودجه‌های فرهنگی کشور را به خود و زیرمجموعه‌های‌شان اختصاص می‌دهند و همیشه بودجه‌های پیشنهادی این 2 نهاد از سوی اهالی فرهنگ و هنر مقایسه می‌شود. در بررسی‌های اولیه مقایسه بودجه پیشنهادی دولت دوازدهم برای رسانه ملی و وزارت ارشاد به کاهش بودجه صداوسیما و افزایش بودجه وزارت ارشاد پی می‌بریم که در ادامه نگاهی اجمالی به بودجه پیشنهادی دولت دوازدهم برای سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین بودجه‌های مختص حوزه‌های هنری کشور داشته‌ایم.
روزنامه‌نگار*
***
افزایش ۲۶ درصدی بودجه وزارت ارشاد
بودجه پیشنهادی سال ۱۳۹۹ برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲۱۹۳ میلیارد و ۵۸ میلیون تومان است و این در حالی است که بودجه وزارت ارشاد در سال ۹۸، دو هزار و ۱۸۲ میلیارد و ۱۲۱ میلیون تومان بوده است که شاهد افزایش بودجه وزارت ارشاد در حدود ۱۱ میلیارد تومان بوده‌ایم و این به‌معنای یک درصد افزایش بودجه این وزارتخانه است. البته این رقم بین نهاد‌های زیرمجموعه این دستگاه سیاست‌گذاری ذیل عنوان برنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات، سازمان امور سینمایی و سمعی- بصری، اعتبار متمرکز کمک به اشخاص حقوقی غیردولتی و... تقسیم می‌شود.
اما می‌توان گفت این بودجه پیشنهادی وزارت ارشاد به معنای پایان کار تزریق بودجه به این نهاد دولتی نیست؛ در این لایحه اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۹، رقمی حدود ۵۵۲ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان برآورد شده و با احتساب همه این اعتبارات، رقم بودجه وزارت ارشاد ۲۶ درصد رشد داشته است. در ادامه نگاهی اجمالی به بودجه‌هایی که در راستای حمایت از صرفا فعالیت‌های هنری خواهد بود داشته‌ایم که متاسفانه مهم‌ترین مسأله که در اغلب این بودجه‌های پیشنهادی مشاهده می‌شود عدم شفافیت یا به نوعی مشخص نبودن جزئیات هزینه‌هاست.
***
سینما
دولت دوازدهم برای حوزه سینما، ۲۱۰ میلیارد تومان در لایحه بودجه سال آینده در نظر گرفته است که این رقم در لایحه سال ۹۸، ۲۰۵ میلیارد تومان بود که برای سال 99 کمی افزایش داشته است. حوزه سینمای کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی سال‌ها تحت نظارت معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیریت و اداره می‌شد تا اینکه اواخر سال 90 با هدف کاهش تعداد معاونت‌های وزارت ارشاد رسما با راه‌اندازی و آغار به کار سازمان سینمایی کشور، مسائل مربوط به سینمای ایران با شکل و شمایل متفاوتی مدیریت شد. رئیس سازمان سینمایی کشور در جایگاه معاونت وزیر ارشاد شناخته می‌شود و چندین معاونت هم زیر مجموعه این سازمان شکل گرفته است و همانطور که در اوایل راه‌اندازی سازمان سینمایی اعلام شده بود این سازمان با هدف غیردولتی شدن بخش‌های مختلف سینما و در نهایت کوتاه کردن دست‌های دولت از مسائل مهم سینما آغاز به کار کرده بود که البته اینکه این اهداف تا به امروز تا چه اندازه رنگ واقعیت به خود گرفته است خود به آسیب‌شناسی مفصلی نیاز دارد که در این مقال نمی‌گنجد.
اما در بین حوزه‌های مختلف هنری کشور، همانطور که انتظار می‌رود بخش سینما با بودجه 210 میلیاردی که برای سازمان سینمایی پیش‌بینی شده است بیشترین بودجه را در میان حوزه‌های مختلف هنری به خود اختصاص داده است.
بودجه پیشنهادی سازمان سینمایی کشور از 5 سرفصل اصلی تشکیل شده که «برنامه توسعه دولت الکترونیک»، «برنامه ارتقای دانش و فناوری نوین سینمای کشور»، «برنامه حمایت و گسترش سینمای ملی»، «برنامه حمایت از توسعه صنعت انیمیشن» و «برنامه پژوهش‌های کاربردی در امور فرهنگی، هنری و رسانه‌ای» را شامل می‌شود.
* برنامه توسعه دولت الکترونیک
«برنامه توسعه دولت الکترونیک» با بودجه 15 میلیارد و 520 میلیون تومانی 2 فعالیت «طراحی و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی هوشمند و سامانه‌های الکترونیکی» و «ارائه خدمات الکترونیکی به منظور تسهیل صدور مجوز به خدمت اشخاص حقیقی و حقوقی در راستای بهبود فضای کسب‌و‌کار در حوزه ذی‌ربط» را شامل می‌شود اما از آنجا که معمولا طراحی و راه‌اندازی اغلب سیستم‌های خدمات الکترونیک تنها با یکبار هزینه راه‌اندازی می‌شود و در ادامه صرفا هزینه‌هایی برای نگهداری سیستم‌های این خدمات انجام می‌شود، شایسته است مسؤولان مرتبط درباره جزئیات این هزینه‌ها شفاف‌سازی کنند.
* برنامه ارتقای دانش و فناوری نوین سینمای کشور
در بودجه پیشنهادی سازمان سینمایی درباره «ارتقای دانش و فناوری نوین صنعت سینمای کشور» رقم قابل توجه 60 میلیارد و 298 میلیون تومان در نظر گرفته شده که این بخش نسبت به بخش برنامه «توسعه دولت الکترونیک» از افزایش قابل توجهی برخوردار است، این بخش که بیشتر شامل ارائه خدمات می‌شود از «بررسی، نظارت و صدور مجوز مراکز فنی و آموزشگاه‌های سینمایی»، «حمایت از ارتقا و به روزرسانی مراکز پشتیبانی فنی و استودیویی سینمایی»، «حمایت از ارتقا و به روزرسانی و توسعه سالن‌های سینمایی و بهبود وضعیت نمایش فیلم»، «کمک به اجرای طرح سینماکوچک در مناطق غیربرخوردار»، «حمایت از فعالیت‌های دانش بنیان و به روزرسانی، توسعه و به کارگیری فناوری‌های نوین در ساخت و عرضه انواع فیلم» و «ارتقای دانش سینماگران و کمک به برگزاری دوره‌های آموزش از طریق دفاتر انجمن سینمایی جوانان» بهره می‌برد که با توجه به حجم بالای خدمات و هزینه‌های گزاف ذکر شده، مسؤولان سازمان سینمایی بهتر است در اولین فرصت جزئیات بیشتری درباره چگونگی انجام برآوردهای خود اعلام کنند.
* برنامه حمایت و گسترش سینمای ملی
مهم‌ترین بودجه پیشنهادی سازمان سینمایی کشور به «برنامه حمایت و گسترش سینمای ملی» با هزینه 133 میلیارد تومان و 15 زیرمجموعه فعالیتی اختصاص دارد، بودجهای که در زیرمجموعه خود فعالیت‌ها و پروژه‌های مختلف و بسیاری را شامل می‌شود.
* حمایت از تولید آثار فاخر
بیشترین بودجه 133 میلیارد تومانی بخش ذکر شده به حمایت از تولید فیلم‌های فاخر و ارزشمند (تولید شده هم‌تراز با فیلم‌های پیشرفته روز) با مبلغ 25 میلیارد تومان تعلق گرفته است. درباره این بخش باید گفت، سازمان سینمایی طی سال‌های اخیر از طریق بنیاد سینمایی فارابی کمک‌های مادی به برخی فیلم‌هایی سینمایی داشته است اما شاید کمتر فیلمی را طی یکی دو سال اخیر بتوان پیدا کرد که شامل ویژگی‌های ذکر شده (فاخر و هم‌تراز با آثار پیشرفته) در این ردیف بودجه شود و شایسته است مسؤولان سازمان سینمایی در این باره هم شفاف‌سازی کنند که در سال آینده قرار است از چه فیلم‌های فاخری در این راستا حمایت کنند.
* حمایت از برگزاری جشنواره فیلم فجر
دولت برای حمایت از برگزاری جشنواره فیلم فجر بودجهای 17 میلیارد تومانی را اختصاص داده است. جشنواره فیلم فجر که سال گذشته نیز از اسپانسرهای قوی برخوردار بود باید پس از اعلام جزئیات هزینه‌ها و درآمدها از اسپانسرهای جشنواره به بررسی دقیقی از این بودجه پیشنهادی بپردازیم که در غیر این صورت هر تحلیلی بدون اطلاع از این جزئیات صرفا گمانه‌زنی خواهد بود.
* حمایت از برگزاری سایر رویدادهای سینمایی
در طول سال جشنواره‌های متعدد سینمایی در کشور و از سوی ارگان‌ها و نهاد‌های مختلف برگزار می‌شود که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این حجم از جشنواره‌زدگی آسیب‌های اقتصادی و فرهنگی بسیاری به بدنه سینمای کشور وارد می‌کند و دولت برای حمایت از برخی رویدادهای سینمایی کشور بدون آنکه نامی از رویداد خاصی ببرد مبلغ بالای 11 میلیارد تومان را در نظر گرفته است.
* صیانت از آثار سینمایی به منظور جلوگیری از تکثیر غیرمجاز
دولت برای جلوگیری از قاچاق آثار سینمای ایران مبلغی بالغ بر 7 میلیارد تومان در نظر گرفته است و باید دید با توجه به موج سونامی قاچاق فیلم‌های سینمای ایران در یک‌سال اخیر، سازمان سینمایی با این 7 میلیارد تومان چه برنامه‌هایی برای صیانت از آثار سینمایی به منظور جلوگیری از تکثیر غیرمجاز دارد.
* بودجه 12 میلیاردی انیمیشن
دولت برای «برنامه حمایت از توسعه صنعت انیمیشن» مبلغ 12 میلیارد و 290 میلیون تومان و برای «برنامه پژوهش‌های کاربردی در امور فرهنگی، هنری و رسانه‌ای» مبلغ 2 میلیارد و 860 میلیون تومان در نظر گرفته است.
***
پس از بررسی اولیه بودجه پیشنهادی دولت برای حوزه‌های هنری زیرمجموعه وزارت ارشاد در سال 1399 به این نتیجه می‌رسیم که عدم شفافیت و بازگو نکردن جزئیات بودجه‌ها مهم‌ترین مشکل این بودجه محسوب می‌شود و تا زمانی که جزئیات این رقم‌ها از سوی مسؤولان ارشاد شفاف‌سازی نشود، می‌توان هزار و یک مسأله شائبه‌انگیز را درباره بودجه‌های پیشنهادی مطرح کرد.
***
موسیقی
دولت در بودجه حمایتی خود از موسیقی کشور با عنوان «حمایت و صیانت از موسیقی ملی» رقمی حدود 56 میلیارد تومان در نظر گرفته است که جزئیات این بودجه در ادامه آمده است.
* حمایت از تولید، ساخت و اجرای موسیقی صحنه‌ای
نخستین بودجه موسیقایی کشور با 18 میلیاردتومان به حمایت از تولید، ساخت و اجرای موسیقی صحنه‌ای یا همان کنسرت‌ها اختصاص یافته که به معنای حقیقی یکی از غیرشفاف‌ترین بودجه‌هایی است که در لایحه بودجه فرهنگی کشور به چشم می‌خورد، زیرا اغلب اجراهای صحنه‌ای کشور با هزینه شخصی تهیه‌کنندگان خصوصی برگزار می‌شود اما در کنار کنسرت‌های بخش خصوصی، کنسرت‌های ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک صرفا توسط دولت و بنیاد رودکی برگزار می‌شود که برای کنسرت ارکسترها هم بودجه جداگانه در نظر گرفته شده و اینجاست که بزرگ‌ترین پرسش از کسانی که بودجه 18 میلیاردی را برای این بخش در نظر گرفته‌اند این است که دقیقا چه کنسرت‌هایی قرار است با این بودجه در طول یک سال توسط دولت برگزار شود.
* حمایت از ارکسترهای ملی و سمفونیک
شاید اینکه دومین بودجه موسیقایی به حمایت از ارکسترهای ملی و سمفونیک اختصاص یافته است تا حدودی معقول به نظر بیاید اما به شرطی که درباره این ردیف بودجه هم شفاف‌سازی شود. دولت در حالی 14 میلیارد تومان بودجه برای حمایت از ارکسترهای ملی و سمفونیک پیشنهاد داده است که همزمان بودجهای به ارگان عمومی و غیردولتی رودکی اختصاص داده، زیرا مهم‌ترین وظیفه این بنیاد در حوزه موسیقی برپایی و حمایت از ارکسترهای دولتی است.
* کمک به بنیاد فرهنگی- هنری رودکی
بنیاد فرهنگی- هنری رودکی به عنوان یک نهاد عمومی و غیردولتی از دولت بودجه دریافت می‌کند؛ این مسأله یک موضوع قابل تامل محسوب می‌شود، حتی اگر با عنوان «کمک» این بودجه را دریافت کند. این نهاد غیردولتی که مدیریت چند تالار موسیقی و نمایش را در اختیار دارد بدون شک مهم‌ترین وظیفه‌اش در حوزه موسیقی، حمایت و هدایت ارکسترهای دولتی است که این ارکسترها هم خود با بودجه جداگانه که پیش از این گفته شده است، قرار است اداره شوند.
* ایجاد آرشیو ملی موسیقی ایران
500 میلیون تومان شاید در مقایسه با بودجه‌های پیشنهادی هزینه ناچیزی به حساب آید اما وقتی برای جزئیات همین هزینه، اطلاع‌رسانی نشود و واژه کلی چون «آرشیو» را به آن بچسبانند، این بودجه هم با همین مبلغ به ظاهر اندک جای سوال دارد.
* حمایت از برگزاری جشنواره‌های موسیقی
بدون شک مهم‌ترین جشنواره موسیقی کشور که توسط دولت برگزار می‌شود، جشنواره موسیقی فجر است که امسال دولت در این بخش مبلغ 3 میلیارد و 700 میلیون تومان را در نظرگرفته است. متاسفانه از آنجا که درباره بودجه این بخش هم همانند سایر بخش‌ها جزئیات آن شفاف اعلام نشده است، نمی‌توان درباره مقدار رقم اعلامی تحلیل دقیقی کرد اما درباره جشنواره موسیقی فجر می‌توان گفت این جشنواره معمولا از برپایی کنسرت‌های خواننده‌های پاپ در جشنواره، درآمد خوبی عایدش می‌شود که این درآمدها هم هیچگاه اعلام نشده است.
* کمک به مؤسسه هنرمندان پیشکسوت
بودجه 6 میلیاردی برای موسسه حمایت از پیشکسوتان بدون شک بودجه ناچیزی خواهد بود، البته در صورتی که تمام این مبلغ به‌طور کامل به پیشکسوتان هنر کشور تعلق گیرد، با توجه به آنکه بسیاری از هنرمندان پیشکسوت با دریافت مبلغ ناچیز 180 هزار تومان از دولت زندگی خود را می‌گذرانند، جای تامل بیشتری درباره دخل و خرج این بودجه می‌طلبد.
* نظارت بر فعالیت‌های حوزه موسیقی
برای «نظارت بر فعالیت‌های حوزه موسیقی» بودجه 3 میلیارد و 700 میلیون تومانی در نظر گرفته شده که الحق و الانصاف این مبلغ برای فعالیتی که هیچ مصداقی عینی برای آن اعلام نشده است، کاملا عجیب به نظر می‌رسد. همانطور که پیش از این گفته‌ایم، به استثنای کنسرت‌های ارکسترهای دولتی، تقریبا همه کنسرت‌ها و تهیه آلبوم‌ها و فعالیت‌های موسیقی در کشور توسط بخش خصوصی و تهیه‌کنندگان خصوصی انجام می‌شود.
* صدور مجوز آثار موسیقی، اجرای موسیقی، پروانه مجوز تأسیس و فعالیت مراکز موسیقی
با توجه به آنکه سال‌هاست با واژه دولت الکترونیک آشنا هستیم، باید از مسؤولان فرهنگی پرسید این فعالیت که شاید بتوان صفر تا صدش را به‌صورت الکترونیک انجام داد، بودجه 2 میلیارد و 500 میلیون تومان را قرار است چگونه هزینه کند.
* حمایت از حفظ و اشاعه موسیقی نواحی و آیینی ایران
درباره موسیقی نواحی باید گفت، در طول سال یک جشنواره در کرمان با عنوان جشنواره موسیقی نواحی با همکاری استانداری کرمان برگزار می‌شود که هیچگاه درباره هزینه‌ها و درآمدهای این جشنواره آنچنان که باید شفاف‌سازی نشده است و از سوی دیگر مشخص نیست این جشنواره از بودجه مختص حمایت از جشنواره‌های موسیقی که در بالا ذکر شد، ارتزاق می‌کند یا خیر اما به هر حال هیچگاه مسؤولان ارشاد اعلام نکرده‌اند منظور از حمایت از اشاعه موسیقی نواحی و آیینی ایران چه فعالیت‌ها و برنامه‌هایی را شامل می‌شود؛ طی سال‌های اخیر وضعیت اسفناکی را در موسیقی نواحی و آیینی شاهد هستیم. به هر حال دولت در این بخش هم بودجه 2 میلیارد و 100 میلیون تومانی را در نظر گرفته است.
* حمایت از حضور هنرمندان موسیقی در جوامع بین‌المللی
دولت برای حمایت از حضور بین‌المللی موسیقی‌دانان و گروه‌های موسیقی، یک میلیارد تومان در نظر گرفته است که با توجه به نوسانات ارزی و هزینه‌های بالای مسافرت‌های خارجی، هزینه بسیار ناچیزی محسوب می‌شود اما ذکر چند نکته ضروری است؛ یکی آنکه تمام هنرمندان موسیقی پاپ که برای تور کنسرت‌های خود به خارج از کشور می‌روند، قاعدتا همه هزینه‌های خود را متقبل می‌شوند، البته از نحوه حضور هنرمندان موسیقی کلاسیک ایرانی و حتی موسیقی نواحی در خارج از کشور، اطلاعات دقیقی در دست نیست که بخواهیم همین یک میلیارد تومان را هم بررسی کنیم.
* کمک به خانه موسیقی و موزه موسیقی
دولت برای کمک به 2 نهاد عمومی و غیردولتی مبلغ 2 میلیارد تومان در نظر گرفته است. درباره موزه تقریبا نوپای موسیقی باید گفت این موزه که به‌طور کامل از سوی شهرداری تهران نیز مورد حمایت قرار می‌گیرد و حتی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران، یکی از مجموعه‌های موثر در تاسیس این موزه در سال 1388 بوده است اما برای حمایت از این موزه بودجهای در نظر گرفته شده است. درباره خانه موسیقی باید گفت، این مرکز یکی از پرحاشیه‌ترین اصناف موسیقی کشور بوده که چند سالی است با بخش اعظمی از هنرمندان موسیقی چالش‌های اساسی داشته است.
* کمک به تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی موسیقی
در حوزه موسیقی، اصناف و انجمن‌های غیردولتی مختلفی فعالیت می‌کنند که دولت برای حمایت از این اصناف رقمی حدود 3 میلیارد تومان در نظر گرفته است. شایسته است درباره جزئیات این بودجه هم اطلاع‌رسانی شود که دقیقا قرار است چه مبالغی به کدام صنف و کانون و با چه هدفی پرداخت شود.
***
جنگ زیرپوستی علیه صداوسیما!
مطابق داده‌های درج‌شده در جدول تطبیقی «بودجه دستگاه‌های سیاست‌گذار» در لایحه تقدیمی از سوی دولت، بودجه مصوب صداوسیما در سال ۹۸، هزار و ۸۴۲ میلیارد تومان بوده است اما بودجه این سازمان برای سال ۹۹، هزار و ۷۴۵ میلیارد تومان برآورد شده است که بر این اساس بودجه پیشنهادی سال آینده نسبت به بودجه مصوب سال جاری، حدود 100 میلیارد تومان کاهش یافته است.
در جزئیات بودجه پیشنهادی سازمان صداوسیما برای سال ۹۹، بیشترین سهم به «تامین، تولید و پخش برنامه‌های سراسری سیما» اختصاص یافته که با رقمی حدود ۷۰۱ میلیارد تومان، بیشترین میزان بودجه هزینه‌ای صداوسیما را به خود اختصاص داده است. بودجه مصوب این بخش در سال ۹۸ حدود ۷۳۹ میلیارد تومان بوده است.
«تولید و پخش برنامه‌های صداوسیمای استانی» با بودجه ۵۳۸ میلیارد تومانی در ردیف دوم فهرست بودجه پیشنهادی سازمان صداوسیما در سال ۹۹ قرار گرفته است. بودجه مصوب این بخش در سال ۹۸ حدود ۵۷۰ میلیارد تومان بوده است.
بعد از این 2 بخش، «گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای برون‌مرزی» جایگاه سوم بیشترین بودجه صداوسیما را به خود اختصاص می‌دهد؛ بودجه این بخش در لایحه پیشنهادی سال ۹۹، حدود ۲۷۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است در حالی که بودجه مصوب ۹۸ برای این بخش ۲۸۴ میلیارد تومان بوده است.
کاهش مشهود سهم سازمان صداوسیما در لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه سال ۹۹ در صورت مصوب شدن این لایحه در مجلس، مشکلات مالی رسانه ملی در سال آینده را بیش از پیش خواهد کرد.
بدون‌شک مقدار بودجه پیشنهادی صداوسیما به عنوان رسانه ملی و پرمخاطب‌ترین رسانه دیداری و شنیداری کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت دوازدهم در بودجه پیشنهادی سال ۱۳۹۹ بودجه رسانه ملی را ۱۷۴۵ میلیارد تومان پیشنهاد داده است که این مبلغ نه‌تنها افزایشی نداشته است، بلکه بودجه این سازمان را با کاهش 100 میلیارد تومانی نیز مواجه کرده است و جالب آنکه میزان بودجه صدا و سیما در قانون بودجه سال ۱۳۹۵، ۱۸۴۲ میلیارد تومان بوده است. انگار دولتمردان طی سال‌های اخیر هیچ توجهی به افزایش نجومی تورم هنگام برآورد بودجه پیشنهادی بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی نداشته‌اند.
در نتیجه باید گفت اینکه صداوسیما یکی از بیشترین بودجه‌ها را در میان نهاد‌های فرهنگی به خود اختصاص داده است سخن درستی است اما کاهش بودجه این نهاد بزرگ با توجه به تاثیرگذاری و فراگیری که در میان اقشار مختلف مردم و تحولات کشوری دارد نکته قابل تاملی محسوب می‌شود و می‌طلبد نمایندگان مجلس هنگام بررسی و تصویب بودجه تخصیص‌یافته، به بودجه پیشنهادی رسانه ملی در سال 99 دقت نظر بیشتری به خرج دهند.
***
تئاتر
برآورد هزینه‌ای سال ۱۳۹۹ برای آنچه به‌عنوان برنامه حمایت و گسترش هنر‌های نمایشی اعلام شده، ۸۴ میلیارد و ۱۱ میلیون تومان تعیین شده، در حالی‌که مصوب بودجه سال ۹۸، در تئاتر ۸۲ میلیارد و ۳۲۲ میلیون تومان بوده است. حمایت از برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های مربوط به نمایش، حمایت از تولید و اجرای نمایش‌های صحنه‌ای، سنتی و آیینی و توزیع در شبکه نمایش خانگی، نظارت بر فعالیت‌های نمایشی، صدور مجوز، کمک به فعالیت‌های تئاتر عروسکی، کمک به موسسات، مراکز، انجمن‌ها، کانون‌ها، تشکل‌های صنفی وابسته و خانه تئاتر از برنامه‌های تشریح‌شده در زیرمجموعه «حمایت و گسترش هنر‌های نمایشی» است. در این بین برای کمک به بنیاد فرهنگی و هنری رودکی هم مثل قبل ردیف جداگانه‌ای در ذیل برنامه‌های تئاتر گنجانده شده که ۹ میلیارد تومان از بودجه تئاتر به آن تعلق می‌گیرد، در حالی‌که سال قبل این رقم 7 میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود.
***
تجسمی
سهم برنامه حمایت و گسترش هنر‌های تجسمی هم از سوی دولت ۳۳ میلیارد و ۹۲۵ میلیون تومان برآورد شده که نسبت به بودجه سال گذشته که ۳۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بود، کاهش پیدا کرده است.