گروه بینالملل: بلاتکلیفی و به قولی ادامه دولت بدون سر در عراق سبب شد آمریکاییها بعد از سالها فرصتی طلایی برای ضربه زدن به حشدالشعبی پیدا کنند.
به گزارش «وطن امروز»، در حالی که عراقیها مشغول پیگیری اخبار مرتبط با خانهنشینی رئیسجمهور و رفت و آمدهای گروههای سیاسی برای باز شدن گره انتخاب نخستوزیر این کشور بودند، آمریکاییها با استفاده از فضای غبارآلود و بلاتکلیف سیاست در عراق، به نیروهای نظامی حامی تمامیت ارضی عراق شبیخون زدند.
بنا بر گزارش خبرگزاریها، نیروهای آمریکایی یکشنبهشب به 3 مقر «کتائب حزبالله» در غرب عراق (استان الانبار) و 2 مقر آن در سوریه حمله کردند.
آمریکاییها در توجیه شبیخون غیرقانونی خود گفتهاند به تلافی حمله 3 روز پیش به پایگاهی نظامی در کرکوک که منجر به کشته شدن یک پیمانکار غیرنظامی آمریکایی و زخمی شدن چند آمریکایی دیگر شد، سرفرماندهی گردانهای «کتائب حزبالله» عراق در شهر مرزی قائم در استان «الانبار» را بمباران کردند.
به گزارش «سیانان»، حمله روز یکشنبه نخستین واکنش قابل توجه نظامی آمریکا به تلافی حملات راکتی غالبا بدون تلفات ماههای گذشته به مقرهای نظامیان آمریکایی و اماکن دیپلماتیک این کشور در عراق است. رسانههای آمریکایی مدعی شدهاند گروه کتائب حزبالله یک گروه شبهنظامی تحت حمایت ایران است.
* اولین واکنش آمریکا
«جاناتان هافمن» سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) حمله غیرقانونی یکشنبهشب آمریکا را حملات دفاعی دقیق توصیف کرد که توانایی این گروه(کتائب حزبالله) را برای انجام حملات آینده علیه نیروهای ائتلاف کاهش میدهد. بنا به اعلام پنتاگون، مقرهای مورد حمله قرار گرفته شامل زاغههای مهمات و مقرهای فرماندهی و کنترل این گروه شبهنظامی شیعه بوده که این گروه از آنها برای «برنامهریزی و اجرای حملات به نیروهای آمریکایی» استفاده میکرده است. مقامات آمریکایی «کتائب حزبالله» را مسؤول حمله روز جمعه به پایگاهی در نزدیکی کرکوک عراق میدانند که منجر به کشته شدن یک پیمانکار غیرنظامی آمریکایی و زخمی شدن 4 آمریکایی دیگر شد.
* افزایش تدابیر امنیتی پیرامون سفارت آمریکا
اینگونه به نظر میرسد که بر خلاف ادعای آمریکاییها، حمله یکشنبهشب آنها به نیروهای مقاومت عراق ارتباطی به حملات محدود افراد نامشخص به اهداف آمریکایی در عراق ندارد، چه؛ از چند هفته پیش اخباری از کاهش شدید نیروهای غیرضروری سفارت آمریکا در بغداد وجود داشت و از سویی همزمان سفارت آمریکا که از 2 هفته پیش شاهد کاهش کارکنان غیرضروری خود بود، به حال آمادهباش در آمد و تدابیر امنیتی پیرامون آن افزایش بیسابقهای یافت.
آمریکا دیروز نیز دهها نفر از کارکنان غیرنظامی شاغل در سفارت خود را از بغداد خارج کرد و بر تقویت تدابیر امنیتی در این محل افزود. از سوی دیگر، پایگاههای نظامی آمریکا در عراق به نشانه احتمال حمله تلافیجویانه به حالت آمادهباش در آمدند.
* اولین واکنش حشدالشعبی
در اولین واکنش به شبیخون شبانه آمریکاییها به نیروهای حشدالشعبی، این گروه نظامی قانونی عراق اعلام کرد: پهپادهای آمریکایی روز یکشنبه مواضع تیپ 45 حشدالشعبی در منطقه «المزرعه» در جاده «عکاشات» در شهر قائم در استان «الانبار» را هدف قرار دادند. بنا به اعلام این گروه شبهنظامی عراقی، این حمله هوایی به شهید و زخمی شدن شماری از رزمندگان تیپ 45 حشدالشعبی منجر شده است.
حشدالشعبی در نخستین واکنش رسمی به جزئیات بیشتری از تعداد کشتهها و تلفات این حمله اشارهای نکرده است اما برخی گزارشها از شهادت «حاج علی» فرمانده تیپ 45 حشدالشعبی و دستکم 4 شبهنظامی دیگر این گروه در این حمله حکایت دارد.
در همین حال اداره عملیات حشدالشعبی اعلام کرد تعداد شهدا و زخمیهای حمله آمریکا به مواضع حشد در غرب عراق به ۲۵ شهید و ۵۱ مجروح افزایش یافته است. گفته شده به دلیل وخامت حال برخی از مجروحان، احتمال افزایش تعداد شهدا وجود دارد.
ابومهدی المهندس، معاون حشدالشعبی هم در واکنش به حمله آمریکاییها به مواضع حشدالشعبی در الانبار تاکید کرد خون شهدا و مجروحان هدر نخواهد رفت و نیروهای آمریکایی در عراق پاسخ شدیدی دریافت خواهند کرد. آیتالله سیستانی هم این حمله را محکوم کرد.
* نشست فوقالعاده شورای وزیران امنیت عراق
پس از اقدام آمریکا در نقض آشکار حاکمیت ملی عراق و حمله به نیروهای بسیج مردمی، عادل عبدالمهدی به عنوان فرمانده نیروهای مسلح عراق دستور برگزاری نشست فوقالعاده شورای وزیران امنیت ملی را صادر کرد. گزارشها حاکی است در این نشست، عبدالمهدی از حشدالشعبی خواسته خویشتنداری کند.
* هشدار والاستریت ژورنال به آمریکا
سردبیری روزنامه والاستریت ژورنال با انتشار یک یادداشت درباره حمله آمریکا به مواضع حشدالشعبی عراق، درباره تهییج احساسات ملیگرایانه مردم عراق و مخالفت آنها با حضور نظامی آمریکا هشدار داد. این رسانه توصیه کرده برای ممانعت از تهییج احساسات ملیگرایانه عراقیها و تشدید مخالفتشان با حضور نظامی آمریکا، مقامهای آمریکایی باید این موضوع را روشن کنند که این حملات هوایی اقدامی دفاعی برای حفاظت از جان عراقیها و آمریکاییها بوده است.
* افکار عمومی عراق علیه آمریکا
از صبح دیروز بحث محوری نوشتههای عراقیها در فضای مجازی و فضای رسانهای این کشور به اقدام نظامی آمریکا علیه مقر نیروهای حشدالشعبی اختصاص یافته بود. بیشتر کاربران عراقی فضای مجازی حمله نظامی به نیروهای بسیج مردمی را محکوم کرده و از دولت خواستند پاسخ کوبندهای به این اقدام دهد.
در همین راستا یکی از کارشناسان امنیتی عراقی نیز در صفحه شخصی خود در توئیتر از این حمله به عنوان یک اقدام یکجانبه آمریکایی یاد کرده و گفته است آمریکاییها خون مردم عراق را بیارزش دانستهاند.
به گفته وی، آمریکا با این اقدام، خودسری کرده و با نادیده گرفتن همه، به حاکمیت ملی عراق تعرض کرده و برای همین مردم عراق این اقدام واشنگتن را محکوم و تقبیح میکنند. در همین راستا نماینده اهل سنت از استان نینوا در پارلمان عراق نوشت: بمباران هوایی آمریکا جنایتی غیرقابل توجیه است و نباید بسادگی از کنار آن گذشت، بلکه باید وزارت خارجه عراق در نخستین اقدام سفیر آمریکا در بغداد را فرابخواند.
* 4 هدف پنهان آمریکا از شبیخون شبانه
از سوی دیگر موضوع حمله آمریکا به مقر حشدالشعبی همچنان در صدر اخبار و مطالب رسانههای دیداری و شنیداری عراق قرار دارد و کارشناسان و تحلیلگران درباره اهداف و عواقب این اقدام آمریکا ابراز نظر میکنند. به گزارش ایرنا، در یکی از تحلیلها درباره اقدام نظامی آمریکا علیه حشدالشعبی، خبرگزاری براثا اینچنین نوشته است: آمریکاییها برای آسانی آمد و شد تروریستهای داعش به داخل خاک عراق این حمله را انجام دادند.
ناظران سیاسی به دنبال حمله افراد ناشناس علیه پایگاه آمریکایی «K1» در غرب کرکوک پیشبینی میکردند آمریکا گروههای نظامی مستقر در نزدیکی کرکوک و دشت نینوا را مورد هدف قرار دهد، نه آنکه بخواهد در دورترین نقطه عراق یعنی نزدیکی مرز سوریه واکنش نشان دهد. این خبرگزاری در ادامه به 4 دلیل عمده برای حمله آمریکاییها اشاره کرده و مینویسد:
نخست- آمریکا از ابتدا با حضور حشدالشعبی در القائم مخالف بود و این سومینبار است که آنها را هدف قرار میدهد، زیرا این منطقه در چارچوب محاسبات امنیت راهبردی اسرائیل قرار دارد و واشنگتن آن را حلقه اتصال نیروهای مقاومت اسلامی با سوریه و پل آنها به سوی لبنان به شمار میآورد و در نتیجه سعی دارد از حضور هر گونه گروه شیعه مسلح در آنجا جلوگیری به عمل آورد. دوم- القائم نزدیکترین موضع به پایگاه آمریکایی عینالاسد محسوب میشود و بر گذرگاههای رفت و آمد نیروهای آمریکایی میان عراق و سوریه اشراف دارد و در نتیجه حضور حشدالشعبی آمد و شد نیروهای آمریکایی را در حلقه فشار و محاصره و آنها را در تیررس آتش نیروهای حشدالشعبی قرار میدهد. سوم- القائم ریه تنفس داعش محسوب میشود و به واسطه آن صدها نفر از داعشیها به مناطق عراقی واقع در الانبار انتقال مییابند که پرواز بر فراز آن حتی برای جنگندههای عراقی نیز ممنوع محسوب میشود. واشنگتن معمولا از داعش به عنوان برگ برنده خود در عراق و باجخواهی از بغداد بهرهبرداری میکند. چهارم- لشکر ۴۵ کتائب حزبالله عراق هدف قرار گرفت، زیرا از نظر تاکتیکی و تسلیحاتی و توان مانور دادن بزرگترین قدرت رزمی شمرده میشود. رسانههای حامی سفارت آمریکا قبل از این حمله تحرکات گستردهای را به راه انداخت. اطلاعات لورفته آمریکاییها چند ساعت مانده به حمله یادشده از حضور برخی نیروهای عراقی در منطقه القائم حکایت دارد.
![](http://vatanemrooz.ir/content/upload/104027fe-9132-4f41-b7cf-e587084dd035.png)
***
[حمله به حشد نتیجه خلأ دولت]
مصیب نعیمی*: حمله هوایی غیرمنتظره آمریکا به مواضع حشدالشعبی در شهر القائم در استان الانبار نشان داد آمریکاییها در تحقق سناریوی فشار در عرصه سیاسی شکست خورده و از این جهت به اقدامات نظامی مستقیم برای تضعیف حشدالشعبی مبادرت کردهاند.
دولت آمریکا در پی تحولات اعتراضی مردم عراق به موضوع فساد اداری و اقتصادی قصد داشت با سوءاستفاده از مطالبات مردمی، ساختارهای قانونی و نهادهای مدنی نظام سیاسی عراق را تغییر دهد. در این بین سازمان حشدالشعبی به عنوان یک نهاد قانونی و محبوب در جامعه عراق، مانع جدی در برابر آمریکا و متحدان منطقهای آن برای ایجاد ناامنی و گسترش تروریسم در عراق است. از این رو آمریکاییها پس از ناامیدی از مردم و مقامات سیاسی عراق در پشت کردن به حشدالشعبی، مستقیما وارد عمل شدند. در این میان آنچه قابل تصور است واکنش حتمی حشدالشعبی به این حمله است. اما اینطور نیست که این واکنش در سریعترین زمان رخ دهد. از آنجا که این سازمان در روند تحولات عراق نشان داده است که امنیت مردم و کشور در اولویت آن قرار دارد، تلاش خواهد کرد التهاب فعلی در فضای سیاسی عراق کاهش پیدا کند و با خویشتنداری هدفمند، در صدد این خواهد بود تا نخستوزیر جدید از سوی پارلمان معرفی شود.
فرماندهان حشدالشعبی بخوبی واقفند که حمله آمریکا به مواضع آن ناشی از وضعیت خلأ دولت است، چرا که در حال حاضر شخصیت محوری سیاسی به عنوان مقام رسمی پاسخگو وجود ندارد که موضع رسمی دولت و حکومت عراق را اعلام کند. از این جهت است که آنها سعی میکنند به تنشهای موجود دامن نزنند. نکته قابل توجهی که پس از این حمله مشخص شد وحدت نظر جریانهای سیاسی حاضر در پارلمان بر حفظ حاکمیت ملی و لزوم مقابله با دخالتهای خارجی در امور داخلی عراق است. علاوه بر اینکه این حمله از سوی عادل عبدالمهدی، رئیس دولت پیشبرد امور عراق و اکثر رهبران احزاب و جریانهای سیاسی صرفنظر از رویکرد آنها به اوضاع داخلی محکوم شده است، اقشار مختلف مردم نیز به اشکال مختلف مخالفت خود را با این اقدام آمریکاییها ابراز کردهاند. بدون شک آمریکا در عراق و لبنان به دنبال ایجاد خلأ قدرت و بیدولتی است و همین وضعیت هم سبب شد آنها جسارت حمله به مواضع حشدالشعبی را پیدا کنند. اما واکنش جمعی در عراق نسبت به محکوم کردن این حمله نشان داد که عراقیها مضرات دخالت خارجی در امورشان را درک کردهاند. مردم عراق در یک دهه گذشته تجربیات زیادی در زمینه حکومت و نظام سیاسی کسب کردهاند و از این رو نسخههای آمریکایی مثل ایجاد یک حکومت نظامی در عراق یا احیای دیکتاتوری سرسپرده مثل صدام برای اجرای اوامر آمریکا در خاورمیانه را بر نمیتابند. این درست است که اختلافات درونی در عراق بین گروههای سیاسی زیاد است و امید به انتخاب نخستوزیر در آینده نزدیک چندان متصور نیست اما این سناریو که آمریکا خواهد توانست با ایجاد ناامنی در عراق نظر مردم را به معرفی یک دیکتاتور نظامی جلب کند خیال محالی است که جوانان عراقی به هیچ وجه اجازه تعقیب این سناریو را نخواهند داد.
کارشناس مسائل عراق*