کد خبر: 214686تاریخ: 1398/10/11 00:00
تشییع پیکر شهدای حشدالشعبی به تظاهرات گسترده مردم عراق مقابل سفارت آمریکا تبدیل شد
هشدار در منطقه سبز
گروه بین‌الملل: با وجود گذشت 60 ساعت از تجاوز شبانه آمریکا و حمله هوایی به 2 مرکز حشدالشعبی در عراق، اخبار و تحولات مرتبط با آن با دقت توسط رسانه‌ها و افکار عمومی عراق پیگیری می‌شود.
نوک پیکان اعتراض عراقی‌ها هم که تا روز یکشنبه به سمت دولت و ساختار سیاسی عراق بود، دیروز در واکنش به حمله آمریکا به خاک این کشور به سمت آمریکایی‌ها رفت و هزاران نفر در عراق شعارهای ضدآمریکایی سر داده و پرچم آمریکا را به آتش کشیدند.
جنایت آمریکا در عراق به حدی افکار عمومی این کشور را جریحه‌دار کرد که 3 روز در عراق عزای عمومی اعلام شد. دفتر رسانه‌ای عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور عراق اعلام کرد عبدالمهدی به خاطر احترام به شهدای نیروهای تیپ ۴۵ و ۴۶ حشدالشعبی و نیروهای ارتش و پلیس در نتیجه حمله آمریکا به منطقه «القائم» از دیروز 3 روز عزای عمومی اعلام کرد.
* اعتراض عراقی‌ها مقابل سفارت آمریکا
تشییع پیکر شهدای حمله آمریکایی‌ها به حشدالشعبی سبب شد هزاران عراقی خشمگین این حمله را محملی برای اعتراض به آمریکا قرار دهند.
هزاران عراقی صبح دیروز پیکرهای شهدای حشدالشعبی را تشییع و مقابل سفارت آمریکا در در منطقه سبز بغداد تجمع اعتراضی برگزار کردند. به گزارش شبکه المیادین، مردم معترض ضمن اعلام برپایی تحصن باز برابر سفارت آمریکا، خواهان بسته شدن آن و اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور شدند.
ساعتی قبل از آن اکثر کارمندان سفارت به شکل اضطراری از سفارت خارج و راهی اربیل در کردستان عراق شده بودند.
خیل عظیم جمعیت حاضر در مراسم تشییع پیکر شهدا در حالی که پرچم‌های عراق و حشدالشعبی را در دست داشتند، از منطقه الجنادریه به سمت پل معلقی رفتند که به سفارت آمریکا منتهی می‌شود. شرکت‌کنندگان در این مراسم پلاکاردهایی در دست داشتند که شعار مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا روی آنها نوشته شده بود. آنها همچنین هشدار دادند اگر اعضای پارلمان عراق خروج نیروهای آمریکایی از کشورشان را تصویب نکنند، مردم دیگر اجازه ورودشان به پارلمان را نمی‌دهند.
* حضور رهبران حشدالشعبی در جمع تظاهرات‌کنندگان
در مراسم تشییع پیکر شهدا و تحصن مقابل سفارت آمریکا در بغداد، شماری از مقامات سیاسی و رهبران حشدالشعبی نظیر هادی العامری رئیس سازمان بدر، قیس الخزعلی رهبر عصائب اهل‌الحق، فالح الفیاض رئیس سازمان حشدالشعبی، ابومهدی المهندس معاون فالح الفیاض و حسن سالم نماینده پارلمان عراق نیز حضور داشتند. تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی همچنین نشان می‌دهد شماری از مردم خشمگین عراق، از برخی دیوارهای سفارت بالا رفته و با در دست داشتن پرچم سازمان حشدالشعبی، حمایت خود را از این سازمان اعلام کردند.
حشدالشعبی در صفحه توئیتر خود ابتدا از مجروح شدن 10 نفر از معترضان حاضر مقابل سفارت آمریکا خبر داد و لحظاتی پس از انتشار این خبر از افزایش شمار مجروحان به ۲۰ نفر گزارش داد. بغداد‌الیوم به نقل از حشدالشعبی نوشت: تشییع‌کنندگان از داخل سفارت آمریکا و توسط نیروهای گارد حفاظت سفارت هدف گلوله و گاز اشک‌آور و دو‌دزا قرار گرفتند. پایگاه خبری السومریه هم در خبری اعلام کرد یاسین الیاسری، وزیر کشور عراق خود را به سفارت آمریکا در بغداد رسانده و پس از او نجاح الشمری، وزیر دفاع عراق نیز در محل حاضر شده است.
* واکنش عبدالمهدی به اعتراض مقابل سفارت آمریکا
عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور عراق دیروز از همه تظاهرات‌کنندگان خواست فورا از سفارت آمریکا در بغداد دور شوند. وی طی بیانیه‌ای اعلام کرد: حمله آمریکا به یگان‌های نظامی ما در روز 29 دسامبر، از سوی دولت در بالاترین سطح محکوم شد و دولت مجموعه اقدامات و تدابیر لازم درباره این مسأله را در راستای تامین حاکمیت عراق و امنیت شهروندانش اتخاذ کرد. عبدالمهدی افزود: مراسم بزرگ تشییع پیکر شهدا [ی این تجاوز آمریکا] بخشی از وفاداری به خون پاک آنها به شمار می‌رود اما این کار باید به دور از تعدی به ساختمان‌های سفارتخانه‌هایی که مسؤولیت حمایت و تامین امنیت آنها بر عهده دولت عراق است، باشد. نخست‌وزیر عراق از همه خواست فورا محل سفارت را ترک کنند، زیرا هرگونه تعدی و اقدام علیه سفارتخانه‌ها و مراکز دیپلماتیک با ممانعت نیروهای امنیتی مواجه خواهد شد و متخلفان به اشد مجازات محکوم خواهند شد.
*سخنرانی قیس الخزعلی مقابل سفارت آمریکا
قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل‌الحق عراق که دیروز در جمع تشییع‌کنندگان پیکرهای شهدای تجاوز هوایی روز یکشنبه آمریکا به مقرهای حشدالشعبی در استان الانبار حضور یافت، در جمع تحصن‌کنندگان مقابل سفارت آمریکا سخنرانی کرد و گفت: سفارت آمریکا در بغداد مکان حقیقی حمایت از گروه‌های جوکر و خرابکاران است. وی با اشاره به نقش سفارت آمریکا در منحرف کردن تظاهرات‌های مسالمت‌آمیز مردمی در عراق از مسیر خود و خرابکاری عناصر نفوذی گفت: اینجا، مکان توطئه‌چینی علیه عراق و مکان حمایت از جوکرها و خرابکاران است.
به گزارش «وطن امروز»، اینگونه به نظر می‌رسد که حمله آمریکا به عراق همه ماجراهای داخلی عراقی‌ها از جمله انتخاب نخست‌وزیر یا قهر و آشتی‌های برهم صالح، رئیس‌جمهور این کشور را به حاشیه رانده و به خبر اول عراق تبدیل شده است. از سویی اینگونه به نظر می‌رسد که گروه‌های عراقی درگیر در ماجرای انتخاب نخست‌وزیر را به این فکر انداخته که تعلل بیشتر در ماجرای انتخاب نخست‌وزیر می‌تواند ضربات بیشتری به امنیت ملی عراق وارد آورد، بویژه اینکه آمریکایی‌ها در فضای بی‌دولتی عراق و بلاتکلیفی سیاسی گسترده در این کشور اقدام به وارد آوردن این ضربه به عراق کردند. در عین حال هنوز مشخص نیست جریانات سیاسی عراق تا چه زمانی تحت تاثیر شوک ناشی از حمله آمریکا به حشدالشعبی، قرار خواهند داشت اما آنچه مسلم است اینکه محور همه تماس‌ها و رفت و آمدهای مقامات عراقی بویژه در نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری حول نحوه واکنش مناسب به نقض حاکمیت ملی عراق توسط آمریکا خواهد بود.
* روایت جدید از حمله به حشدالشعبی
با گذشت 60 ساعت از حمله آمریکایی‌ها به حشدالشعبی، روایت عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر مستعفی عراق، اولین روایت در این سطح محسوب می‌شود که تا حدودی ابعاد این حمله را مشخص می‌کند.
عادل عبدالمهدی که این روزها به واسطه نامشخص بودن نخست‌وزیر آتی عراق و مستعفی بودن خود به عنوان نخست‌وزیر پیشبرد امور خوانده می‌شود، اعلام کرد مارک اسپر با او تماس گرفته و وی را در جریان نزدیک بودن زمان اجرای حمله‌ای نظامی به مواضع گردان‌های حزب‌الله عراق قرار داده بود. به گزارش سایت شبکه سومریه‌نیوز عراق، نخست‌وزیر مستعفی عراق افزود: بلافاصله بعد از این تماس تلاش کردم با حشدالشعبی تماس بگیرم اما کمتر از یک ساعت بعد از این تماس حمله آمریکایی‌ها انجام شد.
وی گفت: اسپر بعد از انجام حمله برای صحبت درباره این موضوع تماس گرفت و من خشم شدید خود را به او ابراز داشته و بر مخالفت دولت عراق با اتفاقی که افتاد، تاکید کرده و گفتم که تدابیر لازم را لحاظ خواهیم کرد.
عبدالمهدی در جلسه کابینه گفت: بعد از حادثه پایگاه «کی وان» راس ساعت 7 (به وقت محلی) تماس با وزیر دفاع آمریکا برقرار شد. وی افزود: اسپر گفت آمریکا حملاتی را به پایگاه‌های گردان‌های حزب‌الله عراق خواهد داشت و این حمله ظرف ساعات آینده روی خواهد داد، من به او گفتم چنین اقدامی خطرناک و خشونت‌آمیز است و باید درباره این مسائل مذاکره کنیم. تحقیقات همچنان روی حمله به پایگاه نیروهای آمریکایی ادامه دارد و طرفی که اقدام به حمله به پایگاه کی وان (K1) داشته هنوز مشخص نشده است.
عبدالمهدی تاکید کرد: اسپر گفت تصمیم گرفته شده و من این موضوع را اطلاع دادم. ما تلاش کردیم فرماندهان امنیتی و حشدالشعبی را مطلع کنیم که حمله‌ای رخ خواهد داد. نخست‌وزیر مستعفی تاکید کرد: حمله به مواضع تیپ‌های ۴۵ و ۴۶ حشدالشعبی تجاوز بود و تلاش کردیم مانع آن شویم اما متاسفانه این حمله اتفاق افتاد. وی تصریح کرد: حمله آمریکا به مواضع حشدالشعبی در شهر القائم تجاوز خطرناک و اقدامی گناهکارانه است و تبعاتی خطرناک خواهد داشت.
عبدالمهدی گفت: دولت سیاست بی‌طرفی را بین گروه‌های مسلح و نیروهای آمریکایی دنبال می‌کند. وی همچنین ادامه داد: جنگنده‌های آمریکایی که این حملات را انجام دادند از داخل عراق نیامده بودند و حمله بر هیچ ادله‌ای استناد نداشت.
* آمریکا طلبکار هم شد
با وجود آنکه آمریکایی‌ها با حمله به مواضع حشدالشعبی در خاک عراق حاکمیت ملی این کشور را نقض کرده‌اند اما با طلبکاری حاضر به عذرخواهی یا حتی تعدیل مواضع خود در این زمینه نشده‌اند. وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد: عراقی‌ها حملات ما را محکوم کردند اما حملات گردان‌های حزب‌الله عراق را محکوم نکردند. به گزارش سومریه‌نیوز عراق، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: دولت عراق مسؤول حفاظت از نیروهای ما است اما این کار را نکرد. این وزارتخانه افزود: ما در هر مکانی و نه در عراق به هر اقدامی که منافع ما را تهدید کند، پاسخ خواهیم داد. این وزارتخانه آورده است: از دولت عراق خواستیم تمام کسانی را که به نیروهای ما حمله می‌کنند، بازداشت کند. یک مقام عالیرتبه وزارت خارجه آمریکا نیز گفت: «بارها تلاش کردیم به دولت عراق هشدار دهیم، ما اطلاعات خود را برای همکاری با دولت عراق در جهت حمایت از نیروهای آمریکایی به عنوان میهمان(!) در این کشور در اختیار آنها گذاشتیم». مسؤولان نظامی آمریکایی اعلام کردند، احتمال هرگونه اقدامات تلافی‌جویانه را در واکنش به حملات هوایی آمریکا به مواضع گردان‌های حزب‌الله وابسته به حشدالشعبی در عراق و سوریه از نزدیک پیگیری می‌کنند و ممکن است با چرخه عملیات تلافی‌جویانه روبه‌رو شوند.
مسؤولان نظامی آمریکا که به شرط انتشار نیافتن نام‌شان با خبرگزاری رویترز مصاحبه کردند، گفتند، شکی ندارند که حشدالشعبی به گونه‌ای واکنش نشان خواهد داد. یکی دیگر از مسؤولان نظامی آمریکایی هم گفت، این نگرانی وجود دارد که حوادثی که طی روزهای گذشته رخ داده به چرخه اقدامات تلافی‌جویانه منجر شود. این منابع به رویترز گفتند، نیروهای آمریکایی در حال حاضر در انتظار واکنش حشدالشعبی و حامی آن هستند.
***
چرا واکنش به حمله آمریکا الزامی است؟
دکتر سعدالله زارعی*: اقدامی که آمریکایی‌ها انجام دادند با هدف ایجاد یک فضای جدید در داخل عراق است؛ قبل از حمله آمریکا، موضوع اصلی در فضای سیاسی عراق مسأله معرفی نخست‌وزیر جدید و برگزاری انتخابات بود. آمریکایی‌ها که از فرآیندهای نظام انتخاباتی و پارلمانی ناامید شده‌اند در رویکرد جدید خود به مسأله عراق تلاش کردند مستقیما با حشدالشعبی درگیر شوند. اولویت عراق در نگاه آمریکا مباحث امنیتی و فضای مطلوب برای حضور بلندمدت است. پس از شکست داعش در عراق از سوی حشدالشعبی، این سازمان مردمی بخش قابل توجهی از مسؤولیت امنیت عراق را بر عهده گرفت و همین اثر‌گذاری هم سبب شد تا آمریکایی‌ها نسبت به قدرت گرفتن این نیروی مردمی و به خطر افتادن ماهیت حضور نیروهای‌شان در عراق نگران شوند. ضمن اینکه تسلط نیروهای مردمی بر اوضاع امنیتی عراق سبب خواهد شد تا آزادی عمل آمریکایی‌ها در اجرای برخی اقدامات خرابکارانه به خطر بیفتد. در کنار این مسأله، آمریکا با توجه به شرایط سیاسی فعلی درصدد است با حمله به کتائب حزب‌الله که یکی از مهم‌ترین نیروهای سازمان حشدالشعبی است امکان بروز درگیری‌های نظامی در عراق را افزایش دهد، چرا که احتمال این می‌رفت که برخی گروه‌های سیاسی در قبال این حمله موضعی دو‌پهلو بگیرند و همین اعلام موضع می‌تواند نقطه آغازی برای بروز اختلافات جدی‌تر در بین گروه‌های شیعه شود. در این بین، مسأله واکنش یا عدم واکنش حشدالشعبی به این حمله هم موضوعی است که باید به دقت مدنظر قرار گیرد. رفتارشناسی نظامی آمریکا نشان می‌دهد آنها در جایی که تهدیدی متوجه خود نمی‌بینند مجددا حمله خواهند کرد و چنانچه با پاسخ محکمی مواجه شوند، در سیاست خود نسبت به موضوع تجدید نظر خواهند کرد. از این رو است که یک واکنش جدی و همسطح به این حمله کاملا ضروری است. اما اینکه این واکنش فورا انجام خواهد شد یا خیر مسأله‌ای است که در سطح تصمیم‌گیران به آن پرداخته خواهد شد اما مشخصا می‌توان گفت واکنش فوری از پختگی لازم برخوردار نیست و نیاز است چگونگی حمله به مواضع آمریکایی‌ها با دقت بررسی شود. باید توجه داشت که این اتفاق و ناامنی‌های چند هفته گذشته در عراق ماحصل تصمیماتی است که مقامات سیاسی و رهبران برخی گروه‌ها اتخاذ کرده‌اند. فشار گروه‌های سیاسی در جریان اعتراضات بر استعفای نخست‌وزیر قانونی این کشور که با افزایش خشونت‌ها در نجف عینیت پیدا کرد اولین گام برای حرکت در جهت بی‌دولتی عراق بود. در حال حاضر که رئیس‌جمهور عراق از معرفی نخست‌وزیر جدید سر باز می‌زند، حتی احتمال انحلال پارلمان نیز آینده عراق را تهدید می‌کند و این آغازی بر هرج‌و‌مرج گسترده سیاسی در عراق خواهد بود. هرج‌و‌مرجی که خطری به مراتب بیشتر از تجزیه برای عراق دارد و چنانچه شخصیت‌های اثرگذار در این کشور در روزهای آینده به جمع‌بندی واحدی برای مشخص کردن وضعیت سیاسی عراق نرسند، عراق به سمت کمای سیاسی کشیده خواهد شد و پس از آن نمی‌توان انتظار داشت که دولتی واحد و متحد در آینده نزدیک در این کشور حکمفرما شود.
* کارشناس ارشد مسائل عراق
***
اشتباه راهبردی آمریکا در عراق
سیدرضا صدرالحسینی*: حمله 3 روز قبل آمریکا به حشدالشعبی بار دیگر نشان داد مسؤولان نظامی و مقامات سیاسی این کشور در تحلیل معادلات منطقه دچار اشتباهات جدی هستند. آمریکایی‌ها با حمله به کتائب حزب‌الله از ارگان‌های زیرمجموعه سازمان حشدالشعبی در شهر القائمیه گمان می‌کردند که خواهند توانست در بین گروه‌های شیعی اختلاف‌افکنی کنند و در پی آن به تشدید نا‌امنی‌ها و اغتشاشات در این کشور دامن بزنند اما اعلام مواضع رهبران احزاب، جریان‌های سیاسی، مرجعیت معظم و مقامات حکومتی در قبال این حمله نشان داد حشدالشعبی محور وحدت و همگرایی عراقی‌هاست.
واقعیتی که در جریان تشییع پیکر شهدای حشد در روز گذشته نیز به وضوح آشکار شد؛ از همراهی چشمگیر مردم و مقامات سیاسی با اعضای سازمان حشد در اجرای مراسم تشییع تا برپایی تظاهرات اعتراضی در مقابل سفارت آمریکا و نوشتن شعارهایی با این مضامین که «آمریکا متجاوز است و باید خیلی زود از منطقه خارج شود و بداند که تاوان کرده خود را خواهد داد» و «هیچ وقت اینجا سفارت نبوده، بلکه لانه تروریست‌ها و جاسوسی بوده است» نشان می‌دهد خون شهدای حشدالشعبی، مردم عراق را بیدار کرده است.
این بیداری نه در بین مردم که حتی در بین نمایندگان آنها در پارلمان هم مشهود است. موضوع خروج نیروهای آمریکایی از عراق در پارلمان مطرح شده و نتایج مثبتی هم داشته است تا جایی که آمریکایی‌ها به طور ضمنی از کرده خود ابراز پشیمانی کرده‌اند و به دنبال این هستند از طریق رایزنی در مجامع بین‌المللی امکان بازگشت کارمندان خود به سفارت بغداد را دنبال کنند. بدون شک آمریکایی‌ها از این اتفاقات عبرت گرفته‌اند و آن اینکه نیروهای مقاومت در منطقه با تکیه به ملت‌ها شکل گرفته و هرگونه اقدامی علیه آنها اقدام علیه ملت‌های آن کشورها تلقی خواهد شد و طبیعتاً پاسخ محکم و کوبنده‌ای خواهد داشت.
* کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه
***
چرا آمریکا حماقت کرد؟
احسان تقدسی*: از زمان آغاز اعتراضات عراق در چند ماه پیش آمریکایی‌ها سیاست سکوت و لابی محرمانه برای تاثیرگذاری بر روند انتخاب نخست‌وزیر را در پیش گرفته بودند. آنها با ولخرجی‌های فراوان خود در حوزه رسانه‌های مجازی و نوشتاری توانسته بودند نوک پیکان حملات رسانه‌ها و طبیعتا بخشی از مردم عراق را به سمت انتقاد از ایران منحرف کنند. درباره تاثیرگذاری بر روند سیاسی عراق هم چند گزارش از رفتار نیابتی عربستان و امارات در حمایت از راهبرد آمریکایی‌ها در «وطن امروز» منتشر شد. آمریکایی‌ها بنا بر تجربیات پیشین خود تلاش کردند این تاثیرگذاری بیشتر در حوزه رسانه‌ای و میدانی یعنی در میدان تظاهرات و بویژه میدان التحریر باشد. اولین گام از این رفتار آنها ساقط کردن دولت قانونی عراق بود که با به راه انداختن ترورهای کور و حمایت‌های گسترده از معترضان میدان التحریر بغداد و شیب ملایم افزایش انتقادات توانستند به این هدف خود برسند. این در حالی بود که عادل عبدالمهدی تنها 10 ماه قبل از آغاز اعتراضات به سمت نخست‌وزیری انتخاب شده بود و اساسا نقشی در فساد موجود در ساختارهای قدرت عراق نداشت. وی حتی مجال نیافت تا برنامه‌های ضدفساد خود را پیگیری کند. همراهی با محور مقاومت و به عبارتی بله‌قربان‌گو نبودن عادل عبدالمهدی در مواجهه با آمریکایی‌ها عاملی شد تا آمریکا کینه وی را به دل گرفته و در نهایت زمینه سقوط او را فراهم کند. با این حال در روند انتخاب نخست‌وزیر جدید، آمریکایی‌ها در سطح افکار عمومی عراق خود را دوستدار عراقی‌ها معرفی و ایران را دشمن عراق عنوان می‌کردند.
از این جهت می‌توان گفت حمله یکشنبه‌شب به مواضع حشدالشعبی برای آمریکایی‌ها اشتباه استراتژیکی بود که آنها را در طرفه‌العینی به جایگاه واقعی خود یعنی دشمن اول مردم عراق بازگرداند و هر چه در این مدت رشته بودند، پنبه شد.
روابط عراق و آمریکا با این کشتار وارد عصر جدیدی می‌شود. بپذیریم یا نپذیریم، عراق در قضیه حمله آمریکا به پایگاه حشدالشعبی تحقیر شد. چند سالی است حشدالشعبی بر اساس قانون مصوب مجلس بخشی از نیروهای نظامی رسمی عراق محسوب می‌شود و حمله آمریکا معنایی جز حمله به نیروی نظامی رسمی عراق ندارد.
آمریکایی‌ها در 6 سال گذشته تلاش زیادی کردند افکار عمومی عراق را به سمت آمریکا متمایل کنند. در این راه حتی از ارائه بورسیه‌های فرهنگی و تحصیلی به دانشجویان و نخبگان عراقی هم دریغ نکردند و در هفته‌های اخیر هم تعدادی از دانش‌آموزان نخبه عراقی را یک ماه به نام فعالیت فرهنگی به آمریکا بردند. این حمله اما خط بطلانی بود بر همه این تلاش‌ها. دولت ترامپ در ماه‌های اخیر بشدت از سوی منتقدان به‌واسطه شکست‌های مکرر در خاورمیانه مورد انتقاد بود. آنها هدفی ساده را جست‌وجو می‌کردند که علاوه بر آنکه توان پاسخ‌دهی به حمله آمریکا را- مانند ایران در قضیه سرنگونی پهپاد گلوبال‌هاوک- نداشته باشد، از ابعاد بزرگی هم برخوردار باشد تا دولت ترامپ بتواند به استناد آن در اذهان عمومی آمریکا این نکته را القا کند که در مقابل دشمنان ایالات متحده کوتاه نیامده است. هرچه باشد حالا ترامپ باید عوارض و عواقب این حمله را پذیرا باشد. از ظواهر امر اینگونه پیداست که افکار عمومی عراق، حاضر به پذیرش عادی‌سازی رابطه با آمریکا نیست. طیف غرب‌گرای دولت عراق هم که پیش از این به بهانه امنیت، ادامه حضور نظامی آمریکا در عراق را تسهیل کرده بودند، از این پس برای توجیه رفتار خود کار دشواری را در پیش خواهند داشت.
*دبیر گروه بین‌الملل