گروه سیاسی: نشریه فرانسوی «لوموند» به نقل از منابع مطلع نوشته است کاخ الیزه اکنون معتقد است تلاش‌هایش برای میانجی‌گری میان واشنگتن و تهران با شکست روبه‌رو شده است. این موضوع در کنار نتایج نه‌چندان روشن سفر روحانی به ژاپن و مذاکره با نخست‌وزیر این کشور برای تحقق مطالبات برجامی ایران، لزوم برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای به‌صورت جدی‌تر را دوچندان کرده است.

به گزارش «وطن امروز»، نشریه فرانسوی «لوموند» در مطلبی با عنوان «پرونده هسته‌ای ایران: شکست واسطه‌گری فرانسه میان ایالات‌متحده و ایران»، به نقل از منابع مطلع نوشته است دولت فرانسه به این نتیجه رسیده که تلاش‌هایش برای وساطت میان واشنگتن و تهران با شکست روبه‌رو شده است.

این نشریه با بیان اینکه پاریس از کارت‌های لازم برای اثرگذاری بر 2 طرف برخوردار نبود، نوشته است «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه برای بیش از 2 ماه در تلاش بود تا دیداری میان رؤسای‌جمهور ایران و آمریکا ترتیب دهد و 2 طرف را به توافق هسته‌ای و تلاش برای کاستن از تنش‌ها متعهد کند اما این رایزنی‌ها بی‌نتیجه ماند.

یک منبع دیپلماتیک در این مورد به لوموند گفته است: «یک فضای 2 تا 3 ماهه از تابستان تا نیمه نوامبر (اواخر آبان) وجود داشت. این فضا اکنون بسته شده است». به گفته این منبع، نزدیک شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران و انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، اوضاع را بیش از پیش پیچیده کرده است.

لوموند نوشته است برخی کارشناسان معتقدند از ابتدا هم روشن بود که این تلاش‌ها به نتیجه نمی‌رسد. به نوشته این روزنامه، بر اساس طرح پیشنهادی مکرون، تحریم‌های ایران در ازای بازگشت تهران به توافق هسته‌ای و اعلام تعهد به چارچوبی برای فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای کاهش می‌یافت. لوموند در ادامه نوشته است: یکی از دلایل شکست تلاش‌های دولت فرانسه این بود که پاریس پیچیدگی‌های سیاست داخلی ایران و سازوکار تصمیم‌گیری در جمهوری اسلامی را نادیده گرفته بود. 

طبق این گزارش، شهریورماه گذشته منابع آگاه گفتند، مکرون در ناهار کاری با ترامپ طرح خود برای کاهش تنش با تهران را ارائه کرده که شامل کاهش تحریم‌های ایران با هدف ترغیب این کشور به آمدن پای میز مذاکره بوده است. برخی منابع خبری نیز از وعده مکرون برای گسترش سازوکار اینستکس جهت گشایش محدود در مبادلات اقتصادی ایران بویژه در حوزه نفت گفته بودند که البته این موضوع کماکان در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد.

علاوه بر اینها اظهارات سفیر ایران در فرانسه نیز نشان می‌دهد طرح مکرون دیگر برای ایران موضوعیتی ندارد. بهرام قاسمی، سفیر ایران در فرانسه در گفت‌وگو با لوموند اظهار داشت: «تهران تلاش‌های خیرخواهانه فرانسه را با نگاهی مثبت و سازنده مورد استقبال قرار داد و در این راستا طی چند ماه گذشته مذاکراتی فشرده و طولانی میان تهران و پاریس انجام شد، هر چند ایران می‌دانست با توجه به تمام شرایط موجود نمی‌توان کاملا به نتایج مورد نظر در این طرح امید بست». قاسمی با اشاره به ناتوانی (ابزار‌های لازم) اروپا در تاثیرگذاری بر مواضع آمریکا، ابراز کرد: «ایران تلاش کرد نشان دهد به مکرون اعتماد دارد، هر چند طرح وی هنوز به نتایج لازم و ملموسی نرسیده است، البته برخی نیز گمان دارند که این طرح ناکاراست». دیپلمات کشورمان افزود: دلیل این مشکل، نبود یک صدای واحد رسا و قدرتمند از جانب اروپاست. سفیر ایران در فرانسه تاکید کرد: «آمریکا به فشار حداکثری و زیاده‌خواهی‌های خود ادامه می‌دهد و اروپا نیز به نظر می‌رسد چندان کاری درخور ظرفیت‌های خود نمی‌تواند انجام دهد».

طبق این گزارش از چندماه پیش و به موازات طرح پیشنهادی مکرون، نخست‌وزیر ژاپن نیز تلاش‌هایی برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا ترتیب داده بود. سفر 6 ماه پیش آبه شینزو به تهران و سفر اخیر حسن روحانی به این کشور نیز در همین چارچوب تحلیل شده است. هرچند حامیان دولت در روزهای پیش از سفر روحانی، مانور گسترده‌ای بر ابعاد اقتصادی این سفر و بویژه موضوع آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در ژاپن ترتیب داده بودند اما آبه شینزو طبق اخبار منتشرشده توسط دولت، هیچ اشاره‌ای به موضوع از سرگیری خرید نفت ایران نداشته و صرفا بر گسترش همکاری‌های 2 کشور در حوزه‌هایی چون پزشکی و گردشگری تاکید داشته است. 

 

* همچنان محرمانه

رسانه‌های ژاپنی خبر داده‌اند نخست‌وزیر این کشور تلفنی با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا گفت‌وگو کرده است. این گفت‌وگو یک روز بعد از آن انجام شد که «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران به ژاپن سفر کرد. به نوشته وبگاه ژاپنی «نیکی»، نخست‌وزیر ژاپن احتمالا ترامپ را در جریان جزئیات گفت‌‌وگوهای خود با رئیس‌جمهور ایران قرار داده است. دفتر نخست‌وزیری ژاپن به رسانه‌ها گفته است این تماس که به درخواست ترامپ انجام شده حدود ۷۵ دقیقه طول کشیده و در آن درباره ایران و کره‌شمالی گفت‌وگو شده است.

اعلام ناکارآمدی کانال‌های فرانسه و ژاپن در حالی است که دولت روحانی در این مدت تقریبا همه چیز را برای رسیدن به توافق مجدد با آمریکا هزینه کرده است؛ چنانکه برخی کارشناسان معتقدند گرانی بنزین و اغتشاشات متاثر از آن با هدف ایجاد فضای بن‌بست در کشور و القای ضرورت مذاکره با آمریکا برای رهایی از فشار اقتصادی موجود صورت گرفته است. علاوه بر این در حوزه سیاست خارجی نیز دولت به جای توجه به ظرفیت‌های گسترده کشورهای همسایه، عملا دیپلماسی اقتصادی را تعطیل کرده و همچون برجام تمام ظرفیت‌های خود را در سبد مذاکره و توافق با آمریکا قرار داده است؛ رویکردی که با عدم توفیق در آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده در ژاپن ناکارآمدی آن روشن شده است.

 

* FATF؛ نقشه‌ای برای مذاکره

به این موارد البته باید فشار دولتی‌ها برای تصویب لوایح مرتبط با FATF را هم افزود؛ لوایحی که به گفته کارشناسان با اجرای آنها عملا مسیرهای دور زدن تحریم‌ها برای ایران بسته شده و تراکنش‌های کشور در اختیار کشورهای غربی قرار خواهد گرفت. این 2 لایحه که اعضای هیأت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام آن‌ها را مغایر امنیت ملی تشخیص داده‌اند، پیش از این به عنوان شرط اجرای سامانه موسوم به اینستکس توسط اروپا اعلام شده بود؛ موضوعی که نشان می‌دهد دولت صرفا به خاطر کسب رضایت اروپا و زمینه‌سازی برای مذاکره مجدد، حاضر است برخی ملاحظات مرتبط با امنیت ملی را زیر پا بگذارد.

به نتیجه نرسیدن 2 کانال میانجی‌گری فرانسه و ژاپن و عدم تحقق مطالبات برجامی ایران، لزوم برداشتن جدی گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای را دوچندان کرده است. جمهوری اسلامی ایران از اردیبهشت‌ماه امسال و در اعتراض به بی‌تعهدی 3 کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس در اجرای تعهدات برجامی‌شان کاهش تعهدات هسته‌ای را در دستور کار قرار داده و تاکنون 4 گام را در این مسیر برداشته است؛ روندی که در گام چهارم به تزریق گاز به سانتریفیوژ‌های تاسیسات هسته‌ای فردو منتهی شد. 

تداوم رویکرد فعلی اروپا که با شکست طرح مکرون قطعی به نظر می‌رسد، بر اهمیت برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران افزوده است. در آستانه موعد گام پنجم کاهش تعهدات، پیشنهاد کاهش محسوس بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی از تاسیسات هسته‌ای ایران را می‌توان برای مجاب‌سازی اروپا نسبت به انجام تعهداتش در قبال ایران، پیشنهادی بازدارنده به حساب آورد.

***