احسان سالمی: سال گذشته وقتی «خانم یایا» را در سینما دیدم، اولین سوالی که ذهنم را مشغول کرده بود و دوست داشتم از عبدالرضا کاهانی، کارگردان این فیلم بپرسم این بود که چطور ممکن است فیلمسازی «رضا عطاران»، «حمید فرخ‌نژاد» و «امین حیایی» را در یک فیلم داشته باشد و خروجی نهایی آن چنین فاجعه‌ای شود؟! یعنی حتی اگر این سه بازیگر مقابل یک دیوار ساده می‌ایستادند و با هم درباره موضوعات روز حرف می‌زدند، نتیجه آن به مراتب جذاب‌تر، قابل‌ قبول‌تر و حتی بانمک‌تر از آن‌ چیزی می‌شد که کاهانی به عنوان یک فیلم سینمایی به خورد مخاطب داده بود! البته من تنها کسی نبودم که نسبت به کیفیت پایین این فیلم معترض بودم و کار آنقدر بالا گرفت که بسیاری از مخاطبان با رجوع به صفحات شخصی بازیگران این فیلم به کیفیت پایین آن اعتراض کردند. «خانم یایا» در هفته‌های نخستین ورودش به سینماها، به‌واسطه ترکیب بازیگرانش و همچنین ذهنیت اولیه مخاطبان درباره محتوای کمدی اثر، از یک فروش اولیه قابل قبول برخوردار بود اما در نهایت نتوانست از ظرفیت گروه بازیگرانش آنچنان که انتظار می‌رفت استفاده کند؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد برای «زیرنظر» تازه‌ترین ساخته سیدمجید صالحی نیز قرار است تکرار شود.

 

* قصه‌ای درباره سوراخ یا قصه‌ای سوراخ؟!

«قصه «زیر نظر» درباره یک سوراخ است»؛ آنچه خواندید اصلا شوخی نیست، این یک توصیف دقیق درباره فیلمی است که بسیاری از کارشناسان آن را امید گیشه سینماها در فصل سرد زمستان می‌دانستند. «زیر نظر» ماجرای 2 رفیق است که از فرصت نبود همسران‌شان سوءاستفاده کرده‌اند تا چند روزی دور هم خوش باشند و مواد بکشند اما سوراخ شدن مبل خانه یکی از آنها با آتش ناشی از مصرف مواد؛ ماجراهای جدیدی را برای آنها پدید می‌آورد، ایده اولیه قصه «زیر نظر» و قرار گرفتن این دو رفیق قدیمی در موقعیتی که مجبورند اشتباه‌شان را به نوعی رفع ‌و رجوع کنند، می‌توانست زمینه‌ساز خلق یک کمدی موقعیت تمام‌عیار شود اما قصه فیلم در ادامه با ورود شخصیت‌های فرعی بدون اثر و همچنین شاخ و برگ پیدا کردن بیهوده با داستان‌هایی فرعی همچون ماجرای میهمانی پرسروصدای همسایه طبقه بالا یا ماجرای قتل زن همسایه، به بیراهه کشیده می‌شود و آن موقعیت کمدی اولیه قصه از دست می‌رود؛ اتفاقی که باعث می‌شود «فیلمنامه» تبدیل به بزرگ‌ترین نقطه ضعف «زیر نظر» شود.

 

* فرصت از دست رفته

رضا عطاران، امیر جعفری، مهران احمدی، سروش جمشیدی و آزاده صمدی بازیگران اصلی «زیر نظر» هستند؛ یک ترکیب خوب و ایده‌آل برای اینکه تازه‌ترین ساخته مجید صالحی بتواند در گیشه سینماها غوغا به پا کند؛ ترکیبی از بازیگرانی که یک پای اغلب فیلم‌های پرفروش کمدی چند سال اخیر سینمای ایران بوده‌اند. رضا عطاران از معدود سوپراستارهای سینمای ایران است که حضورش در هر فیلمی می‌تواند تضمینی برای فروش بالای آن باشد، در کنار او امیر جعفری است که در این سال‌ها در فیلم‌های کمدی پرفروشی همچون «چهارانگشت»، «اکسیدان» و «قانون مورفی» حضور داشته و همین‌طور مهران احمدی که در این مدت «هزارپا» و «مصادره» را در سینماها داشته و از فروش بالایی نیز برخوردار بوده است؛ این بازیگران حضورشان قطعا می‌تواند در بالا رفتن فروش یک اثر کمدی موثر باشد. سروش جمشیدی نیز بعد از حضور در برنامه تلویزیونی «دورهمی» حالا تبدیل به یکی از چهره‌های محبوب کمدی در ایران شده است. اما همه اینها باعث نشده خروجی کار مجید صالحی چیزی بهتر از آن کاری شود که عبدالرضا کاهانی با ترکیب بازیگرانش در «خانم یایا» کرد. مسأله قصه و ضعف مفرط آن باعث شده فرصت حضور این ترکیب بازیگران از دست برود؛ فرصتی که اگر درست استفاده می‌‎شد می‌توانست «زیر نظر» را تبدیل به یکی از کمدی‌های درخشان چند سال اخیر کند. 

 

* طنزی که نمی‌خنداند!

«زیر نظر» نمی‌خنداند و این احتمالا اصلی‌ترین مشکلی است که مخاطب با این فیلم خواهد داشت؛ ترکیب بازیگران و حضور مجید صالحی به عنوان کارگردان هر مخاطبی را به این فکر می‌اندازد که قرار است با یک کمدی ششدانگ روبه‌رو شود اما در نهایت فیلم جز چند موقعیت خنده‌دار، اساسا در خلق موقعیت‌های کمدی ضعیف است. «زیر نظر» بیش از هر چیز از ذهنیت مخاطبان نسبت به بازیگران و سازنده اثر ضربه می‌خورد. بدتر آنکه حضور رامبد جوان به عنوان یکی از دو تهیه‌کننده «زیرنظر» نیز باعث نشده وضعیت خلق کمدی در این فیلم تغییری پیدا کند، این در حالی است که این ترکیب (بازیگران شاخص کمدی+ کارگردان شناخته شده در عرصه کمدی+ تهیه‌کننده‌ای که خود یک کمدین است) طبعا باید منجر به یک اثر کمدی قابل قبول می‌شد؛ اتفاقی که در «زیر نظر» محقق نمی‌شود.

احتمالا اگر فرصتی برای گفت‌وگو با عوامل سازنده و بازیگران «زیر نظر» حاصل می‌شد، گذشته از اینکه از آنها درباره دلیل اصرار بر روایت قصه‌های فرعی همچون ماجرای قتل زن همسایه یا حضور بی‌دلیل «بهار» همسر «امید» در بخشی از قصه سوال می‌پرسیدم، حتما درباره اصرار فیلمسازان ایرانی برای استفاده از آزاده صمدی در نقش کلیشه‌ای زنان اغواگر نیز می‌پرسیدم! 

 

* امید گیشه ناامیدمان می‌کند؟

«زیر نظر» از آن دسته فیلم‌ها بود که هنوز نیامده بسیاری پیش‌بینی می‌کردند «هزارپا»ی جدید سینمای ایران خواهد شد و انصافا همه شرایط پرفروش شدن را هم داشت؛ آنچنان که پیش از این اشاره کردیم از بازیگر تا کارگردان و تهیه‌کننده همه کمدین‌هایی هستند که حضورشان در یک فیلم می‌توانست نیروی محرکه‌ای جدی برای افزایش فروش یک اثر کمدی باشد اما قرار گرفتن این اسم‌های بزرگ در کنار هم در نهایت منجر به یک خروجی قابل قبول نشده است. جالب اینکه بسیاری از رسانه‌ها پیش از آغاز اکران عمومی «زیر نظر» از این نوشتند که بازگشت رضا عطاران به گیشه یک سال بعد از رکوردشکنی «هزارپا» با فیلمی که سینماداران از تابستان امسال منتظر اکرانش بودند، می‌تواند زمینه‌ساز فروش بالای این اثر در گیشه باشد. البته «زیر نظر» که اکرانش را از چهارشنبه هفته پیش آغاز کرده، طی 2 روز به فروش 800 میلیون تومانی دست پیدا کرده است ولی به نظر می‌رسد این فروش اولیه بیشتر تحت تاثیر همان عواملی است که پیش‌تر درباره‌اش گفتیم؛ یعنی ترکیب بازیگران، نام مجید صالحی به عنوان کارگردان و حضور رامبد جوان به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان اثر. با این اوصاف آنچه ما بر پرده سینماها دیدیم بعید است چیزی بیشتر از 10 میلیارد تومان فروش کند. این میزان فروش البته شاید در ظاهر کم نباشد اما نه آن رکوردشکنی پیش‌بینی‌شده توسط رسانه‌ها با این عدد محقق می‌شود و نه احتمالا برآورد اولیه سازندگان آن از ساخت این اثر حاصل می‌شود و این یعنی شکست برای «زیر نظر».