گروه اقتصادی: پاسخ موشکی ایران به ترور ناجوانمردانه سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی و عقب‌نشینی آشکار آمریکا از مواضعش، توازن جدیدی را در منطقه رقم زده است و دستگاه محاسباتی آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را دگرگون کرده است. این تغییر موازنه یقینا در بخش اقتصادی هم اثرگذار خواهد بود و در نحوه همکاری و همراهی دیگر کشورها با آمریکا تغییراتی را همچون گذشته ایجاد خواهد کرد.

به گزارش  «وطن امروز»، تجارت و بازرگانی از طریق سیستم بانکی انجام می‌شود. سیستم بانکی هم سهولت دارد و هم ریسک معامله را کاهش می‌دهد و با شفافیت همراه است اما کشور ما از این شیوه داد و ستد محروم است. تحریم‌های ظالمانه بانکی آمریکا از سال 91 و تحریم‌های ثانویه اعمال شده پس از آن عملا ارتباط ایران با سیستم بانکی دنیا را قطع کرد. حتی پس از برجام  هم جز برای چند بانک گشایشی در زمینه ارتباطات بانکی حاصل نشد و با خروج آمریکا از برجام اوضاع از گذشته نیز بدتر شد. چه زمان قبل از برجام و چه اکنون بیشتر حواله‌های تجاری برای بازرگانان از جانب صرافی‌ها انجام می‌شود تا با این روش، کشور مواد اولیه برای صنعت و کارخانه‌ها و مایحتاج اولیه‌اش را به دست آورد و به نوعی تحریم‌ها را بی‌اثر کند.

 

* تحریم صرافی‌ها در دوبی

در طول چند دهه با افزایش سطح مبادلات مالی و تجاری ایران با امارات بویژه شهر دوبی، این شهر به یکی از مهم‌ترین کانال‌های ارزی ایران تبدیل شد. این کانال مالی در حوزه بانکی در سال‌های 89 و 90 کاملا مسدود شد. اواخر زمستان 96 و اوایل بهار سال 97 فشار سنگینی به صرافی‌های منتقل‌کننده پول ایران در امارات وارد شد. این فشارها که با مدیریت وزارت خزانه‌داری آمریکا در قالب اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده عملا بخش مهمی از ساختار انتقال غیررسمی پول در امارات را شناسایی کرده و از کار انداخته بود، در دور جدید با برخوردهای امنیتی با صرافان در داخل تشدید شد و ادامه پیدا کرد. امارات پیش از دور جدید تحریم‌ها مهم‌ترین هاب و محل تبادلات ارزی رسمی و غیر رسمی ایران بود. تشدید فشار و بی‌عملی بانک مرکزی در آن برهه زمانی باعث شد قیمت ارز تا نزدیک 19 هزار تومان هم برسد. پس از تغییر رئیس بانک مرکزی، اقداماتی نظیر تقویت ساختارهای نقل و انتقال و مداخله درهمی، تغییر لنگر ارزی از امارات به عراق و بستن پوزهای خارج از کشور باعث شد تا اوضاع رو به وخامت نگذارد و نرخ ارز کاهش پیدا کند. هر چند که عراق در حال تبدیل شدن به هاب ارزی ایران است و سطح مبادلات مالی و ارزی با دوبی بشدت کاهش یافته و به حداقل رسیده است اما درهم امارات همچنان یک مبنا برای قیمت‌گذاری ارز در بازار داخلی است و آثار تغییر در نسبت برابری ریال به درهم در بازار ارز ایران نمایان می‌شود. با توجه به روابط استراتژیک ایران و عراق، ضریب نفوذ 10 درصدی شبکه بانکی در عراق و سهم 50 درصدی اسکناس در پایه پولی عراق، آمریکا امکان اعمال تحریم‌ها و فشار بر کانال‌های مالی ایران از طریق عراق را ندارد. با تثبیت شدن کانال ارزی عراق، بازار ارز هم آرام شد و روند کاهشی به خود گرفت و نرخ ارز تا حدود 11500 تومان هم کاهش یافت. تنها طریقی که می‌توانست کانال ارزی جدید ایران را مختل کند، ناآرامی‌های عراق بود. با آغاز ناآرامی در کشور عراق از 23 مهر، روند افزایش نرخ ارز هم شدت گرفت. همچنین سهمیه‌بندی بنزین در 24 آبان و بی‌تدبیری‌هایی که در زمان و نحوه اجرای این طرح انجام شد، باعث شد تا بازار برای افزایش نرخ ارز تحریک شود.

 

* شهادت سردار سلیمانی و پاسخ موشکی

بامداد جمعه 13 دی، سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس و ابومهدی المهندس معاون سازمان نیروهای مردمی عراق به همراه ۸  نفر دیگر در مسیر فرودگاه بغداد به دستور «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا با پهپادهای وزارت دفاع این کشور (پنتاگون) ترور شدند و به شهادت رسیدند. در واکنش به این اقدام تروریستی دولت دونالد ترامپ که منجر به شهادت سردار سلیمانی و المهندس شد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بامداد چهارشنبه گذشته ده‌ها موشک بالستیک به سمت پایگاه عین‌الاسد آمریکا واقع در استان الانبار عراق شلیک کرد. بر اساس نرخ‌های اعلامی صرافی ملی، دلار که در هفته گذشته ۱۲ هزار و ۹۵۰ تومان قیمت‌گذاری شد، در پایان هفته جاری به رقم ۱۳ هزار و ۲۰۰ تومان رسید و رشد 9/1 درصدی را که نسبت به بازار طلا رشد بیشتری است به ثبت رساند. به گفته کارشناسان، پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز پس از حمله موشکی ایران و عقب‌نشینی منفعلانه آمریکا رو به کاهش بگذارد. 

 

* گروهی از تحریم‌ها پس از عقب‌نشینی آمریکا دفن شد

پاسخ موشکی ایران به آمریکا به داخل ایران محدود نمی‌شود و یقینا بر محاسبات آمریکا و کشورهای هم‌پیمان آن بویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اثرگذار خواهد بود. مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در این باره گفت: بخشی از تحریم‌های مالی‌ای که بر ایران اعمال شده به این صورت است که ساختار دسترسی مالی ما (صرافی‌ها) را در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس محدود می‌کند. این نوع تحریم‌ها، فشار امنیتی برای قطع دسترسی ایران به ارز است و به صورت مستقیم و بی‌واسطه بر قیمت بازار ارز آزاد  اثر می‌گذارد. وی ادامه داد: پس از هدف قرار گرفتن گلوبال هاوک توسط ایران و پس از حمله انصارالله یمن به آرامکو، فضا به گونه‌ای تغییر کرد و در فضای جدید و با توجه به توازن جدید گشایشی جدی ایجاد شد تا  اینکه به صورت رسمی 6 صرافی توانستند در امارات دوباره فعالیت‌شان را از سر بگیرند و پس از آن بازار ارز ایران وارد دوره آرامشی شد که از تابستان امسال شاهد آن بودیم. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اینگونه تحریم‌ها فقط زمانی اعمال نمی‌شود که نشان دهید قدرت و توان بازدارندگی دارید. پس از موضوع گلوبال‌هاوک به دلیل تصمیمات اقتصادی غلط نظیر سهمیه‌بندی بنزین و وقایع پس از آن، احساس لرزشی از سوی ایران مشاهده شد و بلافاصله آمریکا به سمتی حرکت کرد که این فضای گشایش را محدود کند. شاکری با اشاره به پاسخ موشکی ایران به ترور سپهبد سلیمانی گفت: پس از حمله موشکی ایران و عقب‌نشینی آشکار ترامپ، منطقه وارد توازن امنیتی جدید شد. این توازن وجه تحریمی بویژه در حوزه تحریم‌های مالی دارد. اکنون با توازن جدید امنیتی که در منطقه رخ داده می‌توان گفت تقریبا این جنس خاص از تحریم از روی میز برداشته شده است و با توازن جدید امکانی برای اعمال آنگونه فشارها وجود ندارد. وی در پایان بیان کرد: بهتر است به‌جای خوشحالی برای بازگشت به وضعیت با ثباتی که در تابستان شاهد آن بودیم، روی گسترش نقشه ارزی تمرکز شود. قبل از اینکه صدای این سیلی بخوابد باید شبکه ارزی ایران را ارتقا داد.