در روزها و ماه‌هایی که ناکارآمدی دولت مستقر در برآورده کردن مطالبات و خواسته‌های معیشتی مردم، موجب شکل‌گیری اعتراضات اقتصادی شده و حتی عدم رضایت و کاهش اعتماد عمومی از مجلس فعلی، بیشتر ظهور و بروز پیدا کرده است، سینمای اعتراض هم دست به کار شده و قرار است تولیدات سینمایی منتقدانه‌ای راهی جشنواره فجر شود. به گزارش «وطن امروز»، مرور لیست فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر حاکی از حضور جدی چند فیلم با سویه‌های انتقادی است. انتقادهایی درباره عملکردهای سیاسی، آسیب‌های اجتماعی و مشکلات معیشتی و اقتصادی، مضمون محوری برخی آثار سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر است. حضور کارگردانان مولف و صاحبنام یکی از ویژگی‌های مهم جشنواره پیش رو است و برخی از مهم‌ترین آثار انتقادی که از آن صحبت می‌کنیم، کار همین کارگردانان است. یکی از نکات مهم درباره فعالیت‌های سینمایی در رابطه با مسأله اعتراض، یادگاری‌هایی است که از سال 98 در سینمای ایران باقی می‌ماند. در واقع رجوع نسل‌های بعدی به آثار سینمایی در این مقطع آنها را با این سوال مواجه خواهد کرد: شرایطی که در فیلم مورد انتقاد قرار می‌گیرد، محصول مدیریت چه کسانی بوده است؟ نقش مهم آثار منتقدانه برای بازشناسی وضعیت سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی یک دوره و مقطع زمانی مانند نوشتن یک کتاب مفصل درباره آن دوره است. ما بحران اقتصادی دهه 30 آمریکا را با آثاری می‌شناسیم که در تاریخ سینمای جهان حفظ شده‌اند. در شماره امروز به 4 فیلم که سویه‌های انتقادی جدی‌ای را نسبت به شرایط موجود دارند، پرداخته‌ایم؛ فیلم‌هایی که به نظر می‌رسد بتوانند آثار آوانگارد جشنواره سی‌و‌هشتم باشند.

 

* خروج/ کارگردان: ابراهیم‌ حاتمی‌کیا

نام ابراهیم حاتمی‌کیا در سینمای ایران با سینمای دفاع‌مقدس گره خورده است اما کیست که نداند که آقا ابراهیم سینمای ایران در طول 30 سال فعالیت در این سینما همیشه سعی کرده فرزند زمانه خویش باشد؛ فیلمسازی که از وقت جنگ و سختی‌های آن روایتگر مظلومیت رزمندگان جبهه و جنگ شد و در دوران اوج مذاکره دولت اعتدال، با «چ» از مذاکره گفت و در دوران تحریم‌های هسته‌ای با «بادیگارد»‌اش از شخصیت نظام دفاع کرد. آقا ابراهیم بعد از «به وقت شام» و روایت مظلومیت رزمندگان مدافع حرم حالا می‌خواهد با «خروج» روایتگر اعتراض مردمی باشد که طی چند سال فعالیت دولت اعتدال در شرایط اقتصادی سختی قرار گرفتند. تازه‌ترین ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا از محصولات سازمان هنری- رسانه‌ای اوج است. اثری اعتراضی- انتقادی که روایتگر قصه تعدادی کشاورز است که برای طرح اعتراض خود به سمت تهران حرکت می‌کنند و به سمت نهاد ریاست‌جمهوری می‌روند، البته شنیده‌ها حاکی از این است که پایان‌بندی این فیلم بسیاری از مخاطبان جشنواره را شوکه خواهد کرد!

فرامرز قریبیان، جهانگیر الماسی، پانته‌آ پناهی‌ها، محمدضا شریفی‌نیا، محمد فیلی، کامبیز دیرباز، آتش تقی‌پور، اکبر رحمتی، فرزاد حسنی و محسن صادقی‌نسب از جمله بازیگران این اثر هستند. «خروج» اعتراضی حاتمی‌کیا قطعا یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های جشنواره فجر امسال است که احتمالا یکی از آثار ماندگار کارنامه کاری پرفروغ ابراهیم حاتمی‌کیا باشد.

 

* خون شد/ مسعود کیمیایی

شیر اگر پیر شود باز هم شیر است؛ این مثل حکایت مسعود کیمیایی و ساخته‌هایش است. فیلمسازی که شاید در چند سال گذشته از روزهای اوج خود فاصله گرفته و آثارش نتوانسته درخشش فیلم‌های مهمی همچون «گوزن‌ها»، «قیصر» و «سرب» را داشته باشد ولی همچنان یکی از مهم‌ترین فیلمسازان سینمای ایران است. کیمیایی که اساسا در همه آثارش سعی کرده موضع «اعتراضی» خود را حفظ کند، در سال‌های انتهایی دهه 70 فیلمی با عنوان «اعتراض» ساخت و نسبت به فضای اجتماعی آن دوره اعتراض کرد. او در آخرین اثرش یعنی «قاتل اهلی» نیز به نوعی سعی کرده بود موضع اعتراضی خود نسبت به وضعیت اقتصادی و همچنین فعالیت باندهای قدرت و برخی آقازاده‌ها را اعلام کند. «خون شد» عنوان تازه‌ترین اثر کیمیایی است. «خون شد» درباره‏ مردی است که بازمی‏گردد و می‏بیند خانه‏اش فروپاشیده و دست به کار می‌شود تا همه‏چیز را راست ‏و‏ ریس کند و سر جای قبلی‏اش بازگرداند. این وسط او مجبور است با کلی آدم دربیفتد و خون بریزد و خون بدهد اما در‌ نهایت این قهرمان تراژیک راه را نشان می‏دهد. به نظر می‌رسد «خون شد» به دنبال طرح اعتراضی در جهت اصلاح وضع موجود باشد. سعید آقاخانی، سیامک انصاری، لیلا زارع، نسرین مقانلو، هومن برق‌نورد و سیامک صفری بازیگران معرفی شده برای «خون شد» هستند.

 

* روز بلوا/ بهروز شعیبی

«روز بلوا» چهارمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی پس از «دهلیز»، «سیانور» و «دارکوب» در مقام کارگردان است. شعیبی که با ساخته پیشینی خود یعنی فیلم سینمایی «دارکوب» که اثری اجتماعی- خانوادگی بود، حضور موفقی را در جشنواره فیلم فجر داشت، در تازه‌ترین اثر خود سراغ یک موضوع چالشی در حوزه مسائل روز اقتصادی رفته است. شعیبی در این فیلم دست بر مسأله رانت‌های اقتصادی و فعالیت برخی موسسات مالی- اقتصادی گذاشته است و سعی کرده در قالب یک اثر سینمایی به انتقاد از این موضوع بپردازد. «روز بلوا» به‌واسطه گره خوردن قصه‌اش به مسائل اقتصادی روز و همچنین نگاه اعتراضی‌اش به این فضا، قطعا از آثار مهم و جنجالی جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر خواهد شد؛ رویکردی که می‌تواند در ادامه سرآغاز تولید آثاری مهم در حوزه نقد مسائل روز اقتصادی در سینمای ایران باشد و باب ورود فیلمسازان دیگر را برای پرداختن به این مسائل که اتفاقا دغدغه‌های روز جامعه ایرانی است هم باز می‌کند. این اثر نیز از جمله آثاری است که سازمان هنری رسانه‌ای اوج برای حضور در جشنواره فجر امسال آماده کرده است و در آن بازیگرانی چون بابک حمیدیان، لیلا زارع، محمد علیمحمدی، مسعود دلخواه، زکیه بهبهانی، ساغر قناعت، پاشا جمالی و داریوش ارجمند به ایفای نقش پرداخته‌اند.

 

* شنای پروانه/ محمد کارت

محمد کارت شاید برای اهالی سینما چهره شناخته شده‌ای نباشد اما آنها که از سینمای مستند سررشته دارند می‌دانند محمد کارت یکی از مستندسازان فعال در عرصه ساخت آثاری در حوزه آسیب‌های اجتماعی و البته با نگاهی انتقادی و اعتراضی است. کارت طی سال‌ها فعالیت در سینمای مستند آنقدر تجربه به دست آورده که امسال سراغ ساخت اولین اثر سینمایی خود رفته است. «شنای پروانه» اولین اثر سینمایی او است؛ اثری اجتماعی که قصه آن در فضای جنوب شهر تهران می‌گذرد و با توجه به نگاه محمد کارت در حوزه ساخت فیلم‌های مستند، احتمالا رویکردهایی اعتراضی در آن وجود داشته باشد. نکته جالب توجه در ارتباط با این فیلم حضور رسول صدرعاملی در قامت تهیه‌کننده آن است. صدرعاملی که اتفاقا خود ید طولایی در ساخت آثار اجتماعی پیشرو دارد، قطعا می‌تواند با حضور خود به پیشروتر شدن نگاه «شنای پروانه» کمک کند. این فیلم که یکی از آثار پربازیگر جشنواره امسال است؛ جواد عزتی، طناز طباطبایی، امیر آقایی، پانته‌آ بهرام، علی شادمان، نیره فراهانی، مهدی حسینی‌نیا، ایمان صفا و مه‌لقا باقری از جمله بازیگران این اثر سینمایی هستند. کارت در این اثر از همکاری سازندگان جوان فیلم «جان‌دار» که خودشان جزو فیلم‌ اولی‌های جشنواره فجر سال گذشته بودند، استفاده کرده است و فیلمنامه «شنای پروانه» را که حال و هوایی اجتماعی دارد با همکاری حسین دوماری و پدرام پورامیری نوشته است.