حمید کمار*: در این روزهای پرخبر، تحولات مهمی در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس رخ داده که از چشم‌ها پنهان مانده است. از جمله آنها، لابی صنف‌های قدرتمند با همکاران خود در کمیسیون تلفیق برای معافیت از پرداخت مالیات است؛ لابی‌هایی که هرچند به نتیجه نهایی نرسیده اما غفلت از آن باعث تبدیل این بی‌عدالتی به قانون بودجه می‌شود.

 

* بودجه در حاشیه

به گزارش «وطن امروز» لایحه بودجه سال 99 همچنان در گیر و دار بررسی در کمیسیون تلفیق بودجه است. اخبار 2 هفته گذشته درباره ترور شهید قاسم سلیمانی و پاسخ موشکی سپاه و همچنین فاجعه سقوط هواپیمای بوئینگ اوکراین، اخبار مربوط به تصمیمات بودجه را کاملا به حاشیه راند. این در حالی است که در این مدت تغییرات مهمی در بودجه رخ داده که برخی از این موارد هیچ توجیه کارشناسی نداشته و صرفا ناشی از لابی‌های گروهی و باندی است. از جمله این موارد می‌توان به تغییر در نحوه دریافت مالیات بر درآمد اشاره کرد که از روش 5 پله‌ای به روش 2 پله‌ای تغییر یافت.

این تغییرات طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس علاوه بر ناعادلانه بودن، منجر به افت شدید درآمد مالیاتی دولت در سال آینده می‌شود. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در 7 بهمن 96 درباره مالیات بر حقوق، به چند مورد از مزایای مالیات 5 پله‌ای اشاره می‌کند که برخی از آنها به شرح زیر است:

1- بهبود بازتوزیع درآمد و عادلانه‌تر بودن: طبق الگوی 5 پله‌ای، کسانی که حقوق پایین‌تری دارند، مالیات کمتری خواهند پرداخت و در مقابل افراد با حقوق بالا مشمول مالیات بالاتری خواهند بود.

2- امکان افزایش درآمدهای دولت: با توجه به تخمین حداقل 131 هزار میلیارد تومانی مرکز پژوهش‌ها از کسری بودجه سال 99، تامین درآمد از محل مالیات گریزناپذیر است.

3- کاهش انگیزه فرار مالیاتی شرکت‌های خصوصی: یکی از روش‌های برخی شرکت‌های خصوصی برای فرار مالیاتی، ثبت بخشی از سود در قالب حقوق‌های بالاست. در واقع، مالیات حقوق همواره زیر 20 درصد است در حالی که مالیات عملکرد شرکت‌ها 25 درصد است. با ثبت بخشی از سود به‌صورت دستمزد، این شرکت‌ها هم می‌توانند از کاهش 5 درصدی مالیات منتفع شوند و هم اینکه حقوق‌های ثبت شده را به‌عنوان هزینه‌های قابل قبول به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

 

* مالیات 5 پله‌ای به مذاق ثروتمندان خوش نیامد

روش 5 پله‌ای اما به مذاق افراد با درآمدهای آنچنانی خوش نیامد و سعی داشتند با همکاری نمایندگان هم‌صنف خود در مجلس، کمیسیون تلفیق را تحت فشار قرار دهند تا روش مالیات بر درآمد را به همان روال سابق 2 پله‌ای بازگرداند. در همین راستا سیدعلی ادیانی، نماینده مردم قائمشهر در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به نشست کمیسیون تلفیق بودجه سال 99 گفت: در جلسه اخیر، نمایندگان کمیسیون بهداشت در کمیسیون تلفیق (بهروز بنیادی، محمد نعیم امینی‌فرد و محسن علیجانی) پیشنهادی را مطرح کردند که بر اساس آن حقوق پزشکان از پرداخت مالیات معاف شود. وی افزود:‌ این پیشنهاد نمایندگان کمیسیون بهداشت در تلفیق با اخطار قانون اساسی تعدادی از نمایندگان همراه شد و به دلیل اینکه برخلاف قانون برنامه بود، به دوسوم رأی حاضران در جلسه نیاز داشت.

عضو کمیسیون تلفیق بودجه سال 99 اظهار داشت: این پیشنهاد با رأی‌ کمتر از 15 نفر اعضا همراه شد و شاهد رأی ضعیفی به این پیشنهاد بودیم. ادیانی خاطرنشان کرد: به علاوه در این جلسه پیشنهادی از سوی تعدادی از اعضا مطرح شد که بر اساس آن حقوق قضات از پرداخت مالیات معاف شود که این پیشنهاد هم با اخطار قانون اساسی همراه بود. وی در پایان گفت: این پیشنهاد هم که مغایر با قانون برنامه بود نیاز به دوسوم آرا داشت که رأی کسب شده برای آن نصف به علاوه یک بود و این پیشنهاد هم رأی نیاورد.

در شرایطی که انتظار می‌رفت روش 5 پله‌ای مالیات بر درآمد به تصویب کمیسیون تلفیق برسد، اشتباه عجیب غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون تلفیق منجر به پیچیده شدن اوضاع و در نهایت بازگشت به عقب یعنی بازگشت به مدل 2 پله‌ای مالیات بر درآمد کارمندان شد. تاجگردون با استناد به ماده 2 طرح اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، اعلام کرد تصویب بند «الف» تبصره 6 لایحه بودجه 99 چون برخلاف یکی از قوانین دائمی (ماده 85 قانون مالیات‌های مستقیم) است، برای تصویب نیازمند رای دوسوم نمایندگان کمیسیون تلفیق است و با توجه به این موضوع که این بند نتوانست رای دوسوم نمایندگان این کمیسیون را کسب کند، این پیشنهاد دولت در جلسه سه‌شنبه‌شب (10 دی) کمیسیون تلفیق مجلس به تصویب نرسید و در نهایت همان‌طور که هادی قوامی، سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس در نشست خبری اعلام کرد، اعضای این کمیسیون در جلسه چهارشنبه صبح (11 دی) کمیسیون تلفیق به دریافت مالیات بر درآمد کارکنان مطابق روش 2 پله‌ای رای دادند. در این میان باید توجه داشت طرح اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس که از شهریورماه امسال تاکنون چندین‌بار بین مجلس و شورای نگهبان رفت و برگشت داشته و آخرین‌بار 4 دی‌ماه به شورای نگهبان ارسال شده است، هنوز به تایید نهایی این شورا نرسیده و توسط رئیس‌جمهور یا رئیس مجلس ابلاغ نشده و در نتیجه، «قانون» محسوب نمی‌شود. به همین دلیل، رای‌گیری صورت گرفته درباره بند «الف» تبصره 6 لایحه بودجه 99 برخلاف قانون بوده و باید تکرار شود؛ این موضوعی است که توسط برخی اعضای کمیسیون تلفیق مجلس مانند عباس گودرزی و علی ادیانی، رسانه‌ای شده است.

 

* نمایندگان مردمی یا نمایندگان صنفی؟

در پی همین اتفاقات محمدرضا رضایی‌کوچی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، درباره مصوبه این کمیسیون در کاهش پله‌های مالیاتی کارمندان گفت: بند «الف» تبصره 6 لایحه بودجه 99 با تاکید بر مدل مالیات پلکانی (10 تا 35 درصد)، مدیران نجومی‌بگیر و پزشکان پردرآمد را مشمول پرداخت مالیات مبتنی بر درآمدهای‌شان می‌کرد. وی ادامه داد: لابی‌هایی از بیرون مجلس و پزشکان داخل مجلس باعث شد برخلاف نظر دولت، مدل 5 پله‌ای مالیات بر درآمد در کمیسیون تلفیق مجلس تصویب نشود. در همه جای دنیا پزشکان و کسانی که درآمد زیادی دارند، مالیات قابل توجهی هم می‌پردازند. به اعتقاد بنده در ایران هم باید به همین شکل عمل شود و غیر از این مسیر به صلاح کشور و مردم نیست.

عضو کمیسیون تلفیق مجلس با بیان اینکه کاهش پله‌های مالیاتی از 5 پله به 2 پله برخلاف عدالت است، گفت: بر اساس مدل دوپله‌‌ای کسانی که حقوق 5/3 میلیونی می‌گیرند و کسانی که 21 میلیون حقوق می‌گیرد، مشمول پرداخت نرخ ثابت 10‌درصد مالیات می‌شوند. وی افزود: هر کسی از امکانات کشور استفاده می‌کند و درآمد آنچنانی به دست می‌آورد باید مالیات بیشتری هم بپردازد، در غیر این صورت خلاف عدالت اجتماعی خواهد بود. آنچه هم در کمیسیون تلفیق به تصویب رسید، نتیجه لابی‌هایی است که از بیرون به مجلس وارد شد. رضایی‌کوچی در پایان تصریح کرد: مصوبه کمیسیون تلفیق رای نهایی مجلس نیست و می‌توان آن را در صحن تغییر داد. امیدواریم مدل 5 پله‌ای مالیات مجددا در کمیسیون تلفیق یا صحن مورد بررسی و رای‌گیری قرار گیرد.

در حالی که کشور در بحبوحه جنگ اقتصادی، گرفتار تنگنای درآمدی شده، تلاش‌های صنفی برخی نمایندگان برای فرار از پرداخت مالیات حقه، نمونه واضحی از ترجیح منافع صنفی به منافع ملی یا همان تعارض منافع است. اشتباه عجیب رئیس کمیسیون تلفیق هم البته عامل مهمی در شکل‌گیری این روند غیرعادلانه بوده است. از همین رو لازم است کمیسیون تلفیق در ادامه جلسات خود، مالیات بر درآمد را مطابق روش 5 پله‌ای در بودجه تنظیم کرده و از خطای قانونی خود بازگردد.

 

 

روزنامه‌نگار*